رد پای واردات بی رویه در نابسامانی صنعت پنبه

به گزارش خبرنگار مهر، پنبه یکی از مهمترین گیاهان الیافی بوده که قدمت شناسایی و کاربرد آن به منظور تهیه پارچه و لباس به حدود پنج هزار سال قبل می رسد. پنبه نه تنها در تولید منسوجات و پوشاک نقش بسیار مهمی دارد بلکه دانه آن نیز ماده اولیه بسیاری از کارخانجات روغن کشی دنیا را تشکیل داده و کنجاله آن نیز به دلیل دارا بودن پروتئین فراوان به مصرف خوراک دام می رسد.

با این اوصاف، تولید این محصول مدتی است در کشور با مشکلاتی مواجه شده است به طوری که گروهی از کشاورزان ترجیح می دهند محصول دیگری را جایگزین کشت پنبه در مزارع خود کنند، ضمن اینکه واردات بی رویه پنبه در سالهای گذشته و همزمان با ورود پنبه به بازار، ضرر مالی زیادی را برای کشاورزان به بار آورد.

روزگاری در کشور ۱۸۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی زیرکشت پنبه بود اما در حال حاضراراضی تحت کشت پنبه ۱۱۰ هزار هکتار است.

قیمت خرید تضمینی پنبه پایین بود

بهرام نظری مدیر عامل اتحادیه تعاونی های پنبه کاران کشور در گفتگو با مهر گفت: امسال خرید تضمینی پنبه از کشاورزان مطرح شده است که متأسفانه قیمت پیشنهادی واقعی پنبه نیست؛ به همین دلیل به نظر می رسد با توجه به اینکه کشت پنبه صرفه اقتصادی برای آنها ندارد، امکان دارد محصول دیگری را تولید کنند.

اشتغال زایی مزارع پنبه

از آنجایی که مزارع پنبه ۹۷ نفر روز در هکتار اشتغال زایی می کنند به نظر می رسد بی تفاوتی به مشکلات این بخش در آینده دغدغه بیکاری واشتغال زایی را به دنبال داشته باشد. پنبه محصول استراتژیک است و به همین دلیل برای بسیاری از کشورهای دنیا از جمله آمریکا پر اهمیت محسوب می شود در حالی که تولید این محصول برای کشاورزان ما صرفه اقتصادی ندارد و پنبه کاران نسبت به کشت این محصول بی انگیزه شده‌اند.

کاظم فرهمند نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در این باره به مهر گفت: صنعت پنبه مدت‌هاست که به دلیل واردات بی رویه با چالش مواجه شده است. صفر شدن تعرفه وارداتی در سال‌های گذشته باعث شد تا واردات یکباره پنبه ضربه سنگینی به پنبه کاری کشور بدهد.

صادق خلیلیان وزیر جهاد کشاورزی نیز با تأکید بر حمایت دولت از پنبه کاران، گفت: با توجه به افزایش تعرفه وارداتی پنبه مشکلات این قشر نیز کاهش می یابد.

البته نیکبخت معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی وزیر جهاد کشاورزی که چندی پیش از مطرح شدن طرح جامع پنبه در کمیسیون اقتصادی دولت خبر داد ، گفت: تعرفه واردات پنبه حلاجی از چهار درصد به ۴۰ درصد و تعرفه واردات آخال پنبه از ۴۰ درصد به ۵۰ درصد در سال جاری افزایش یافته است.

فرهمند ضمن تأکید بر اینکه پنبه کاران ترجیج می دهند محصول دیگری را کشت کنند، اظهار داشت: متأسفانه در این سالها کشوری مثل امریکا به دنبال افزایش سطح زیر کشت پنبه بوده و تولیدات خود را بیشتر کرده اما در در کشور ما همچنان سطح زیر کشت پنبه در حال کاهش است.

این نماینده مجلس شورای اسلامی وزارت جهادکشاورزی را مسئول این اتفاق دانست و گفت: اگر وزارت جهاد کشاورزی با برنامه ریزی صحیح حرکت می کرد و با توجه به قابل کشت بودن پنبه در اکثر نقاط، می توانست کشت این محصول را افزایش دهد.

یکی از دیگر مباحث مطرح شده ارائه پنبه با کیفیت است. متأسفانه در برخی استانها مانند گلستان پایین بودن کیفیت پنبه باعث شده تا کارخانجات از خرید محصول کشاورزان سرباز زنند. عدم آگاهی کشاورزان و نبود کنترل و نظارت دقیق از سوی سازمان حفظ نبابات باعث شده تا کشاورزان از هرنوع بذری استفاده کنند که نتیجه آن کاهش کیفیت محصول بوده است.

تهیه دستگاه‌های جمع آوری پنبه هزینه بر است

فرهمند در این زمینه نیز گفت: اجرای طرحهای تحقیقاتی در زمینه ارتقای کیفیت محصول پنبه همچنین تهیه دستگاه های جمع آوری پنبه می تواند مشکلات را کاهش دهد، چراکه جمع آوری محصول پنبه هزینه بالایی دارد و کشاورزان نمی توانند این هزینه ها را پرداخت کنند.

در حالی که کشاورزان برای برداشت محصول مجبور هستند هزینه کنند، قیمت پنبه نسبت به سال گذشته نیز کاهش داشته به طوری که قیمت هر کیلوگرم آن به زیر ۱۰۰۰ تومان رسیده است.

در این میان، عدم کارآیی سموم استفاده شده در مزارع پنبه به یکی دیگر از دغدغه های  کشاورزان تبدیل شده است، چراکه با توجه به وجود آفتی مثل کرم قوزه، کشاورزان مجبور هستند چندین بار مزارع پنبه را سم پاشی کنند.

محمد جواد سروش در گفتگو با مهر، اظهار داشت: تمام سمومی که به کشور واردمی شوند ، کنترل کیفی شده و تحت آزمایشهای لازم قرار می گیرند این سموم باید براساس استانداردهایFAO تهیه شده باشد.

تولید پنبه ارگانیک

از آنجایی که با توسعه علم، روشها و تکنولوژی های کشاورزی ارتقاء یافته، این روزها کشت محصولات ارگانیک در بسیاری از کشورهای دنیا دنبال می شود. کشاورزی ارگانیک به‌عنوان کشاورزی بدون کاربرد مواد شیمیایی معرفی شده است. بر همین اساس می تواند باعث ارتقای کیفی محصول و کاهش اثرات مخرب زیست محیطی می شود.

به دنبال تغییر و تحولات در بخش کشاورزی، کشت پنبه به صورت ارگانیک مورد استقبال برخی کشورها از جمله امریکا قرار گرفته است، به طوری به عنوان بزرگ ترین صادر کننده این محصول در دنیا به دنبال افزایش سطح زیر کشت پنبه ارگانیک است.

مدیر عامل اتحادیه تعاونی های پنبه کاران کشور اظهار داشت: در ایران حتی یک هکتار کشت پنبه به صورت ارگانیک صورت نمی گیرد. وی دلیل این امر را هزینه بالای آن دانست و گفت: کشت پنبه ارگانیک نیاز به برنامه ملی دارد و کشاورزان خودشان قدرت و توانایی مالی کشت ارگانیک را ندارند؛ ضمن این که در کشورهایی که کشت پنبه ارگانیک صورت می گیرد دولت از کشاورزان حمایت می کند.

آپاچی ها موفق در کشت پنبه ارگانیک

در اولین همایش محصولات ارگانیک در کشورمان گروهی هندی به نام آپاچی ها (هندی ) که در تولید پنبه ارگانیک موفق شده بودند، شرکت کردند. این گروه مزارع پنبه را توسط کودهای حیوانی تغذیه می کنند و به هیچ وجه از کودهای شیمیایی و سموم استفاده نمی کنند. با توجه به کیفیت بالای نخ و پارچه های تولیدی ، محصولات آنها با استقبال جهانی مواجه شده است.

پنبه گیاهی منحصر به فرد است که در بسیاری از جریانهای تاریخی نقش داشته و از معدود گیاهانی است که در دنیای قدیم و نیز در دنیای جدید اهلی شده است. امروزه پنبه نه تنها از نظر صنعت نساجی, بلکه از نظر غذایی نیز حائز اهمیت است . در بازار جهانی در میان پنج دانه روغنی مهم یعنی سویا , آفتابگردان,  پنبه بادام زمینی و کلزا , پنبه دانه در مقام دوم قرار دارد.

علت این امر، آن است که پنبه دانه منبع بسیار خوبی از روغن و پروتئین است و متجاوز از یک قرن است که روغن آن به صورت خوراکی مصرف می شود و هیچ اثر زیان آوری مشاهده نشده است. به  علاوه، کشورهایی مانند ایالات متحده و شوروی سابق در زمینه تولید پنبه پیشتازند و از صدور آن عواید قابل توجهی کسب می کنند.

اما چگونه است که مسئولان ما بی توجه به ارزآوری این محصول همچنان در سروسامان دادن به کشت پنبه و بازار آن در داخل ناتوان مانده‌اند؟