خاویار و پسته و زعفران و فرش چینی!

چند سالی است که محصولات کاملاً ایرانی هم حتی در بازار داخل کشور، رقبای چینی پیدا کرده ‌است.

به گزارش گروه فضای مجازی «خبرگزاری دانشجو»، پسته، فرش، زعفران، برخی صنایع دستی و خاویار محصولاتی هستند که از گذشته‌های دور تا کنون کشور اصلی محل تولیدشان ایران بوده است. در بسیاری از کشورهای دنیا این محصولات را با نام ایران می‌شناسند. با این حال اما چند سالی است این محصولات کاملا ایرانی حتی در همین بازار داخل کشور هم رقبایی همجنس پیدا کرده‌اند که در یک ویژگی با هم مشترکند و آن هم چینی بودنشان است.

خبرساخت و واردات فرش چینی، زعفران چینی، صنایع دستی چینی، پسته چینی و در جدید‌ترین خبر خاویار چینی به بازارهای جهانی نشانه‌هایی از تلاش کشور اژدهای زرد برای ربودن عرصه رقابت در بازار این محصولات از دست کشور مادر یعنی ایران است.

چینی‌ها به یمن رشد اقتصادی چشمگیر خود در سال‌های اخیر که به صورت میانگین در ده سال گذشته بالای ۷ درصد بوده، در همه بخش‌های اقتصادی و تولیدی و صنعتی خوش درخشیده‌اند و تلاش می‌کنند برای از دست ندادن اینجایگاه هر روز عرصه‌های جدیدی از تولید کالا را برای خود دست و پا کنند.

آن‌ها در این راه بازارهای جهانی را به دقت زیر ذره بین گذاشته و بررسی می‌کنند کدام کالا‌ها در این بازار قابلیت جذب مشتری را دارد. سپس با طراحی یک برنامه هدفمند، منظم و حساب شده برای در اختیار گرفتن آن بازار اقدام می‌کنند. روشن است تلاش آن‌ها برای ورود به عرصه تولید محصولاتی که پیش از این دنیا ان‌ها را به ایرانی بودن می‌شناخت برنامه‌ای با همین هدف است.

کار‌شناسان اقتصادی چینی در این راه از بی‌برنامگی و هدفمند نبودن اقدامات برای تولید و عرضه این محصولات به بازار در ایران به خصوص در ۸ سال گذشته بیشترین و بهترین بهره ممکن را برده‌اند، به گونه‌ای که نه تنها بازار جهانی این محصولات را از دست رقبای ایرانی خارج کردند بلکه در پاره‌ای مواقع حتی توانستند محصولاتشان را به خود ایران هم بفروشند.

کافی است به بازار صنایع دستی ایران نگاهی انداخته شود. از بازارچه‌های صنایع دستی میدان نقش جهان اصفهان، تا روستای لالجین همدان و خیابان‌های شیراز و مشهد و تهران مغازه‌های فروش صنایع دستی پر اسات از سفال و گلیم و منبت و دیگر محصولات دست ساز صنعت کاران چینی. تا کنون بار‌ها فعالان عرصه صنایع دستی در کشور اعتراض خود را نسبت به این وضعیت به گوش مسئولان رسانده‌اند اما نتیجه چندانی در پی نداشته است.

همانطور که در ابتدای این گزارش آمده است قصه ایران و چین فقط به همین یک محصول خلاصه نمی‌شود؛ در سال‌های اخیر و به خصوص پس از آغاز تحریم‌های ظالمانه کشورهای غربی بر علیه ایران کشور چین بیشترین بهره را از این وضعیت برده است.

آن‌ها از یک سو هم بازار داخل ایران در همه بخش‌ها از کالاهای مصرفی تا کالاهای صنعتی و سرمایه‌ای را به صورت یکجا در اختیار گرفته‌اند و هم از ممنوعیت مبادله و فروش کالاهای ایرانی در دیگر نقاط جهان استفاده لازم را کرده‌اند و با بهره گیری از این خلا کالاهای بدلی خود را به جای کالاهای با کیفیت ایرانی به خریداران مشتاق در گوشه و کنار جهان رسانده‌اند.

در ادامه به تلاش‌های این کشور که از جبر زمانه در فضای بین المللی امروز اصلیترین دوست و شریک تجاری ایران شده است، برای ورود به عرصه تولید کالاهای ایرانی نگاهی انداخته‌ایم.

* خاویار

با اینکه در تمام دنیا خاویار را به اسم ایران می‌شناسند و این محصول ایرانی با کیفیت‌ترین و گران‌ترین خاویار در جهان است اما خبر تولید خاویار چینی جدید‌ترین خبر از تلاش چینی‌ها برای گرفتن بازار از دست ایرانیان است.

این خبر را روز جمعه ۲۵ مرداد ماه ارسلان قاسمی مدیرعامل اتحادیه سراسری شرکت‌های تعاونی تکثیر و پرورش میگو و ماهی در گفتگویی با فارس اعلام کرد: کشور ایران از گذشته در تولید خاویار، شناخته شده است با این حال در سال گذشته در کشور ما تنها ۶۰ کیلو گرم خاویار پرورشی تولید شده است، در حالی که چین اکنون ۱۰ تن خاویار پرورشی تولید می‌کند و از کار‌شناسان ایرانی برای تولید محصول خاویار بهره ‌برده است. همچنین در ۱۲ سال پیش تولید خاویار از دریای خزر حدود ۳۰۰ تن بود که سال گذشته به ۳ تن رسید.

به گفته این مقام مسئول در سازمان شیلات ایران در ۷ سال گذشته میانگین هر ۹ ماه یکبار مدیر سازمان تغییر کرده است و همین نشان می‌‌دهد ثبات تصمیم گیری و برنامه ریزی پایدار در کشور ما وجود ندارد. قاسمی معتقد است این سازمان عملکرد مناسبی ندارد و نبودش بهتر از بودنش است.

* فرش

داستان فرش و گره خوردن آن به نام ایران به ده سال و صد سال گذشته بر نمی‌گردد، قرن هاست ایرانیان نامشان با تولید فرش‌های دستباف ارزشمند گره خورده است. به پشتوانه همین نام برای سال‌ها ایران اصلیترین تولیدکننده فرش دستباف جهان بود، با این حال مدتهاست چینی‌ها به این بازار پر رونق و ارزشمند هم پی برده و بخش مهمی از آن را با محصولات کم کیفیت و ارزان قیمت خود از دست ایرانیان خارج کرده‌اند.

البته همه ماجرای فرش فقط به تلاش چینی‌ها مربوط نیست، بلکه به گفته کار‌شناسان کاهش کیفیت فرش دستباف ایرانی، سلطه دلالان و واسطه‌ها بر این بازار، عدم بازاریابی حرفه‌ای و کار‌شناسی به علاوه تحریم‌های بین المللی دست به دست هم داده تا این بازار هم آرام آرام از دست ایران خارج شود و فرصت برای عرض اندام چینی‌ها در این بازار مهیا شود.

آن‌ها از فضای ایجاد شده بهره کافی را بردند و با تولید فرش‌هایی با طرح و نقشه‌های ایرانی با اسم‌های جعلی مشابه اسامی مشهور ایرانی مانند فرش کاشان و تبریز بخش مهمی از بازار فرش دستباف جهان را به دست گرفته‌اند.

* زعفران

کاشت زعفران در ایران به خصوص زعفران خراسان قدمتی ۳۰۰۰ ساله دارد و هم اکنون ۹۵ درصد بازار این محصول در اختیار ایران است. به گواه اسناد تاریخی ایرانیان مردمی بودند که با صدور زعفران به بسیاری از نقاط جهان باستان، خواص آن را به یونانی‌ها، رومی‌ها، چینی­‌ها و اقوام سامی از جمله عرب‌ها معرفی کردند و شیوه زراعت آن را در سده‌های اول تا چهارم هجری به امت‌های اسلامی اطراف مدیترانه آموختند.

اگر چه در جهان بازار اصلی زعفران به نام اسپانیا و بسته بندی‌های این کشور مشهور است اما همه می‌دانند این کشور محصول ایرانی را خریده و با بسته بندی به جهان می‌فروشد. با این حال چند وقتی است سروکله چینی‌ها در این بازار هم پیدا شده است.

این خبر را علی حسینی عضو شورای ملی زعفران به ایسنا اعلام کرد و نسبت به توسعه کشت گلخانه‌ای زعفران در چین هشدار داد، او گفت: توسعه کشت‌های گلخانه‌ای در کشوری مانند چین و تولید زعفران‌های تقلبی که عمدتا در امارات و هند تولید می‌شود خطر جدی برای این محصول استراتژیک و دارای مزیت ایرانی است. تجربه و‌شناختی که از چینی‌ها وجود دارد نشان می‌دهد این خبر را باید جدی گرفت.

* صنایع دستی

گفته می‌شود ۲۵۰ رشته هنرهای سنتی و صنایع دستی در ایران وجود دارد و کشور ما از این لحاظ یکی از کشورهای سرآمد در دنیا است، با این حال چندین سال است بازار صنایع دستی کشور به دست چینی‌ها افتاده، ازجمله محصولات چینی به ظاهر مشابه صنایع دستی ایران می‌توان به کفش‌های روکش گلیمی، چاپ سنتی پارچه، رودوزی، شیشه‌گری، قلم‌زنی، طلاکوبی و خاتم‌کاری اشاره کرد که کیفیت مواد به کار رفته در آن‌ها پایین و قیمتشان یک‌سوم محصولات ایرانی است و حضورشان در بازار به تعطیلی بسیاری از کارگاه‌های صنایع دستی کشور انجامیده است.

فعالان عرصه صنایع دستی فاکتور قیمت را مهم‌ترین عامل کشش پذیرى مصنوعات چینى مى دانند و مى گویند این محصولات به قدرى به صنایع دستى تولید شده در ایران شبیه است که بعضا خریداران این محصولات فرقى میان آنان حس نمى کنند. چینی‌ها با همین نقطه قوت توانسته‌اند نه تنها در بازار جهانی که حتی در قلب ایران هم محصولات خود را به مشتریان عرضه کنند و این عرصه را از دست صاحب اصلی یعنی ایران خارج کنند.

* پسته

ورود چین به بازار پسته را هنوز خیلی‌ها جدی نگرفته‌اند، اگر چه ایران و آمریکا سالهاست اصلیترین تولید کنندگان پسته در دنیا محسوب می‌شوند و بخش عمده‌ای از بازار این محصول در اختیار این دو کشور است. اما اخبار نشان می‌دهد چینی‌ها برای ورود و تصاحب این بازار دورخیزی جدی کرده‌اند. چین هم اکنون بعد ایران، آمریکا، و ترکیه رتبه چهارم تولید پسته را در اختیار دارد و تلاش‌های منسجم و برنامه ریزی شده‌ای را برای افزایش تولید خود در دست اجرا دارد.

خبر این تلاش‌ها را در نشریه داخلی انجمن پسته ایران می‌توان به وضوح دید، از آنجا که این کشور اصلیترین بازار پسته ایرانی است گروهی از اعضای این انجمن در سال ۹۰ به چین سفر کرده و در سفر خود از تلاش‌های این کشور برای تولید پسته و باغات این محصول بازدید می‌کنند.

جزئیاتی از این تلاش چینی‌ها در این خبرنامه آمده است که نشان از تلاش جدی چینی‌ها در این زمینه دارد، چینی‌ها ۱۲ سال است به تولید پسته رو آورده‌اند و دانشگاه کشاورزی پکن بخش ویژه‌ای را به این موضوع اختصاص داده است.

نکته گفتنی در این زمینه آنکه نمی‌توان مانع تلاش دیگر کشور‌ها برای رشد اقتصادی کشورشان شد، آنچه در این راه قابل نقد و بررسی است کم کاری و بی‌برنامگی از سوی طرف ایرانی برای از دست دادن بازار این محصولات است. بدون تردید اگر در داخل کشور برای هر کدام از این محصولات اقداماتی حساب شده و کار‌شناسی انجام شود باز هم ایران در تولید این محصولات حرف اول را خواهد زد.