جولان مارک ها در بازار ایران

نگاهی به یک مانع پیش پای تولید ملی،حمایت از کار و سرمایه ایرانی

نویسنده: عباس خسروانی

حمایت از تولید ملی،کار و سرمایه ایرانی یک موضوع صرفا اقتصادی نیست.بلکه از بعد فرهنگی و اجتماعی نیز باید به این موضوع ورود پیدا کرد.بسیاری از مشکلات ما در حوزه کسب و کار و اقتصاد ناشی از رواج هنجار ها و خرده فرهنگ های غلطی است که می توان با آموزش و تربیت فرزندان و اطلاع رسانی دقیق و مناسب به مردم از عوارض این خرده فرهنگ ها کاست.
رهبر معظم انقلاب در اجتماع پرشور زائران حرم مطهر رضوی در روز اول فروردین ماه امسال فرمودند:«این تفاخر غلطی است که ما مارک های خارجی را در پوشاکمان، در وسایل منزلمان، در مبلمانمان، در امور روزمره، در خوراکی هایمان ترجیح بدهیم به مارک های داخلی در حالی که تولید داخلی در خیلی از موارد بسیار بهتر است. من شنیدم پوشاک داخلی را که در بعضی از شهرستان ها تولید می شود، می برند مارک خارجی می زنند، بر می گردانند. اگر همین جا بفروشند ممکن است خریدار ایرانی رغبت نکند اما چون مارک فرانسوی دارد، خریدار ایرانی همان لباس را همان کت و شلوار را همان دوخت را انتخاب می کند، این غلط است». این جملات معظم له پرده از یک آسیب مهم اجتماعی در زمینه فرهنگ مصرف بر می دارد.
یک نمونه از خرده فرهنگ های غلطی که در کشور باب شده و فضای کسب و کار و تولید کشور را با مشکل مواجه کرده مارک گرایی در خرید اجناس در بین برخی خانواده ها و بخصوص نوجوانان و جوانان کشورمان است.اینکه چرا خانواده های ما و برخی از جوانان و نوجوانان کشور هنگام خرید صرفا به مارک کالاتوجه می کنند و کیفیت را چندان مورد توجه قرار نمی دهند و حاضرند برای خرید آن هزینه زیادی را بپردازند،بیشتر دلایل فرهنگی،اجتماعی و شخصیتی دارد تا اقتصادی.البته برخی ادعا می کنند که چون کالاهای ایرانی دارای کیفیت نیستند مردم به سمت خرید کالاهای خارجی روی می آورند.ممکن است بخشی از این پاسخ درست باشد اما نمی تواند جواب قانع کننده ای باشد زیرا امروز در بازار ،کالاهای با کیفیت ایرانی بسیاری وجود دارد که نسبت به برند های خارجی آن در بازار اگر از کیفیت بیشتری برخوردار نباشند کمتر نیستند اما باز هم شاهد خرید مارک های خارجی بخصوص در زمینه خرید پوشاک هستیم.از آنجا که دیده می شود کالاهای خارجی از اقبال عمومی بیشتری برخوردارند،فروشنده نیز مجبور است متناسب با سلیقه مشتری کالاعرضه کند.تب خرید وسایل و بخصوص لباس های مارک دار به قدری است که باعث سوءاستفاده عده ای از فروشندگان از این فضا شده به طوری که کالاهای تولید داخل و یا کالاهای وارداتی چینی را با مارک های معروف به فروش می رسانند.
در حال حاضر خیابان های تهران و بسیاری از شهر های کشور پر شده از فروشگاه هایی که نام برندهای بزرگ و معروف دنیا را یدک می کشند. اگرچه بسیاری از این فروشگاه ها، پوشاک تولید کشورهای صاحب آن را عرضه نمی کنند و اغلب کالاهایشان تولید کشور چین و داخل کشور است، اما با این وجود قیمت آنها بسیار بالاست و علت این گرانی غیر معقول مارکی است که روی آن نصب شده است. محمد خامنه روانشناس در این خصوص می گوید:«مد امروز به یک معضل اجتماعی در بین جوانان برخی نقاط مبدل شده است. این افراد برای اینکه از دیگر همسالان خود عقب نمانند حتی در برخی از موارد تمام حقوق یک ماهه خود را برای خرید لباس مارک دار هزینه می کنند. البته این افراد هیچ گاه توجهی به نوشته ها و یا زیبایی لباس ندارند و هرچه مد شود را می پوشند.بین لباس خارجی با کیفیت مارک دار و لباس هایی که تنها مارک دارند تفاوت زیادی است. متاسفانه جوانان ما بیشتر به مارک دار بودن توجه دارند که این مسئله ناشی از کمبود توجه است. فرد با خرید این گونه لباس می خواهد که دیده شود».
مارک گرایی امروز به یک معضل اجتماعی در بین بخشی از نوجوانان و جوانان تبدیل شده است. این افراد برای اینکه از دیگر همسالان خود عقب نمانند حتی در برخی از موارد مبالغ هنگفتی را برای خرید لباس مارک دار هزینه می کنند. البته این افراد هیچ گاه توجهی به نوشته ها و یا زیبایی لباس ندارند و هرچه مد شود را می پوشند.
البته بخشی از این مسئله به ضعف تولید داخل نیز بر می گردد.دکترعربی، معاون پژوهشی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و از صاحب نظران اقتصادی در این باره می گوید:«در این زمینه از دو نکته نباید غفلت کرد، یکی اینکه تولید کنندگان داخلی باید در زمینه افزایش کیفیت و خدماتی که به متقاضیان ارائه می دهند و بهبود روابط با مشتریان تلاش مضاعفی کنند تا مردم به تولیدات داخلی و تولید کنندگان ایرانی اعتماد کامل داشته باشند. متاسفانه در مواردی این چرخه مخدوش شده است؛ بخصوص درباره برخی تولیدکنندگان که دولتی هستند. مردم معمولانمی توانند پاسخ مناسب را دریابند و احساس می کنند تولیدکننده پاسخگو نیست. در مواردی چون آن تولیدکننده داخلی انحصار یا شبه انحصار دارد، حقوق مصرف کننده در این زمینه ضایع می شود. نکته دوم درباره خدمات پس از فروش است که مثلاگفته
می شود این کالای فروخته شده ضمانت چند ماهه دارد ولی بعد مشتری می بیند که هیچ کس در این زمینه پاسخگو نیست. در این مورد هم تولیدکنندگان باید در رفتار خود تجدیدنظر کنند و هم رسانه های عمومی باید فرهنگ پاسخگویی را در تولیدکنندگان به وجود آورند، در واقع رسانه ها باید مطالبات مردم را پیگیری کنند».
ضعفهای موجود در پوشاک داخلی چه از نظر طرح و چه از نظر جنس، سبب شده تا بسیاری از جوانان و نوجوانان استقبال بیشتری از اجناس خارجی داشته باشند.
تمایل بیش از حد جوانان به خرید پوشاک به گونه ای است که شاهد رشد روز افزون بوتیک ها و فرشگاه های عرضه پوشاک در نقاط مختلف کشور هستیم.افزایش تعداد فروشگاه های پوشاک نسبت مستقیمی با میزان تقاضای این اجناس دارد به صورتی که در شهرها شاهد انبوه مغازه های پوشاک و ازدحام جمعیت در مقابل این فروشگاه ها و پاساژهای عرضه لباس هستیم.خریداران لباس و پوشاک که اغلب آنها از قشر جوان و نوجوان هستند تمایل زیادی به خرید مدل های روز دارند و همین تمایل باعث شده تا ویترین مغازه ها پر باشد از اجناسی که مد روز هستند و بیشترین فروش را دارند.نکته قابل تامل در این میان، عدم ارائه طرح های داخلی برای پاسخگویی به نیازهای این قشر است و همین عامل سبب شده تا ویترین لباس فروشی با اجناس خارجی پر شود و حجم قابل توجهی از خرید و فروش های این فروشگاه ها را اجناس خارجی تشکیل دهد.
با توجه به اینکه طراحان داخلی ما در زمینه ارائه طرح و بازاریابی عملکرد خوبی نداشته اند، نتوانسته اند آن گونه که باید بازار پوشاک را در اختیار بگیرند.به جرات می توان گفت که در زمینه ارائه طرح و ایده های صرفا ایرانی برای البسه، بیشتر تاثیرپذیر بوده ایم تا تاثیرگذار و این یعنی هنوز هم ما از طرح و ایده های بیرونی استفاده می کنیم و این موضوع برای ما ایرانیان که همیشه در طول تاریخ از لحاظ فرهنگی
تاثیر گذار بوده ایم جای بسی نگرانی و تاسف دارد.با توجه به حجم بالای مغازه های فروش پوشاک و قبول بحث واردات طرح، ایده و حتی البسه، می طلبد که طراحان ما در راستای تحقق شعار «تولید ملی»، دست به کار شوند و حداقل سلایق مصرف کنند گان داخلی را بازاریابی، سپس طراحی و نهایتا در حجم وسیع عرضه کنند.
تب مارک گرایی در خرید تنها با اقدامات فرهنگی و حمایت از تولید ملی فروکش می کند. موضوعی که حتی به کودکان و نوجوانان سرایت کرده و به یک اپیدمی در میان دختران و پسران تبدیل شده است.
امروزه گرایش به سمت مصرف کالاهای خارجی و نیز عدم نظارت جدی و افزایش قاچاق باعث شده دست دلالان و واسطه ها درازتر و در نتیجه تولید کننده داخلی توان رقابت خود را از دست داده و به جای تولید به فکر فروش واحد تولیدی خود باشد.
کارشناسان فرهنگی و اجتماعی بر این عقیده اند که ورود کالاهای خارجی نه تنها به اقتصاد کشور ضربه می زند بلکه باعث ورود فرهنگ های بیگانه و بی تناسب با فرهنگ بومی منطقه شده و امروز قشر جوان پوششی را انتخاب می کند که در کشورهای دیگر الگوی آن ریخته می شود.شاید در صورت حمایت از تولیدات داخلی و ارتقای کیفیت و توجه به تنوع پوشاک داخلی ،تب خرید لباس های به اصطلاح مارک دار و اورجینال خارجی فروکش می کند.
کارشناسان تاکید دارند که برای توسعه تولید ملی و جایگزینی تولیدات داخلی به جای کالاهای خارجی مهمترین راهکار نظارت و کنترل جدی بر بازار، جلوگیری از قاچاق کالا، افزایش توان رقابتی تولیدکنندگان بومی، بازار سنجی، فرهنگ سازی مصرف و… است که به نظر تا کنون حرکت جدی در برخی از این بخشها صورت نگرفته است.

روزنامه رسالت، شماره ۷۵۷۹ به تاریخ ۱۲/۴/۹۱، صفحه ۶ (گزارش)