راز موفقیت اقتصادی ترکیه چیست؟

ترکیه همچنان ناآرام است اما اردوغان روز دوشنبه برای شرکت در فوروم اقتصادی ترکیه-مغرب، کشور را به مقصد شمال آفریقا ترک کرده است. نخست وزیر با هیئتی مرکب از ۳۰۰ بازرگان و تاجر اولین تور ۴ روزۀ آفریقایی خود را آغاز کرده است. سفر نخست وزیر به مغرب، الجزایر و تونس فرصت مناسبی برای جذب بازارهای جدید برای ترکیه است.     به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از پایگاه اینترنتی مغرب امرجنت مغرب پیشتر توافق‌نامه‌ای تجاری با ترکها امضاء کرده بود و این کشور را به جایگاه اول و استراتژیک تجاری و صنعتی سرمایه‌گذاران ترک تبدیل کرده بود. اردوغان روزهای دوشنبه و سه شنبه در مغرب خواهد بود و علاوه بر گفتگو و مذاکره با همتایان خود پیرامون تقویت مناسبات اقتصادی به همراه ۳۰۰ بازرگان و تاجر از سایت‌ها و مکان‌ها صنعتی و تجاری دیدن خواهد کرد.

گفتنی است توافق تجاری که در سال ۲۰۰۴ میان دو کشور به امضاء رسید، تبادلات دو کشور را به سطح بالایی رساند به گونه ای که این حجم از رقم ۵۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۰۳ به ۱.۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۱ رساند.

الجزایر و تونس

پس از رباط (پایتخت مراکش)، اردوغان به الجزایر می‌رود و با عبدالمالک سلال، همتای خود پیرامون افزایش تعاملات صنعتی ملاقات خواهد کرد. تاجران ترک پیشتر در عرصۀ نساجی و ساخت کارخانه پوشاک اقداماتی در الجزایر انجام داده بود و سفر اردوغان می‌تواند روح تازه ای به ارتباط میان دو کشور بدهد.

از همه مهمتر اینکه الجزایر به دلیل منابع غنی گاز در کانون توجه مقامات ترک قرار دارد. احمد داوود اوغلو در سفر پیشین خود به الجزایر اعلام کرده بود که قرارداد گازی میان دو کشور که در سال ۱۹۸۸ به امضاء رسید، از سال ۲۰۱۴ مورد بازنگری و گسترش قرار می‌گیرد. وزیر خارجۀ ترکیه همچنین اعلام کرده بود که حجم تبادلات میان دو کشور باید در آینده‌ای نزدیک از ۴ میلیارد فعلی به ۱۰ میلیارد دلار برسد.
تونس، مقصدی بعدی نخست وزیر ترکیه و هیئت همراه او خواهد بود. گفتنی است در سفر هفتۀ پیش منصف مرزوقی، نخست وزیر تونس به ترکیه ۷۴ قرارداد و سند همکاری اقتصادی میان دو کشور به امضاء رسیده بود. هرچند که حجم تبادلات میان دو کشور هم اکنون به ۱ میلیارد دلار می‌رسد اما قرار است این میزان باز هم افزایش یابد.
آخرین وضعیت اقتصادی ترکیه
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از روزنامۀ اقتصادی لزاکو، ماه گذشته آژانس اعتبارسنجی مودی رتبۀ اقتصادی ترکیه را ارتقاء و آن را به BBB رساند. تصمیمی که دلیل آن افزایش امنیت سرمایه‌گذاری اعلام شد. مودی متعاقباً اعلام کرد بهبود وضعیت اقتصادی ترکیه و همچنین وضعیت عالی دارایی دولتی سبب شده تا اقتصاد ترکیه بتواند به خوبی در مقابل شوک‌های خارجی مقاومت کند. آژانس اعتبارسنجی مودی همچنین اعلام کرد که اقتصاد ترکیه در سالهای آینده شاهد موفقیت‌های بیشتری نیز خواهد بود.

از سویی گفته می‌شود از سال ۲۰۰۹ تاکنون سطح بدهی‌های ترکیه به میزان ۱۰ امتیاز کاهش یافته و در حال حاضر بدهی‌های ترکیه تنها ۳۶% از تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل می‌دهند.

از طرفی، اردوغان ماه گذشته اعلام کرده بود که ترکیه بدهی خود به صندوق بین المللی پول را تسویه کرده و بدین ترتیب به کلوپ کشورهای” بدون بدهکاری به صندوق بین الملل پول” پیوسته است.

بانک اروپایی بازسازی و توسعه (Berd) نیز ماه گذشته در گزارشی که پس از نشست اقتصادی این نهاد در استانبول منتشر شد، اعلام کرده بود که به رغم کاهش رشد اقتصادی ترکیه در سال ۲۰۱۲ این مسئله بر فعالیت‌های اقتصادی این کشور تأثیر منفی نگذاشته است. این بانک اروپایی برای ترکیه در سال ۲۰۱۳ رشد ۳.۷% و برای سال ۲۰۱۴، رشد ۴% در تولید ناخالص داخلی را پیش بینی کرده است.

اردوغان در نشست بانک اروپایی بازسازی و توسعه در استانبول اعلام کرد: در وضعیت نامساعد جهانی، ترکیه در مقابل کشورهای عربی، اروپایی و آسیای مرکزی مدل موفقی است. وی از پروژه‌های بزرگ زیربنایی از جمله ساخت سومین و بزرگترین فرودگاه جهان در استانبول از لحاظ تعداد مسافران خبر داد.

به اعتقاد کارشناسان، یکی از دلایل موفقیت ترکیه، موقعیت ژئوپولیتیک این کشور است. جالب است بدانید که از استانبول می‌توان به ۵۶ کشور جهان در عرض ۴ ساعت(به صورت هوایی) سفر کرد. ترکیه امروز با ۱ میلیارد یورو سرمایه‌گذاری، دومین کشور مهم در ساختار بانک اروپایی بازسازی و توسعه پس از روسیه است.

چالش‌های اقتصادی ترکیه کدامند؟

هرچند ترکیه علائم مثبتی در بورس و هتل‌های بزرگش نشان می‌دهد با این حال ضعف‌هایی نیز در اقتصاد دارد. بانک توسعه و بازسازی در این باره می‌گوید: نابرابری در مناطق مختلف و میان مردم همچنان یکی از مهمترین معضل‌های ترکیه است. از سویی ناامنی‌های ناشی از تحرکات کردی نیز سرمایه‌گذاری در این کشور را تحت تأثیر قرار داده است.

راز اقتصاد شکوفای ترکیه چیست؟

جفری ساش، اقتصاددان برجسته و استاد دانشگاه کلمبیا در یادداشتی برای پایگاه اینترنتی پراجکت سیندیکیت پیرامون رشد و توسعۀ اقتصادی ترکیه می‌نویسد: اقامت چند روزۀ من در ترکیه این فرصت را برایم ایجاد کرد تا دلایل دلایل موفقیت و رشد برق آسای اقتصادی، کاهش نابرابری‌ها و همچنین افزایش نوآوری در طول ۱۰ سال اخیر در ترکیه را دریابم.

این اقتصاددان آمریکایی می‌افزاید: موفقیت اقتصادی ترکیه بسیار برجسته‌تر خواهد بود اگر بدانیم که ترکیه به لحاظ ژئوپولیتیک در همسایگی کشورهایی قرار دارد که اوضاع‌شان بد و گاهاً بحرانی است. در غرب ترکیه با یونان و قبرس همسایه است؛ کشورهایی که در قلب بحران یورو قرار دارند. در جنوب شرقی با سوریه همرز است، کشوری که با جنگ داخلی دست و پنجه نرم می‌کند و تاکنون ۱ میلیون آواره را راهی خاک ترکیه کرده است. در شرق با ایران و عراق و در شمال با گرجستان و ارمنستان مرز دارد. در واقع مشکل است که در میان همسایگان ترکیه، کشوری را بیابیم که چالشی نداشته باشد.

شاس در ادامه می‌گوید: با این حال ترکیه توانسته به موفقیت‌های بزرگی دست یابد. بعد یک دورۀ طولانی کاهش رشد اقتصادی بین سالهای ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۱ رشد سالانۀ اقتصادی ترکیه به طور متوسط طی سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۲ به ۵% رسیده است. دولت ترکیه برای سومین بار متوالی توانسته برندۀ انتخابات باشد و شکوفایی اقتصادی این کشور بیش از همه متأثر از بهبود زیرساخت‌های این کشور بوده تا اینکه توسعه‌ای حبابی و یا متأثر از کشف منابع جدید باشد.

ترکیه برخلاف همسایگانش بر روی منابع نفتی و گازی نخوابیده است، اما این کمبود را با توسعۀ صنعت و همچنین خدمات رقابتی پُر کرده است. صنعت توریسم سالیانه ۳۰ میلیون گردشگر را وارد این کشور می‌کند؛ امتیازی که ترکیه را در میان اولین مقصد گردشگری جهان قرار داده است.

تنها با یک اقامت کوتاه در آنکارا می‌توان همۀ این پتانسیل‌ها را دید. فرودگاه، اتوبان‌ها و سایر بخش‌های زیربنایی در وهلۀ اول در نظم و ترتیب هستند؛ شبکه‌ای از ترن‌های پرسرعت آنکارا را به سایر بخش‌های کشور متصل می‌کند. بخص قابل توجهی از تولیدات تکنولوژیک ترکیه در بخش محلی تولید می‌شود. شرکت‌های ساخت و ساز در عرصۀ بین المللی بسیار رقابتی هستند و سفارش و تقاضاهای زیادی از کشورهای خاورمیانه و آفریقایی دریافت می‌کنند.

شهرت دانشگاههای ترکیه در حال افزایش است و شمار دانشجویانی که از آفریقا و آسیا برای ادامه تحصیل به این کشور می‌آیند روند رو به صعود گرفته است. بسیاری از درس‌های دانشگاهی به زبان انگلیسی تدریس می‌شود، پیشرفتی که سبب جذب شمار زیادی از دانشجویان از اقصی نقاط جهان شده است.

از همه مهمتر اینکه ترکیه سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های بادوم را به شکل گسترده‌ای آغاز کرده است؛ این کشور در منابع قابل بازیافت بسیار غنی است(باد و منابع آبی و ژئومتریک) و بدون شک در آینده ای نزدیک تکنولوژی خود در حوزۀ انرژی سبز را به سایر کشورها نیز صادر خواهد کرد.

کارخانه‌های بازیافت زباله معمولاٌ جاذبۀ توریستی ندارند اما سیستم جدید مدیریت بازیافت زباله‌های شهری در حومه‌های آنکارا در مرکز توجه جهانیان قرار گرفته است. تنها چند سال بود که زباله‌ها در زباله‌دانی‌های عمومی به حال خود رها شده بودند و از خود گازهای سمی متصاعد می‌کردند، اما به لطف آخرین تکنولوژی‌ها، زباله‌دانی‌ها به مکان‌های سبز تغییر شکل دادند.

یک شرکت خصوصی به نام ITC به طور روزانه، هزاران تن زبالۀ جامد را به یک کارخانه منتقل می‌کند. زباله‌ها(اعم از پلاستیک و فلزات) از سایر زباله‌های ارگانیک جدا می‌شوند. زباله‌ها به بخش تخمیر می‌روند و در آنجا کمپوست و یا متان از آنها تولید می‌شود؛ موادی که می‌توان از آنها برق تولید کرد. برق تولید شده به نیروگاهی ۲۵ مگاواتی که به برق شهری متصل است، می‌روند.

جالب است بدانید که بخار تولید شده از این فعل و انفعالات نیز برای گرم کردن حفاظ هایی به کار می‌رود که در آنها گوجه فرنگی، توت فرنگی و گل ارکیده کاشته می‌شود. ترکیه به لطف نوآوری در صنعت توانسته بخش قابل توجهی از تولیدات خود را علاوه بر کشورهای توسعه یافته روانۀ اقتصادهای نوظهور کند.

ترکیه چگونه به اینجا رسید؟

رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه و تیم اقتصادی او به ریاست علی باباچان، معاون اردوغان، برنامه‌های اقتصادی بلندمدتی را در دستور کارشان قرار دادند. اردوغان در سال ۲۰۰۳ در حالی به قدرت رسید که این کشور متأثر از بی ثباتی و بحران‌های بانکی در وضعیت بسیار بدی به سر می‌برد. دولت اسلامگرا برای احیای اقتصادی از صندوق بین المللی پول کمک گرفت. بعد از مدتی طرح‌های اردوغان و باباچان به نتیجه رسید و بانکها از بحران نجات یافتند. در مرحلۀ بعد بودجه را سامان دادند و سپس سرمایه‌گذاری در بخش‌های زیربنایی، آموزش، بهداشت و تکنولوژی را توسعه دادند.

هنوز نمی‌توان به صراحت نسبت به تداوم شکوفایی ترکیه با اطمینان و یقین سخن گفت، آنهم در حالیکه همسایگان ترکیه با بحران‌های مختلفی دست و پنجه نرم می‌کنند. با این حال سرمایه‌گذاری ترکیه در بخش‌های مختلف آموزش و همچنین بهره برداری بهینه از آموزش با ایجاد مشاغل، فرصت‌های خوبی برای ترکیه ایجاد کرده است.

راز موفقیت ترکیه را باید قبل از هر چیز و بدون در نظر گرفتن تاریخ این کشور در رقابت دولت و توان مدیریت مردمش دانست. نمی‌توان چنین پیشرفت‌هایی را صادر کرد، اما سایر کشورها می‌توانند درسهایی از آن بگیرند.