تنسل، لیفی برای قرن آینده

‏تولید تنسل بصورت پروژه‌ای تحت عنوان ‏‎(Genesis)‎‏ توسط کورتولدز در سال ۱۹۷۸ بوسیله استخراج سلولز از محلول خمیر چوب آغاز گردید. هدف از این پروژه تولید الیاف مشابه ویسکوز با یکنواختی و تولید اقتصادی مطلوب بود.

تکنولوژی تولید: تحقیقات زیاد موجود تحقق ریسندگی در حلال شده و لیفی با خواص متفاوت با سلولز، در حالیکه حلال قابل بازیابی است، تولید گردید.
در سال ۱۹۸۹ تنسل در دسته الیاف ‏lyocell‏ معرفی شد.
این لیف بوسیله حل نمودن سلولز استخراج شده از خمیر چوب در یک حلال آلی و بدون ترکیب واسطه تولید شده و پس از استخراج محلول لیف سلولزی بدست می‌آید . این روش با تولید ویسکوز تفاوت بسیار دارد، چون در تولید ویسکوز ابتدا یک محصول میانی تولید شده، پس از حل نمودن در یک محلول غیرآلی، محلول را اکسترود نموده و محصول واسطه به سلولز تبدیل میگردد.

پروسه تنسل (شکل یک) از نظر آلودگی نیز مناسب است زیرا پس از اکسترود محلول، حلال استخراج شده بازیابی و مورد پروسه مجدد قرار میگیرد. تأمین خمیر چوب مورد استفاده نیز به وسیله کاشت درختان در جنگلهای مصنوعی حتی در زمینهای فقیر میسر است. ‏

‏خواص لیف تنسل
تنسل علاوه بر دارا بودن کلیه خواص سلولز خصوصیاتی چون جذب آب عالی، درخشش، خواص رنگ‌پذیری عالی و تخریب طبیعی را دارا بوده و بر خلاف کلیه الیاف سلولزی بازیافتی مقاومت آن در حالت خیس بسیار خوب و مقاومتش در حالت خشک با توجه به اتصالات جانبی آن بالا و ۴۲ تا ۴۴ سانتی‌ نیوتن در تکس است (جدول شماره ۱).
مقاومت این لیف در حالت خیس با ۱۵% کاهش به ۳۷ تا ۴۱ سانتی نیوتن در تکس میرسد که بیش از پنبه (۲۷ تا ۳۱ سانتی نیوتن در تکس) است و این بدان معنی است که بسیاری از اعمال شیمیایی مکانیکی میتواند بر آن اعمال شود، بدون اینکه اشکالی در مصرف بوجود آید. مدول تر الیاف موجب آبرفتگی کمی، در حدود ۲% در تار و پود میگردد.
الیاف تنسل بصورت استیپل در طولهای مختلف قابل دسترسی است. همچنین در فرم فتیله از ۳/۱ تا ۸/۲ دسی تکس که اکثراً به نمره ۷/۱ دسی تکس بطول ۳۸ میلی‌متر جهت ریسندگی الیاف کوتاه موجود میباشد. ‏

مقاومت الیاف تنسل بوضوح بیش از انواع الیاف سلولزی است. تنسل ریسیده شده با رینگ مقاومت مشابه با پلی‌استر (۲۷ سانتی نیوتن در تکس) دارد و براحتی می‎توان از الیاف ۷/۱ دسی تکس آن نخ نمره ۸۰ مریک تولید نمود.

ریسندگی ‏Open end‏ آن نیز مقدور بوده و مقاومت نخ تولیدی بیش از نخ ریسیده شده در سیستم رینگ است.
ترکیب تنسل با پنبه موجب افزایش مقاومت در کلیه درصدها میگردد ولی مخلوط آن با پلی‌استر موجب افت مقاومت با درصدهای پایین میشود (نمودارهای ۲ تا ۳). ‏
مخلوطهای پنبه، تنسل نسبت به پنبه ۱۰۰% مقاومت و شفافیت بیشتری داشته و بر خلاف پنبه، پلی‌استر قابلیت رنگرزی در سیکل واحد را دارد. کلیه مواد رنگزائی که برای رنگرزی پنبه و ویسکوز به کار میرود جهت تنسل نیز قابل استفاده است. برای روش رمق‌کشی بازده رنگی معمولاً مشابه ویسکوز و بیش از پنبه است. ‏

پارچه‌ها بایستی بصورت عرض باز رنگرزی شود. رنگرزی طنابی باجت نیز به روشهای مختلفی ممکن است و پارچه‌های تاری پودی باید جهت ظاهر مناسب و مراقبت مورد تکمیل با رزین قرار گیرد. ‏
لیف تنسل چندین ماه است که در مقیاس تجارتی با ظرفیت ۲۰۰۰ تن در سال تولید میشود که البته در مقایسه با مصرف الیاف دیگر (۹۳/۱ میلیون تن الیاف مصنوعی که ۱/۳ میلیون تن آن الیاف بازیافتی است و تولید ۲۰ میلیون تن الیاف پنبه در سال ۱۹۹۱) به مثابه قطره‌ای در دریاست. ‏
آمریکا بعنوان بزرگترین مرکز فروش محصولات تنسل میباشد با ۱۵-۱۶ تولید کننده و بازرگانی تنسل در سال ۱۹۹۱ با جین و پیراهنهای سبک وزن توسعه یافت و متعاقباً پارچه‌های طرح تافته متوسط وزن، منسوجات چاپی سبک و پارچه‌های گردباف رنگی اضافه گردید. اولین محصولات در پاییز ۱۹۹۱ در فروشگاههای توکیو عرضه شد و یک شلوار جین آن با رنگ خمی در این فروشگاهها تا ۳۰۰ پوند عرضه شد.

از این لیف برای افزایش زیبایی پارچه‌های ژاپنی و هم چنین تکمیلهای شیمیایی، فیزیکی و عمل نمودن با آنزیم مورد استفاده قرار میگیرد. ‏
محدودیت این لیف و کاربرد پارچه آن مطمئناً این محصول را تا مدتی بعنوان کالایی با قیمت بالا حفظ خواهد نمود ولی بر طبق گفته کورتولدز این لیف، لیف قرن بیست و یکم است. ‏

ترجمه: مهندس مجید سربلوکی/کارشناس ارشد تکنولوژی نساجی‏

تحریریه مجله نساجی کهن

ارسال مقالات و ترجه جهت انتشار در سایت : info@kohanjournal.com

جهت دریافت آخرین خبرها و به روز ترین نمایشگاه های نساجی و فرش ماشینی ایران و جهان در فرم زیر ثبت نام کنید