عضویت ایران در WTO در هاله‌ای از ابهام / دولت یازدهم می‌تواند طلسم‌شکنی کند؟
با توجه به توافق هسته ای ایران و کشورهای ۱+۵ که در آن بر رفع تدریجی تحریم ها تاکید شده و فضای مثبت ایجاد شده در دیپلماسی خارجی آیا بالاخره دولت یازدهم می تواند طلسم انتظار بیش از یک دهه ای ایران برای الحاق به سازمان جهانی تجارت را بشکند یا خیر؟
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، طبق اظهارات کارشناسان مسائل بین‌الملل حضور در فضای پرتنش سیاسی الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی را با سخت گیریهایی زیادی مواجه می‌کند که در این راستا اعمال تحریمها نیز باعث تاخیر در روند این الحاق خواهد شد. در این وضعیت ایران باید شرایط سختگیرانه تری را برای این الحاق بپذیرد. به گفته آنان مهمترین موانع اصلی در پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی، رأی منفی آمریکا است که باعث می‌شود تا اجماع لازم به سود ایران به وجود نیامده و پذیرش ایران مورد موافقت قرار نگیرد. واقعیت را نباید کتمان کرد زیرا آمریکا از نظر اقتصادی قدرتمند بوده و برهمین اساس غالب اعضاء نیز از آن کشور حرف شنوی دارند. مخالفت این کشور بر تصمیم سایر کشورها بسیار تأثیرگذار است.
سازمان جهانی تجارت (WTO) که پیش از این به گات معروف بود، در حدود ۶۵ سال سابقه فعالیت داشته و تجارت در جهان فعلی عمدتا براساس قواعد و مقررات این سازمان صورت می‌گیرد. این سازمان فعالیت خود را با عضویت ۲۳ کشور آغاز کرد و هم‌اکنون دارای ۱۵۹ عضو دائم و ۲۴ عضو ناظر است. ایران در سال ۱۳۷۵ درخواست عضویت در WTO را ارائه کرده و در سال ۱۳۸۴ به عضویت ناظر این سازمان درآمد. از همان زمان تاکنون ابتدا گزارش رژیم تجارت ایران تدوین شد و پس از تصویب دولت در آبان‌ماه سال ۱۳۸۸ به سازمان تجارت جهانی ارائه شد.
با ارائه‌ی این گزارش به WTO در اسفند‌ماه سال ۱۳۸۸ تعداد ۶۹۷ سوال از دبیرخانه WTO به ایران ارسال شد و فرآیند پاسخ‌گویی به این سوالات در وزارت صنعت، معدن و تجارت آغاز و نهایتا پاسخ‌های تهیه شده در آبان‌ماه سال ۱۳۹۰ به WTO فرستاده شد. از آن زمان تاکنون الحاق ایران به سازمان توسعه تجارت جهانی پیشرفتی نداشته و تعیین رییس کارگروه الحاق ایران توسط شورای عمومی به تعویق افتاده است.
علاوه بر ایران افغانستان، الجزایر، آندورا، آذربایجان، باهاما، بلاروس، بوتان، بوسنی و هرزگوین، کومور، گینه استوایی، اتیوپی، واتیکان، ایران، عراق، قزاقستان، لبنان، لیبریا، لیبی، سائوتومه و پرنسیپ، صربستان، سیشل، سودان، سوریه، ازبکستان و یمن کشورهایی هستد که به عنوان ناظر در سازمان جهانی تجارت حضور دارند و هنوز به عضویت این سازمان درنیامده‌اند.
در همین زمینه فاخری، نماینده سابق ایران در سازمان جهانی تجارت (WTO) با بیان این که در مذاکرات اولیه بین ایران و WTO برای الحاق اصلاح ساختار اقتصادی مورد مذاکره قرار می‌گیرد، خاطرنشان کرد: در مرحله دوم که مذاکرات دو جانبه می‌شود، ایران با تیم‌های مختلف مذاکره می‌کند. بدین معنی که طرف‌های ما با لیست تقاضا روبروی ما می‌نشینند و ما حتی در بهترین شرایط نیز نسبت به توافقات تکراری کشورها امکان دارد، بتوانیم هزینه‌های ورود را کاهش دهیم ولی امتیازدهی از سوی WTO منتفی است.
وی با بیان این که WTO برای الحاق هیچ کشوری نامه فدایت شوم نمی‌فرستد، اظهار کرد: اطلاعات تجاری صنعت‌گران در مذاکره دو جانبه باید به دست مذاکره کنندگان ایرانی برسد زیرا این اطلاعات می‌تواند هزینه‌های پیوستن به WTO را کاهش دهد.
فاخری با تاکید بر این که عضویت در WTO یک روند بسیار مفید برای یادگیری است خاطرنشان کرد: در رژیم تجاری جدید باید نقش بخش خصوصی روشن‌تر و مورد تاکید بیشتری قرار گیرد، گفت: زیرا در فضای جدید نظرات بخش خصوصی می‌تواند به قوی‌تر شدن اطلاعات کمک کند. لذا بخش خصوصی باید نظرات خود را به تیم‌های مذاکره کننده منتقل کند.
به گزارش ایسنا، اخیرا نیز پیمان جهانی درخصوص گسترش تجارت بین اعضاء به امضای ۱۵۹ کشور عضو رسید که امضای این پیمان جدای از روان سازی تجارت کشورهای عضو، نوعی پیروزی و موفقیت برای سازمان تجارت جهانی نیز محسوب می‌شود.
امضای پیمان جدید سازمان جهانی تجارت خبر مسرت بخشی برای سه چهارم از کشورهای دنیا بود اما متأسفانه اصلاً خبر خوبی برای ایران نبود و هیچ نفعی برای کشور ما در بر ندارد زیرا یک دلار از یک تریلیون دلار هم نصیب ایران نخواهد شد زیرا تا زمانی‌که کشور ایران وارد دهکده جهانی تجارت نشده و به عضویت WTO درنیاید هیچ سهمی از تجارت جهانی را به دست نخواهد آورد و کشورهای قدرتمند دنیا و ۱۵۹ عضو سازمان تجارت جهانی، ایران را بطور جدی به بازی نخواهند گرفت.
محمدرضا سبزعلیپور، رییس مرکز تجارت جهانی ایران نیز در این زمینه اعلام کرد: پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی در هاله ای از ابهام فرو رفته و عضویت کشورمان در سازمان تجارت جهانی طی ۱۰ سال آینده تقریباً غیرممکن است.
وی تأکید کرد: مهمترین موانع اصلی در پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی، رأی منفی آمریکا است که باعث می‌شود تا اجماع لازم به سود ما بوجود نیامده و پذیرش ایران مورد موافقت قرار نگیرد. واقعیت را نباید کتمان کرد زیرا آمریکا از نظر اقتصادی بسیار قدرتمند و برهمین اساس غالب اعضاء نیز از آن کشور حرف شنوی دارند. مخالفت این کشور بر تصمیم سایر کشورها بسیار تأثیرگذار است.
او خاطرنشان کرد: البته جدای از آمریکا، حتی اگر یک عضو ضعیف هم با پذیرش ایران مخالفت کند باز هم عضویت ایران در دستور کار WTO قرار نمی‌گیرد. بطور مثال عضویت کشور بزرگی همچون روسیه در دستان کشور کوچک گرجستان محبوس شده بود که بالاخره با پادرمیانی قدرتهای بزرگی همچون آمریکا پس از ۱۸ سال این گره باز شد و عضویت روسیه مورد موافقت قرار گرفت. حال جدای از آمریکا و همپیمانان اروپایی اش، رژیم صیونیستی نیز در برابر عضویت ایران قرار دارد که باتوجه به اختلافات ریشه ای و اعتقادی ایران با دولتمردان صهیونیست و درخواست مکرر دولت ایران درخصوص محو آن کشور از صحنه روزگار، به طور حتم وجود آن کشور مانع بزرگی بر سر راه عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی خواهد بود.
از سوی دیگر نایب رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران نیز شهریور امسال به ایسنا خبر داد: سازمان جهانی تجارت (WTO) تاکنون به دلیل روابط نه چندان مطلوب سیاسی که ایران در چند سال گذشته با دنیا داشته است تمایلی به الحاق ایران به این سازمان نداشته است. این درحالی است که کشور ما تنها کشوری است که پس از گذشت چهار سال هنوز گروه کاری الحاق برای آن تشکیل نشده است.
رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی تهران نیز مهر ماه به ایسنا اعلام کرد که اگر از ابتدا فرایند الحاق ایران به WTO براساس روال معمول خود انجام می‌شد و دولت در مسائل بین المللی ضعیف عمل نمی‌کرد باید حداکثر ظرف سه سال فرایند نهایی الحاق انجام می‌شد.
باید دید با توجه به توافق هسته ای ایران و کشورهای ۱+۵ که در آن بر رفع تدریجی تحریم ها تاکید شده و فضای مثبت ایجاد شده در دیپلماسی خارجی آیا بالاخره دولت یازدهم می تواند طلسم انتظار بیش از یک دهه ای ایران برای الحاق به سازمان جهانی تجارت را بشکند یا خیر.
