حمایت کشورهای چین، ایالات متحده، هند، اتحادیه اروپا، ترکیه، برزیل، کلمبیا و آفریقای غربی از تولید پنبه

 

عدم حمایتهای یارانه‌ای دولت از تولید و صادرات پنبه در مقایسه با سایر محصولات، افزایش قیمت تمام شده این محصول استراتژیک را به همراه داشته است بطوریکه هم اکنون پنبه برای تولیدکنندگان به محصولی غیراقتصادی بدل شده و روند سطح زیر کشت پنبه در ایران نزولی شده است.

نگاه اجمالی به فرآورده‌های پنبه بیانگر ظرفیت ذاتی این محصول صنعتی در ایجاد فرصت‌های شغلی در بخش کشاورزی و صنعت است با این حال تنها در سال ۱۳۸۷ یارانه پرداختی به پنبه کاران برای هر کیلو وش معادل ۳۵۰ ریال در نظر گرفته شد و این یارانه برای سال‌های بعد تکرار نشد.

محرومیت نسبی یارانه‌ای از این محصول استراتژی در ایران نسبت به سایر کشورهای تولید‌کننده در حالی است که کشور‌های مهم تولید کننده پنبه در جهان، با پرداخت یارانه، از تولیدکنندگان حمایت کرده و قیمت این محصول را پایین نگاه می دارند که این امر موجب می‌شود تا صنایع وابسته به پنبه بتوانند بدون دغدغه به فعالیت خود ادامه دهند. به گفته علی رضا حائری دبیر انجمن نساجی ایران، در حال حاضر ۱۰۰ هزار هتکار سطح زیر کشت برای تولید پنبه در کشور پیش‌بینی شده که با این شرایط حدود ۵۰ تا ۵۵ هزار تن پنبه محلوج (آماده) تولید خواهد شد. تولید ۵۵ هزار تن پنبه محلوج در کشور در حالی است که نیاز کشور به پنبه محلوج ۱۵۰ تا ۱۸۰ هزار تن است که به گفته حائری با توجه به ۸ هزار تن پنبه محلوج باقی‌مانده در انبارها مابقی نیاز داخل باید از طریق واردات تامین شود.

حائری در خصوص وضعیت تولید پنبه در کشور نیز می‌گوید: در صورتی که تولید ۵۵ هزار تن محقق شود تولید با سال گذشته برابری خواهد کرد، اما تنها یک سوم تولید ۱۰ سال پیش محقق خواهد شد؛ چرا که عدم حمایت از این پنبه موجب تغییر کاربری زمین‌های کشت شده است.

دبیر انجمن نساجی در ادامه با اشاره به اینکه کشورهای مهم تولیدکننده از پنبه حمایت می‌کنند می‌گوید: به دلیل اینکه پنبه به عنوان محصول استراتژی معرفی نشده در نتیجه حمایتی نیز از آن در کشور صورت نمی‌گیرد درحالی که در سایر کشورها پنبه را محصولی استراتژی در نظر گرفته و علاوه بر تولید از صادرات آن نیز حمایت می‌کنند.
به گفته حائری علاوه بر عدم حمایت، مکانیزه نبودن تولید پنبه در کشور هزینه‌ها را نیز افزایش داده و موجب شده تا افت تولید پنبه نسبت به سال‌های قبل را داشته باشیم.

اقدامات سایر کشورها

به گزارش دفتر مطالعات آماری و راهبردی انجمن صنایع نساجی ایران و به نقل از کمیته بین‌المللی مشورتی پنبه، در سال ۱۲-۲۰۱۱ شاهد اقدامات مختلف دولت‌ها در جهت حمایت از تولید پنبه در کشورهای جهان بوده‌ایم. هر چند به علت بالا بودن قیمت‌ها در بازار جهانی، اجرای این برنامه‌ها تاثیرات مورد انتظار را در پی نداشت، اما توانست تا حدی صنعت پنبه را در این کشورها بهبود بخشد. در ذیل به اقدامات برخی از این کشورها به طور اجمالی اشاره شده است.

چین

سیاست‌های دولت چین مبتنی بر حفاظت از مرزها، ایجاد محدودیت‌های وارداتی، خرید‌های مستقیم دولت و اعمال سیاست حداقل قیمت حمایتی در جهت افزایش ذخایر ملی بود. این کار باعث افزایش قیمت‌ها در بازار داخلی این کشور و پیشی گرفتن آن از قیمت‌های جهانی شد. همچنین ذخایر عظیم استراتژیک پنبه را برای این کشور به ارمغان آورد. اعطای یارانه‌ای به پرورش دهندگان پنبه، کمک به هزینه‌های حمل و نقل و تخصیص وام به پروژه‌های کشاورزی نیز از دیگر اقدامات دولت چین در این راستا به شمار می‌رود. انواع مختلف یارانه‌ها در سال ۱۲-۲۰۱۱ در این کشور بالغ بر حدود ۳.۱ میلیارد دلار برآورد شده‌ که بیش از ۳۳۰ میلیون دلار آن مربوط به سال ۱۱-۲۰۱۰ است.

ایالات متحده

تنها یارانه دریافتی تولیدکنندگان پنبه از دولت ایالات متحده، یارانه بیمه محصولات است که تمامی خسارات ناشی از بلایای طبیعی را پوشش می‌دهد. این یارانه در سال ۱۲-۲۰۱۱ در حدود ۸۱۹ میلیون دلار گزارش شده که در مقایسه با سال قبل ۵۰۰ میلیون دلار افزایش یافته است.

هند

اعمال سیاست حداقل قیمت حمایتی در هند منجر به خریدهای وسیع پنبه تولید داخل توسط دولت و حمایت از تولید ملی شد. اعمال محدودیت‌های صادراتی، یارانه‌های بخشودگی وام و خرید کود، برنامه‌های عمرانی مختلف نظیر مدرنیزه کردن واحدهای پنبه پاک کنی و همچنین اعطای وام بدون بهره به تولیدکنندگان، از دیگر اقدامات دولت هند در این زمینه به شمار می‌رود.

اتحادیه اروپا

اتحادیه اروپا یارانه‌های پرداختی را تحت دو عنوان پرداخت مستقل (کمک درآمد) و پرداخت منطقه‌ای (کمک به تولید) برای اسپانیا و یونان که دو تامین‌کننده عمده پنبه هستند، در نظر گرفته است. البته دریافت این یارانه‌ها شرایط مخصوص به خود را دارا است. مجموع یارانه‌های مستقیم به این دو کشور در سال ۱۲-۲۰۱۱ بالغ بر ۳۵۵ میلیون دلار بوده که نسبت به مقدار ۳۷۳ میلیون دلاری آن در سال ۱۱-۲۰۱۰ کمی کاهش را نشان می‌دهد.

ترکیه

تخصیص یارانه به تخم پنبه‌های معمولی و تایید شده در ترکیه از اقدامات دولت این کشور در سال گذشته بود که افزایش کاشت این محصول را به دنبال داشت. مجموع این یارانه‌ها از ۳۰۲ میلیون دلار در سال ۱۱-۲۰۱۰ به ۴۲۸ میلیون دلار در سال ۱۲-۲۰۱۱ افزایش یافته است.

برزیل

دولت برزیل از طریق اعطای یارانه‌های اعتباری برای تولید، بازاریابی و سرمایه گذاری و درنظرگرفتن نرخ بهره وام پایین برای تولیدکنندگان کم درآمد، به تولید پنبه در این کشور کمک کرده است. مجموع این یارانه‌ها در دهه گذشته سالانه به طور میانگین در حدود ۱ میلیارد دلار بوده است.

کلمبیا

در کلمبیا نیز در سال ۱۲-۲۰۱۱ میزان یارانه‌ها در حدود ۲۶ میلیون دلار و در سال ۱۱-۲۰۱۰ در حدود ۹ میلیون دلار گزارش شده است.

آفریقای غربی

در برخی کشورهای غرب آفریقا نیز دولت با اختصاص یارانه‌های مستقیم به این بخش از صنعت، در پیشرفت و افزایش تولید این کشورها سهیم بوده است. مجموع یارانه‌های پرداختی دولت در این کشورها در سال ۱۲-۲۰۱۱ در حدود ۵۷.۷ میلیون دلار برآورد شده است.