فرش ماشینی؛ پرقدرت اما بی برنامه

فرش ماشینی ایران در دهه اخیر همواره سیر صعودی و رو به جلو داشته است و این امرچه در بخش تولید فرش های ماشینی با کیفیت و همراه با تکنولوژی و خلاقیت و چه در بخش فروش و صادرات کاملا مشهود بوده است. مجهز شدن صنعت فرش ماشینی به ابزارهای مورد نیاز و نیروی انسانی متخصص در واقع یکی از مهمترین فاکتورهای پیشرفت بوده است به طوری که امروز می توان گفت فاکتور انسانی و خلاقیت از عامل سرمایه پیشی گرفته است. اما با همه این احوال فرش ماشینی هم یک درد مشترک با همه صنایع و بخش های تولیدی و صادراتی کشور دارد و آن هم عدم وجود برنامه ریزی دقیق و هماهنگ برای نیل به اهداف بزرگ صنعتگران فرش ماشینی است.
در حال حاضر ۴۲۰ کارخانه کوچک و بزرگ تولید فرش ماشینی در کشور فعال هستند و از آنجایی که اکثر این کارخانه‌ها دستگاه‌های مدرن و به روز وارد کشور کرده‌اند، امکان تولید تا دو برابر موجود در بازار وجود دارد.
اما از آنجایی که سالانه ۱۷۰ هزار متر مربع فرش ماشینی در کشور تولید می‌شود و از این میزان ۸۰ تا ۹۰ هزار متر مربع نیاز داخلی است، این کارخانه‌ها معمولاً با بخشی از ظرفیت خود فعالند در حالی که صنعت فرش هم اشتغال‌زایی خوبی ایجاد کند و هم ارز‌آوری خوب برای کشور داشته باشد. اغلب فروشندگان فرش یا کارخانجات تولیدی به صورت سنتی و با ارتباطاتی که خود ایجاد کرده‌اند، به کشورهای چین، ترکیه و کانادا از طریق کشور واسط فرش صادر می‌کنند، اما این مسئله در مورد همه صدق نمی‌کند و برنامه خاصی برای صادرات وجود ندارد.
اما همه کارشناسان فرش ماشینی بر این باورند که می توان صادرات فرش ماشینی را با یک برنامه دقیق و همه جانبه تا چند برابر مقدار فعلی افزایش داد. این برنامه باید بر پایه توانمندی های داخلی از جمله طراحان خلاق و نقشه های اصیل ایرانی، نیروی کار متخصص، تولید طبق نیاز مشتری ، قیمت قابل رقابت در عرصه جهانی و بررسی دقیق بازارهای هدف صادراتی باشد.  قطعا در این استراتژی دولت و سیاست های اقتصادی او نیز نقش اساسی و مهمی دارد که باید در تعامل نزدیک بخش خصوصی،  تولید کنندگان و بدنه اجرایی دولت و وزارت صنعت و معدن صورت پذیرد.
صنعت بزرگ فرش ماشینی در تولید و داشتن دستگاه‌ها و ماشین‌های کافی برای تولید مشکلی ندارد. بنابراین باید بسترهایی را برای بازار فرش فراهم کرد تا تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان متضرر نشوند. اگر این بستر فراهم شود، تولیدکننده به راحتی به تولید کالا می‌پردازد و در نتیجه تقاضای داخلی و خارجی را نیز پوشش می‌دهند.
در سال‌های اخیر و با وجود تمام مشکلات کمی و کیفی که در حوزه فرش ماشینی به وجود آمده است، این صنعت پیشرفت چشمگیری داشته که در صورت توجه و برنامه‌ریزی برای حل مشکلات و توسعه آن، اشتغالزایی نیز شده و در نتیجه افزایش صادرات نیز خواهیم داشت و این امر نقش موثری در ارزآوری برای کشور دارد.

محمد هادی کمالیان
اتحادیه فرش ماشینی و موکت تهران