جایگاه صنعت پتروشیمی در اقتصاد ایران

آقای مهندس نوذری؛ وزیر نفت در مراسم افتتاحیه ششمین نمایشگاه بین مللی ایران پلاست  خاطر نشان کرد:برگزاری چنین نمایشگاه‌ هایی می تواند از طریق ایجاد تعامل و همکاری‌های هر چه گسترده‌تر متخصصان، صنعتگران و تولیدکنندگان، زمینه مناسبی را برای رشد و توسعه هر چه بیشتر این صنعت فراهم نماید.
توسعه صنعت پتروشیمی و ایجاد پتانسیل تولید انواع محصولات پتروشیمیائی با ارزش افزوده بالا و صدور اینگونه محصولات به بازارهای بین مللی عامل بسیار مهمی در راستای کاهش آسیب پذیری اقتصاد کشور از سیاست “صادرات تک محصولی منابع هیدروکربوری – نفت و گاز” به شمار می‌رود. تداوم فعالیت های مؤثر و کارآمد در این صنعت ، می‌تواند ضمن ایجاد تنوع در “سبد دارائی‌های فیزیکی و مالی شرکت ملی نفت ایران و بطور کلی اقتصاد کلان کشور”، تضمین کننده حرکت ‌های توسعه‌ای کشور در بلند مدت باشد.

بر اساس سند چشم انداز بلند مدت صنعت نفت و گاز ایران در افق ۱۴۰۴، “حصول به جایگاه اولین تولید کننده محصولات پتروشیمی در منطقه از لحاظ ارزشی” به عنوان یکی از رسالت ‌های مهم صنعت پتروشیمی نامبرده شده است و وزارت نفت تلاش می نماید تا از طریق ایجاد امکانات زیر ساختی، فنی، مالی و قانونی زمینه ساز تحقق این رسالت مهم گردد. برنامه‌ها و سیاست ‌های‌ بلندمدت شرکت ملی صنایع پتروشیمی در راستای حصول به این رسالت مهم به شرح ذیل می‌باشند:

– تحقق ۲۰ میلیارد دلار سالیانه تولید مواد پتروشیمی
-استفاده از برش‌های گاز طبیعی به عنوان خوراک اولیه
-تصحیح و تقویت زنجیره تولید از بالا دستی تا پائین دستی
-ایجاد ظرفیت‌های جدید تولید
-نگرش بنگاه‌ داری اقتصادی و اصلاح ساختار به منظور رقابت بین مللی
-حداکثر سازی ارزش افزوده تولیدات
-سرمایه‌گذاری های مشترک با سایر شرکت‌ها و یا کشورها
-تأثیر گذاری بر مدیریت بازار منطقه
-جذب سرمایه و تأمین منابع مالی
-ایجاد زیرساخت‌های لازم
-حمایت از بخش خصوصی و تقویت آن

لازمه تحقق هر یک از برنامه های فوق‌الذکر، ایجاد تعاملات هر چه بیشتر به متخصصان و صاحب‌نظران علمی، فنی و مالی بین مللی است و لذا وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران از هرگونه تلاش شرکت‌ها و سازمان‌های بین مللی که تمایل به همکاری با این شرکت را داشته باشند، استقبال نموده و تلاش می‌نماید تا از طریق ایجاد مشوق‌های قانونی مناسب رابطه نزدیکتر و مؤثرتری را فی ما بین شرکت‌ های داخلی و خارجی فعال در این صنعت ایجاد نماید.
افزایش اشتغال، مشارکت و تلاش بخش خصوصی از جنبه‌های فنی و سرمایه‌گذاری، ارتقاء توان مهندسی و ساخت تجهیزات در داخل از طریق تعاملات مؤثر متخصصان داخلی و خارجی، افزایش تجربه متخصصان داخلی با بهره‌گیری از فرصت‌های ناشی از فعالیت‌های مشترک در این بخش و در نهایت بهبود جایگاه ایران در بازار محصولات پتروشیمی از جمله تأثیرات مهم این تعاملات دو طرفه خواهد بود.

شرکت ملی صنایع پتروشیمی، تولید مواد پلیمری را از سال ۱۳۵۶ با تولید ۳۵ هزار تن PVC در پتروشیمی آبادان آغاز نمود. در حال حاضر و پس از گذشت تقریباً ۳۰ سال، ظرفیت تولید مواد پلیمری به بیش از ۱/۵ میلیون تن در سال رسیده و براساس برنامه ریزی های انجام شده و با راه‌اندازی طرح‌های پتروشیمی همجوار خط لوله اتیلن غرب، این ظرفیت تا پایان برنامه پنجساله پنجم توسعه (سال ۱۳۹۳) به ۱۰ میلیون تن خواهد رسید.
یکی از عوامل مهم در توسعه صنایع پتروشیمی کشور ‌ها، دسترسی مستمر و اقتصادی به منابع انرژی و بویژه گاز طبیعی (به عنوان خوراک و سوخت) و نیز تکنولوژی می‌باشد، زیرا این دو عامل تولید سهم قابل ملاحظه ای از سبد عوامل تولید شرکت ملی صنایع پتروشیمی را بخود اختصاص داده‌اند. جمهوری اسلامی ایران با دارا بودن قریب ۱۶ درصد از ذخایر اثبات شده گاز جهان از پتانسیل بسیار بالائی جهت توسعه این صنعت استراتژیک برخوردار می‌باشد. بنابراین، وزارت نفت بعنوان متولی تولید و برنامه‌ریزی منابع نفت و گاز کشور تلاش گسترده‌ای را جهت حمایت مستمر و بلندمدت از توسعه این صنعت مدنظر قرار داده است. در این راستا، بخش قابل ملاحظه‌ای از تولید گاز کشور در برنامه‌‌های توسعه‌ای بلندمدت به این بخش اختصاص خواهد یافت و اعمال این سیاست می‌تواند ضمن تأثیر بر متنوع سازی سبد دارائی‌های کشور، فرصت‌های سرمایه‌گذاری و شغلی بسیار مناسبی را در کشور بوجود آورد.
در جهان امروز، گاز طبیعی و مشتقات آن به عنوان خوراک منتخب صنایع پتروشیمی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است به طوری که استفاده از خوراک گازی در مقایسه با خوراک مایع، باعث می‌شود ارزش افزوده مواد پایه برای تولید محصولات پلیمری از ۴۵% به ۸۷% افزایش یابد که مزیت بسیار ارزشمندی برای صنعت پتروشیمی ایران نسبت به سایر تولیدکنندگان محصولات پلیمری در جهان و منطقه خاورمیانه می‌باشد.

بر اساس اطلاعات موجود تاکنون قریب یک میلیون فرصت شغلی در زنجیره محصولات میان‌دستی و پائین دستی پتروشیمی فراهم شده است و شرکت ملی صنایع پتروشیمی در جهت حمایت از صنایع مکمل و پائین‌دستی، اقدام به انعقاد قراردادهای بلند مدت تأمین خوراک، کمک و تشویق سرمایه‌گذاران، رایزنی با وزارتخانه‌های صنایع و معادن، کار و امور اجتماعی، کشاورزی و بازرگانی، جهت فضاسازی برای تحرک شرکت‌های پائین دستی پتروشیمی، صنایع پلیمری و تهیه و تدوین فرصت‌های کسب و کار تجاری نموده است.

این شرکت موظف است، همگام با سیاست‌های دولت، ضمن حمایت از صنایع کوچک و متوسط و ایجاد زمینه رشد و توسعه متوازن تمام مناطق کشور، حرکتی عظیم‌تر و گسترده‌تر را جهت ساختار سازی آغاز نماید. صنایع پلیمری کشور، چه در بالا دست و چه در پائین دست، باید ارتباطات راهبردی و بلند مدتی را با بازار های موجود کشور همچون صنعت خودرو، صنایع بسته‌بندی، مواد غذایی و کشاورزی ایجاد کنند و بازار های هدف جدید به ویژه کشور های همسایه را به طور ویژه مدنظر قرار دهند.

شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز باید این نکته را مد نظر قرار دهدکه بازار پلیمر های فعلی، در داخل کشور تقریباً اشباع شده است. این شرکت باید ضمن بومی سازی فناوری فعلی تولید مواد اولیه پلیمری و ایجاد شرایط انتقال و تولید این فناوری، با نگاه ویژه به “پرهیز از خام فروشی و صدور کالاهای با ارزش افزوده بالاتر” به سمت تکمیل زنجیره ارزش محصولات پلیمری گام بر دارد و با تولید پلیمر های جدید و تنوع بخشی به این محصولات، به ویژه در بخش پلیمر های ویژه، فضایی جدید را برای شکل‌گیری صنایع مکمل جدید و با ارزش افزوده بالاتر، فراهم آورد. وزارت نفت نیز با حداکثر توان، تلاش خواهد کرد، زمینه هدایت سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به سوی صنایع مکمل و پائین دستی پتروشیمی را فراهم نماید.

خانم‌ها، آقایان؛ برگزاری نمایشگاه هایی همانند این نمایشگاه، فرصت مناسبی را برای شرکت‌های ایرانی و خارجی فعال در این صنعت فراهم می‌نماید تا با ارائه پتانسیل ها و قابلیت‌های علمی، فنی و خدماتی اعم از خدمات فنی/ مهندسی، ساخت ماشین آلات و تجهیزات پلیمری، عرضه مواد اولیه و کالاهای ساخته و نیمه ساخته پلیمری زمینه همکاری‌های هر چه بیشتر و بلند مدت متخصصان این صنعت را فراهم نمایند.
اینجانب امیدوارم که در آینده‌ای نه چندان دور شاهد تحقق کلیه اهداف بلند مدت شرکت ملی صنایع پتروشیمی از طریق تعاملات هر چه بیشتر متخصصان داخلی و سایر متخصصان منطقه‌ای و بین مللی باشم. حصول به چنین موفقیت‌هائی ضمن تضمین امنیت اقتصادی کشور در بلندمدت، جمهوری اسلامی ایران را در جایگاه بالاتری از فرآیند توسعه قرار خواهد داد و این امر می تواند بر گسترش تعاملات بین مللی ایران در چارچوب مبادلات تجاری کالا و خدمات نیز تأثیری قطعی داشته باشد.”