داستان فرش ماشینی در آمریکا ‏

‎ ‎‏ تا اواسط قرن نوزدهم میلادی تنها اشخاص بسیار ثروتمند در آمریکا توانایی خرید فرش برای محیط خانه های خود را داشتند. مردم عادی معمولا برای کف خانه هایشان از پارچه های بسیار نازک کار دست و یا از به هم دوختن تکه های پارچه های کهنه استفاده می کردند و برخی نیز از پارچه های کلفت تر بادبان. در همین حال ثروتمندان فرش های دستباف ایرانی را که از انگلستان وارد امریکا میشد خریداری می کردند.

‏ اما با وقوع انقلاب صنعتی و ظهور ماشین آلات بافندگی با نیروی بخار توانایی داشتن کفپوشی مناسب برای اقشار ضعیف و متوسط جامعه نیز فراهم شد و امروز توسعه صنعت فرش ماشینی و تافتینگ، فرش را به هر خانه ای برده و شاید امروز یافتن خانه ای بدون قطعه ای فرش غیرممکن باشد. ‏

• بیشتر بخوانید : فرش پلی استر بخریم یا فرش اکریلیک؟

کارخانجات قرن نوزدهم

در سال ۱۸۴۰ میلادی شخصی به نام ارستوس بیگلو ماشین بافندگی با نیروی بخار را ابداع کرد و بعد از آن بود که تولید صنعتی فرش ماشینی در آمریکا وارد مرحله جدیدی شد.  ماشین بیگلو ۳۰ سال بعد جای خود را به ماشین آلات آکسمینستر داد و به دنبال آن نیز آقای اسکینر تکنولوژی ایجاد طرح بر روی ماشین های ‏‎ Alexander Smith & Sons ‎‏ را ابداع کرد.

تکنولوژی بافت فرش به روش آکسمینستر تکنولوژی بود که تا بعد از جنگ جهانی دوم نیز بر بازار فرش ماشینی حکمفرمایی میکرد و در حال حاضر نیز یکی از روشهای محبوب بافت فرش به شمار می رود. تافتینگ اوایل دهه ۱۹۹۰ تجارت فرش و کفپوش در آمریکا یک تجارت منحصر و تک محصولی بر مبنای نوع خاصی از فرش ماشینی بود تا اواسط قرن بیستم که تکنولوژی های تافتینگ و برادلوم ظهوری موفق داشتند و کار به جایی رسید که فرش های تافتینگ جای خود را در صندلی های ماشین ،‌پادری و حتی فرش های قطعه ای کوچک در آشپزخانه و حمام نیز باز کردند و تا به امروز که این تکنولوژی، تولید فرش ماشینی را با سرعت بالا، حجم بالا و با خصوصیات تازه ای چون، قیمت ارزان، قابلیت شستشوی زیاد و تعویض کوتاه مدت را امکان پذیر ساخته است و حتی طبقه مرفه نیز در کنار فرش های گرانقیمت دستی ایرانی و البته در سالهای اخیر چینی و هندی ، به استفاده از فرش ماشینی تافتینگ و اکسمینستر روی آورده اند. ‏

‏ انقلاب تافتینگ

شاید باور نکنید که پایه گذار صنعت تافتینگ در سال ۱۸۹۵ دختری جوان از اهالی جرجیا آمریکا بود که یک رو تختیرا با هنر تافتینگ دستی برای عروسی پسر عموی خود تزئین کرد. این فعالیت کاترین اوانس ویتنر دقیقا ۵۰ سال پس از اختراع ماشین بیگلو بود  و ۵۰ سال دیگر هم طول کشید تا تافتینگ به یک تکنولوژی ابر قدرت در صنعت کفپوش آمریکا بدل شد.

بعد از اختراع کاترین در دهه ۱۹۳۰ دیگر رو تختی های تافتینگ با دست تهیه نمی شدند بلکه ماشین هایی با چندین دهنه و سوزن که عملکردی شبیه چرخ خیاطی داشتند جای دست را گرفته و پرزها را در داخل پارچه می کاشتند. ‏

در این بین فرش های ماشینی کاملا از انقلاب تافتینگ در امان بودند چرا که ماشین های تافتینگ از لحاظ فنی دارای محدودیتهایی در طرح و نقشه بودند اما این دقیقا چیزی بود که فرش ماشینی داشت یعنی تنوع طرح و نقشه ، به همین دلیل به مرور زمان تکنولوژی تافتینگ به تکنولوژی برای تولید فرش های کوچک در حجم بالای تولید بدل شد. هر چند که بعدها پیشرفت تکنولوژی های چاپ باعث شد تا بافته های تافتینگ نیز به سمت مصرف در پوشش های کف اتاق برود و تا به امروز که وجود روشهای چاپ لیزری توسط کامپیوتر برروی پایه تافتینگ دیگر محدودیت طرح و نقشه کاملا بی معنی است.

تکنولوژی های مدرن تولید فرش ماشینی

تکنولوژی بافت ‏CRT‏ ویلتون تجارت و بازار  کفپوش ها را از زیر سایه فرش ماشینی خارج کرد. در ابتدای دهه ۱۹۹۰ بود که ماشین ساز بلژیکی به نام میشل وندویل کنترل کامپیوتری را در فرشهای رویه به رویه و یا ‏Face  To  Face ‎‏ توسعه داد و دیری نگذشت که تکنولوژی ‏CRT‏  یا همان (‏Carpet & Rug Tronic ‎‏ ) به سرعت در دنیا فراگیر شد.‏
در واقع ماشین های ‏CRT‏ وندویل توانست سرعت بافت، بهره وری تولید، و رنگ و طرح نامحدود را به صنعت فرش ماشینی هدیه کند.
‏
هر ماشین ‏CRT‏ شاید ابتدا محدود به یک کریل و مجموعه ای از رنگ ها به نظر برسد اما می تواند چندین طرح و نقشه و سایز بافت را همزمان ارائه دهد. در واقع میشل وندویل واژه فیس تو فیس را از این جهت انتخاب کرد که ماشین های او می توانند دو لایه فرش را به طور همزمان و به صورت آئینه ای تولید کنند و در نهایت یک تیغ راپیر آنها را از هم جدا می کند.
‏
امروزه بیش از ۱۲۰۰ ماشین بافندگی فرش ماشینی ‏CRT‏ در ایالات متحده آمریکا ،‌عربستان ،‌مصر ، فرانسه ، ایران ، ترکیه و چین وجود دارد. قیمت یک ماشین وندویل در حدود ۱ میلیون دلار است اما می تواند سالانه میلیونها دلار فرش ماشینی تولید کند فرشهاییکه بسته به نوع مواد اولیه مصرفی و نیز نوع بافت از ۹۹ تا ۷۹۹ دلار ارزش دارند ( برای یک فرش سه در چهار).

از تولید کنندگان مهم فرش ماشینی در آمریکا که از تکنولوژی ‏CRT‏ استفاده می کنند می توان به شرکت هایShaw , Mohawk , Oriental Weaver U.S.A , Beaulieu , Orian ‎‏ و ‏‎ Carpet Art Deco ‎اشاره کرد. همچنین به جهت گستردگی بازار آمریکا تعداد زیادی از تجار آمریکایی نیز هر ساله اقدام به واردات تعداد زیادی فرش ماشینی می کنند. ‏

در سال ۱۹۹۷ بیش از ۹۰ درصد فرش  های ماشینی ۵ و ۶ رنگ بودند اما امروزه تجهیزات جدید ماشین های ‏CRT‏ تا ۱۴ رنگ را نیز ساپورت می کند و حتی با بافت‏Cross-Weaving  ‎‏ و برخی ابتکارات می توان تا ۴۰ شید رنگی متفاوت را در یک فرش ماشینی ایجاد کرد.
‏
‏ در سال ۲۰۰۱ طبق آمارهای اعلام شده بیش از ۵۰ درصد تولید فرش ماشینی در دنیا ۸ رنگ و یا بالاتر بوده است.‏
‏ وندویل به سرعت خود را با رشد پلی پروپیلن در بافت فرش نیز تطبیق داد . این نوع نخ فرش که مزایایی از جمله تولید بیشتر به صورت فیلامنتی ، قیمت کم ، رنگ پذیری ساده  را داراست موجب افت قیمت فرش در دنیا تا یک دهم قیمت شد و قیمت فرش را تا ۸۰ دلار کاهش داد. ‏
اما آنچه مسلم است ‏CRT‏ تنها تکنولوژی تولید فرش نیست و در حال حاضر ماشین آلات بسیار مدرنی برای تولید فرش ماشینی در بازار وجود دارد که به آنها نیز خواهیم پرداخت. ‏

بهنام قاسمی – سردبیر