قوانین دست‌وپاگیر صنعت نساجی

صنعت نساجی ایران به عنوان یک صنعت بومی توانسته ۴۰۰ هزار اشتغال مستقیم ایجاد کند و تولیدات و محصولات این صنعت مورد نیاز همه اقشار کشور در تمام سنین و سلیقه‌ها بوده که در این شرایط طبیعی است که نیازمند توجه بیشتری باشد.

خوشبختانه از نظر ظرفیت موجود در این صنعت، امکانات فراوانی وجود دارد و درحال‌حاضر دانشکده‌های بسیار خوب، جوانان مستعد، افراد باتجربه، مواد اولیه مرغوب به‌ویژه فرآورده‌های شیمیایی که از طریق پتروشیمی داخل کشور تولید می‌شوند نیز در دسترس تولیدکنندگان قرار دارد. البته در بحث مواد اولیه طبیعی کمبود و مشکلاتی را شاهد هستیم، چراکه در بهترین حالت در سال‌های اخیر به حدود ۶۰ هزار تن محصول پنبه نیاز داشته‌ایم که نیاز امروز به پنبه حداقل ۱۸۰ هزار تن در سال است. گرچه روزی ایران صادرکننده به شمار می‌رفت اما کوچک شدن مزارع پنبه، توجه بیشتر به کشت محصولات با بهره‌وری بالاتر و توجه ویژه به برخی اقلام سودآورتر باعث کاهش تولید پنبه در کشور شده است، در صورتی که در دیگر نقاط پنبه‌خیز دنیا به منظور تشویق کشاورزان به کشت پنبه یارانه اختصاص می‌یابد. با این شرایط صنعت نساجی، صنعتی با ارزش‌افزوده بالاست.

برای مثال اگر فرض کنیم هر کیلوگرم پنبه ۷ تا ۸ هزار تومان باشد تا زمان تبدیل آن به نخ به حدود ۱۷ تا ۱۸ هزار تومان خواهد رسید و محصول نهایی اعم از پارچه یا لباس نیز آماده فروش بوده و بسیار گران‌تر از این مبلغ است. به این ترتیب ارزش‌افزوده آن نسبت به حجم سرمایه‌گذاری در صنعت چشمگیر و قابل قیاس با دیگر صنایع نخواهد بود. اما با این وجود، یکی از دلایل عمده پیشرفت نکردن صنعت نساجی در کشور، قوانین دست‌وپاگیر و دستورالعمل‌های مزاحم است. درحال‌حاضر قوانین از صنعتگران حمایت نمی‌کند، به‌طوری که قانون فعلی کار مربوط به اوایل انقلاب است و درحال‌حاضر شرایط بسیار فرق می‌کند.

بنابراین نباید شرایطی فراهم شود که یک صنعتگر نگران ایجاد صنعتی باشد که ممکن است به چند کارگر بیشتر نیاز داشته باشد. در شرایط فعلی تولیدکننده ناگزیر است کارگران ارزشمند را به سختی و با احتیاط وارد صنعت کند. با وجود طراحان خوب ماشین‌آلات به‌روز و مواد اولیه مرغوب در کشور، این صنعت نتوانسته آن‌طور که باید و شاید پیشرفت کند. به عنوان نمونه در کارگاه دوزندگی بالاترین ارزش‌افزوده در چرخه تولید می‌تواند ایجاد شود، این درحالی است که در کنار هر چرخ‌خیاطی حداقل باید ۳ نفر برشکار، چرخکار، دوزنده و.. حضور داشته باشند که به این ترتیب، در یک کارگاه متوسط دوزندگی ۵۰۰ تا ۶۰۰ نفر مشغول به کار خواهند شد. اما با این حال کارفرما سختی و سنگینی سروکار داشتن با جمعیت بالا را با جان‌ودل می‌خرد اما در عین حال مشکلاتی با قوانین دست‌وپاگیر کار و بیمه اجتماعی و دیگر نهادهای ذی‌ربط وجود دارد. تا زمانی که قانون کار در جهتی اصلاح نشود که کارگر و کارفرما دو بازوی متحد شناخته شوند، هیچ کس حاضر نیست ریسک بکارگیری این تعداد کارگر را در زیر یک سقف بپذیرد. البته به تازگی عنوان شده این موضوع درحال بررسی است تا تغییری درست و در جهت منافع کارگر و کارآفرین و در نهایت کار ایجاد شود اما آنچه مسلم است این است که در هیچ کجای دنیا چنین هزینه‌ای به صاحب صنعت تحمیل نمی‌شود.

اما هم‌اکنون در کشور همه این مسائل دست به‌دست هم داده تا این صنعت خوب به عقب رانده شود، در صورتی که اگر اندک توجه و حمایتی نسبت به این صنعت می‌شد، می‌توانستیم یکی از قطب‌های نساجی در دنیا باشیم. چنانچه در مقطعی از زمان نیز به این جایگاه دست پیدا کردیم، به طوری که پارچه‌های فاستونی ایران در بسیاری از سال‌ها لباس فرم پلیس کشور انگلستان بوده است. امروز به همت جوانان کشور نه‌تنها نیازمند واردات مواد پتروشیمی نیستیم، بلکه می‌توانیم صادرکننده نیز باشیم. اما باید دید چه دستورالعمل و قانونی بر این موضوع حاکم است که امروز واحدهای تولیدی باید برای تامین مواد اولیه خود سرودست بشکنند اما در همین حال این مواد اولیه به صورت خام به دیگر کشورها صادر شود.

نائب رئیس هیات مدیره انجمن صنایع نساجی ایران