جایی برای ساخت ۳۵۰ هزار تن سازه پارس جنوبی‌ هست؟

با وجود نیاز به تولید ۳۵۰ هزار تن سازه در فازهای جدید پارس جنوبی، یاردهای کافی برای تولید این سازه‌های عظیم هنوز در کشور ایجاد نشده است.

به گزارش بی باک به نقل از خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس،با توجه به عقب‌ماندگی ایران نسبت به کشور کوچک قطر در بهره‌برداری از بزرگترین میدان گازی جهان، کشورمان برای رساندن برداشت گاز و میعانات از این میدان به اندازه قطر تلاش می‌کند و در این راه ظرفیت‌های زیادی به کار گرفته شده است. در این راستا ۸ فاز باقیمانده و بدون قرارداد پارس جنوبی در ۲۵ خرداد ۸۹ صاحب قرارداد شدند و بلافاصله کار روی آنها آغاز شد. این فازها به دلیل وعده بهره‌برداری ۳۵ ماهه از آنها به فازهای ۳۵ ماهه معروف شدند.

با وجود تلاش جمعی بسیار زیاد در بخش‌های کارفرمایی و پیمانکاری برای بهره‌برداری هر چه سریع‌تر از فازهای در دست اجرای پارس جنوبی، به نظر می‌رسد رسیدن به زمان مطلوب برای بهره برداری از این فازها به زیرساخت‌هایی نیاز دارد که پیش از این به کمبود آنها به اندازه کافی توجه نشده بود.

از سوی دیگر با توجه به تعدد میادین دریایی کشور و آینده صنعت فراساحل یا offshore در صنعت نفت جهان، به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاری برای ایجاد زیرساخت‌های لازم با تکیه بر سیاست‌گذاری‌های بلند مدت وزارت نفت و شرکت ملی نفت علاوه بر تامین نیازهای فعلی و آینده کشور بتواند به دستیابی به دانش فنی صنعت فراساحل نفت و صادرات آن در آینده کمک کند.

قابل توجه است که با وجود میدان عظیمی چون پارس جنوبی و میادین متعدد دریایی کشور، هنوز بخش بزرگی از فن‌آوری و دانش فنی مورد نیاز برای کار روی میادین دریایی در کشور بومی نشده و با وجود پیشرفت‌ها و دستاوردها در بخشی از نیازهای این صنعت، در بعضی موارد حتی برای دسترسی به دانش فنی یا فن آوری قدم مؤثری برداشته نشده است.

فارس برای آگاهی‌بخشی نسبت به مشکلات زیرساختی و دیگر مشکلات موجود در راستای تحقق بهره‌برداری از فازهای در دست احداث پارس جنوبی در سریعترین زمان ممکن، سلسله گزارش‌هایی را در این باره منتشر می‌کند.

به طور کلی در بخش فیزیکی، پروژه های پارس جنوبی به چهار بخش اصلی تقابل تفکیک هستند که پالایشگاه‌های گازی، حفاری چاه‌ها، ساخت و نصب جکت‌ها و سکوها و لوله‌گذاری را شامل می‌شود.

هر کدام از این بخش‌ها مشکلات خاص خود را دارند که قطعا برای رفع آنها تلاش می‌شود، اما در این گزارش‌ها قصد داریم به بعضی کمبودها و مشکلات اصلی زیرساختی که قابلیت ایجاد اختلال در روند توسعه سریع فاز‌های پارس جنوبی دارند اشاره کنیم. از سوی دیگر با ایجاد زیرساخت های مورد اشاره در یک فرآیند جهادی در حوزه اقتصاد، بسیاری از این زیرساخت‌ها که به بهانه پارس جنوبی ایجاد می‌شوند می‌توانند در آینده خود مولد و تولید کننده ارزش افزوده بیشتر باشند.

* نیاز به تولید ۳۵۰ هزار تن سازه در فازهای جدید پارس جنوبی

در بخش پیشین گزارش اشاره شد که ناوگان کشتی‌های نصاب جکت و سکو با مشکلاتی مواجه است،اما مشکل دیگر در حوزه جکت‌ها و سکوها عدم وجود یارد کافی برای ساخت این تجهیزات عظیم در کشور است. واقعیت آن است که جکت‌ها و سکوهایی که کشور در تولید آنها خودکفا شده است سازه های بسیار عظیمی هستند که با توجه به ابعاد بزرگ و پیچیدگی فرآیند ساخت این تجهیزات، یارد‌های بزرگ و صاحب امکانات برای تولید آنها مورد نیاز است. در حال حاضر در کشور ۳ شرکت عمده امکان ساخت این تاسیسات را در اختیار دارند اما امکانات فعلی آنها با توجه به همزمانی اجرای پروژه‌های پارس جنوبی که عملا حرکتی جهادی در حوزه بهره‌برداری از میادین محسوب می‌شود، برای ساخت به موقع تجهیزات کافی به نظر نمی‌رسد.

بر اساس این گزارش در فازهای جدید پارس جنوبی باید ۲۰ جکت، ۲۰ سکو و ۲۰ سکوی مشعل به طور کامل ساخته شود. وزن این ۶۰ سازه ۳۵۰ هزار تن برآورد می‌شود.با توجه به تعدد این سازه‌ها، شرکت‌های سازنده جکت و سکو به صورت همزمان ظرفیت کافی برای ساخت این جکت‌ها و سکوها را در اختیار ندارند.

به عنوان مثال تاسیسات دریایی به عنوان بزرگترین سازه جکت و سکو همزمان قادر به ساخت ۴ جکت و دو یا ۳ سکو است. واقعیت آن است که در زمان ساخت یاردهای این شرکت هیچ‌گاه تصور نمی‌شد لازم باشد همزمان این تعداد سکو و جکت در آنها ساخته شود. شرکت تأسیسات دریایی به عنوان موفق‌ترین سازنده این تجهیزات برای فاز ۱۲ پارس جنوبی در حال ساخت دو سکو در خرمشهر است که سومین سکو نیز برای این فاز باید ساخته شود، بعلاوه یک جکت اقماری نیز باید برای این فاز ساخته شود.

در عین حال با توجه به عظمت این سازه‌ها باید کار ساخت و حمل جکت‌ها و سکوهای در حال ساخت به پایان برسد و پس از آن ساخت تاسیسات جدید دوباره آغاز شود و امکان پیشبرد همزمان تعداد زیادی از آنها وجود ندارد.

بر این اساس برای فازهای ۱۷ و ۱۸ که به ۴ سکو نیاز دارند ۲ سکو در حال ساخت است و برای جکت‌ها و سکوهای بعدی نیز کاری انجام نشده است. در فاز ۱۹ نیز برای ساخت ۴ سکوی آن کاری انجام نشده اما دو جکت آن در حال ساخت است. در فاز ۲۰ و ۲۱ نیز باید ۴ جکت بزرگ ساخته شود که تنها یکی از آنها ساخته و بارگیری و حمل شده است و جکت بعدی نیز باید در جای جکت قبلی ساخته شود.

*پیشنهادی برای ساخت یک یارد جدید که دیوار بودجه خورد

بر پایه این گزارش سال گذشته پیشنهادی توسط تاسیسات دریایی درباره ایجاد یک یارد جدید مطرح شد،اما به دلیل محدودیت‌های بودجه‌ای شرکت‌ها این پیشنهاد مورد توجه قرار نگرفت،در عین حال شرکت‌هایی که برای ساخت و تحویل ۲۰ ماهه این سکوها و جکت‌ها قرار داد بسته‌اند درباره محدودیت‌های خود برای عمل به این تعهدات فکری نکرده‌اند و هزینه‌های ساخت یارد در هزینه شرکت‌ها لحاظ نشده است.

نباید از نظر دور داشت که سرمایه‌گذاری روی یاردها برای این شرکت‌ها با توجه به وضعیت نامعلوم ارجاع پروژه به آنها شاید اقتصادی نباشد. اگر چه در صورت وجود یک برنامه ریزی دقیق در سطح کلان صنعت نفت با توجه به اینکه می‌توان پروژه‌های آینده صنعت نفت و همچنین فعالیت‌های مشابهی که در یاردها انجام می‌شود مانند ساخت دکل های حفاری دریایی و سازه‌های دیگر میادین می‌‌توان احداث چنین یاردهایی را برای شرکت‌ها اقتصادی کرد.

*جکت ایرانی که در ابوظبی ساخته می‌شود

به دلیل همین کمبود ظرفیت قرار شد جکت فاز ۱۳ پارس جنوبی در ابوظبی ساخته شود این مسئله با توجه به وجود دانش فنی کافی در کشور عملا یک اتفاق ناگوار محسوب می‌شود. شرکت صدرا به دلیل مشکلاتی که در جزیره صدرای بوشهر دارد به تعهد خود در ساخت این جکت عمل نکرد.

بر پایه این گزارش صدرا ساخت تأسیسات فازهای ۱۳ و ۱۴، ۲۲، ۲۳ و ۲۴ را بر عهده گرفته است. این شرکت ساخت همزمان ۱۲ جکت، ۱۲ سکو و ۱۲ سکوی مشعل را در حالی بر عهده گرفته است که عملا امکان احداث این تأسیسات را در زمان تعهد شده در یاردهای محدود خود در اختیار ندارد.

شرکت ایزوایکو دیگر سازنده تاسیسات پارس جنوبی نیز با مشکلات مشابهی در بندر عباس مواجه است.

شرکت‌‌های ایرانی از ایجاد یاردهای جدید می‌توانند در آینده بهره ببرند،اما به دلیل مشکلات کلان برنامه‌ریزی آینده در صنعت نفت و همچنین خود این شرکت‌ها، آنها قدرت و جرات برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری برای ۱۰ سال آینده را در اختیار ندارند.

*مشکلات شرکت‌ها برای دریافت تسهیلات بانکی

از سوی دیگر این شرکت‌ها برای تأمین مالی و دریافت تسهیلات مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری جدید برای ایجاد یارد و تاسیسات نیز مشکلات جدی دارند،چنانکه آنها باید ابتدا اصل تسهیلات و سود کلان آن را پرداخت کنند و در ادامه نیز اطمینانی از بابت دریافت پروژه‌های جدید نداشته باشند. این در شرایطی است که شرکت‌های کارفرمایی مانند نفت فلات قاره در بعضی موارد با تاخیرهای طولانی به تعهدات خود در پرداخت‌های مالی عمل می‌کنند.

در واقع هیچ یک از این شرکت‌ها نمی‌دانند برنامه دقیق آینده وزارت نفت و شرکت ملی نفت برای توسعه میادین دریایی چیست؟این مطلبی است که خود وزارت نفت و شرکت ملی نفت نیز درباره آن مطمئن نیستند. برای درک بهتر این مسئله مسئولان صنعت نفت می‌توانند پاسخ دهند برای قراردادهای پر سر و صدایی که لااقل در بخش‌های دریایی بسته شده عملا چه اقداماتی انجام شده است، کیش، لاوان، سیبری، سلمان، فردوسی و لایه نفتی پارس جنوبی از جمله این میادین هستند. درباره میادین خشکی و به طور کلی میادین مشترک مانند میدان سرخس یا آزادگان نیز چنین پرسشی قابل طرح است که باید در جای خود به آن پرداخته شود.

با این وجود لازم است با یک روحیه جدی جهادی، علاوه بر پیش بردن پروژه‌های استراتژیکی چون پارس جنوبی، همزمان ساختارهای تصمیم‌گیری در صنعت نفت اصلاح شود تا برنامه‌ریزی طولانی مدت برای شرکت‌های نوپای غیر دولتی فعال در صنعت نفت فراهم شود. اینگونه صنعت نفت می‌تواند به جای پول دادن به اقتصاد ملی، در جایگاه قلب و موتور صنعت و اقتصاد کشور قرار بگیرد.