فرش نایین و کاشان چینی

روزنامه شرق در صفحه اقتصاد خود گزارشی در باره وضعیت صنعت فرش در ایران و ورود فرش دستباف خارجی به کشور منتشر کرده است.

در این گزارش که یکشنبه بیستم اردیبهشت ۱۳۹۴ خورشیدی با عنوان «برندهای ایرانی به دست چینی ها افتاد/فرش نایین و کاشان چینی» به قلم «زهرا مهدور» انتشار یافته، می خوانیم: با اینکه ورود فرش دستباف خارجی به ایران ممنوع است اما انگار برای چین و چینی ها دروازه های کشور ما باز است.

چند صباحی است که زمزمه ورود فرش های دستباف چینی به کشور غوغایی عظیم به پا کرده؛ اگرچه هم اینک فرش های دستباف چینی به صورت نمونه وار و قاچاق وارد کشور می شود، اما با ادامه وضع موجود و نادیده گرفتن این موضوع تا چندی دیگر در فرش فروشی های کشور به صورتی انبوه فرش چینی دیده می شود. خطر آنجاست که فرش های دستباف چینی را به جای فرش معتبر دستباف ایرانی به تاجران قالب کنند و آرام آرام وجهه فرش ایرانی از ناکجاآباد سر در بیاورد. رکود حاکم بر اقتصاد ایران موجب شده رقبا برای به دست گرفتن بازار بکر فرش ایران دندان تیز کنند. انگار دیگر باید از چین و چینی ها در کشور ترسید که با کپی برداری و تقلید به جانِ فرش های دستباف ایران افتاده اند. دولت در این یک سال و اندی نشان داده از حوزه هنر فرش ایرانی هم با صادرات قابل توجهی که می تواند برای کشور به ارمغان بیاورد، بسی غافل است. چندی قبل رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف ایرانی ضمن هشدار به ورود فرش های دستباف چینی، هندی و پاکستانی به کشور خبر داد که باوجود ممنوعیت واردات فرش دستباف خارجی به ایران، این فرش ها هم اکنون به صورت قاچاق وارد کشور می شود. او نیز رکود حاکم بر کشور را در ورود فرش های چینی به ایران مؤثر می داند تا جایی که می گوید: رکود ایران موجب شده کشور های رقیب مثل هندوستان و پاکستان که کارگران ارزان تری دارند، به تولید فرش دستباف اقدام کنند و در این حوزه فعال شوند. رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف به این نکته نیز اشاره می کند که تولید فرش دستباف با وجود تورم و افزایش هزینه های جانبی گران تمام می شود؛ درواقع حدود ٨٠ درصد هزینه تولید فرش به دستمزد کارگران اختصاص می یابد و با توجه به افزایش نرخ دستمزد کارگران، طبیعی است که فرش ها نیز گران تر تمام شوند. ازسوی دیگر زرینه کفش مدرس دانشکده هنر و قائم مقام اتحادیه کشوری فرش دستباف اعلام کرد از سال ٨۶ فرش های چینی و هندی را در ایران دیده اما به صورت نمونه وارد کشور شده، پس تا به صورت انبوه به ایران نیامده، باید چاره اندیشی کرد.

او در گفت وگویی با «شرق» به این نکته اشاره کرد که ما منتظر بودیم دولت یازدهم در این حوزه ورود کند اما انگار همچنان توجه دولت روی بحث سیاست خارجی است و بی توجه از کنار موضوعات مهم عبور می کند. وی ضمن تأیید خبرِ ورود فرش های چینی به ایران گفت: فرش های چینی، هندی و پاکستانی به صورت قاچاق وارد کشور می شود اما هنوز به صورت انبوه وارد کشور نشده است. وی ضمن بیان اینکه فرش دستباف ایرانی به عنوان یک کالای هنری از شهرت زیادی در جهان برخوردار است، گفت: خطری که فرش های دستباف ایرانی را تهدید می کند، این است که بعضا فرش های چینی را به جای فرش های دستباف ایرانی به فروش می رسانند. وی با اشاره به ناخالصی های فراوان و کیفیت نامطلوب فرش های دستباف چینی هشدار داد: ممکن است به تدریج این فرش های چینی را به جای فرش های دستباف ایرانی به تاجران قالب کنند.

زرینه کفش، صادرات ۴٠٠میلیون دلاری فرش دستباف ایرانی در سال گذشته و رشد پنج برابری فروش داخلی فرش دستباف را نسبت به ١٠ سال گذشته مورد اشاره قرار داد و افزود: هم اینک فرش دستباف ایرانی به کشورهای اروپایی صادر می شود اما با توجه به اعمال تحریم، بازار ٣٠ درصدی بسیار خوب آمریکا از دست ما رفته است.

قائم مقام اتحادیه کشوری فرش دستباف با بیان این مطلب که واردات فرش دستباف به کشور ممنوع است، تأکید کرد: مرکز ملی فرش باید هرچه سریع تر برای ورود و بررسی ماجرای فرش های چینی بازرسان ویژه را اعزام کند و در صورتی که قادر به اعزام بازرس نیست تفویض اختیار کند تا اتحادیه، کارشناسان خود را برای تشخیص و بررسی این موضوع اعزام کند. وی در ادامه اعلام کرد: متأسفانه بودجه تبلیغاتی مناسبی به فرش دستباف ایرانی اختصاص داده نمی شود و بسیاری از ماهیت و کارایی فرش دستباف ایرانی بی خبرند.

این مدرس دانشکده هنر به برخی از محاسن فرش دستباف ایرانی ازجمله برای سلامتی بدن و پای انسان، درمان بیماری های دیابتی، تنبلی چشم و رفع افسردگی بانوان اشاره کرد و گفت: اغلب گفته می شود فرش دستباف ایرانی گران است اما واقعیت این است که ساختارهای تولید این فرش در بافت های جغرافیایی ایران متفاوت است به طوری که می توان فرش دستباف را از متری ١۵٠ هزار تومان تا ١٠ میلیون تومان و بیشتر از این میزان خریداری کرد.

وی با بیان اینکه پشم ایرانی حالت ارتجاعی بسیار خوبی برای فرش دستباف دارد درحالی که پشم های چینی مرغوب نیست، گفت: فرش دستبافی خوب است که پشم و مواد به کارگرفته در آن به همراه رنگرزی آن طبیعی باشد. زرینه کفش در مورد طرح های فرش های چینی اظهار کرد: تمامی طرح های فرش های چینی از طرح های ایرانی تقلید می شود به این دلیل که متأسفانه ما برگ به برگ و گُل به گل فرش های دستباف ایرانی را به جهت هزینه بالای آن به ثبت جهانی نرساندیم.

وی اعلام کرد: کارگران چینی ارزان هستند اما بافنده های چینی همه نوع بافت های ایرانی را بلد نیستند؛ ضمن اینکه طراح هم ندارند، پس بعضا پیش می آید که از طراحان ما برای این کار استفاده کنند. این مدرس دانشگاه در ادامه گفت: من وقتی کارگران چینی را در کشور می بینم از این مسئله هراس پیدا می کنم که اینها به کشور ما آمدند تا یک چیز دیگری یاد بگیرند و آن را در کشور خودشان پیاده کنند. وی خاطرنشان کرد: امکان آن وجود دارد که با مبلغ سه تا پنج میلیون تومان در بخش فرش دستباف اشتغال زایی داشته باشید، درواقع بازار فرش دستباف ایرانی آن قدر بکر است که می توان به جرأت گفت معضل بیکاری در کشور در عرض شش ماه با گره های فرش ایران باز می شود. وی هشدار داد: متأسفانه معضل ورود فرش های چینی به کشور آن قدر نادیده گرفته شده که در نمایشگاه آلمان در کنار غرفه فرش ایرانی، به فروش فرش هایی با نام کاشان چین و نایین چین اقدام می کردند.

این مقام مسئول از دولت و وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت درخواست کرد ضمن پرهیز از موازی کاری، به جایگاه فرش دستباف ایرانی و بافنده های ایرانی توجه بیشتری داشته باشند و با افزایش بودجه ناچیز این بخش، به معضل حق بیمه قالی بافی و بافنده های ایرانی نیز خاتمه دهند.