مدیرعامل فرش مشهد اردهال: عدم ثبات اقتصادی، بزرگ‌ترین مشکل تولید
شرکت «فرش مشهد اردهال» از شرکت‌های ریشه‌دار و قدیمی کشور در صنعت فرش ماشینی به شمار می‌رود و اکنون سه دهه از فعالیت آن در بخش تولید می‌گذرد.
«حاج حمید مشیری»؛ مدیرعامل این شرکت در گفت‌وگو با «مجله کهن» به تشریح این صنعت از ابتدا تاکنون پرداخته و در کنار آن مشکلات و موانعی که امروزه این صنعت با آن درگیر است را بازگو می‌کنند.
به گفته خودشان برای بار چندم است این موارد را مطرح می‌کنم تا بلکه مسئولان ترتیب اثری به این مسائل بدهند! در ادامه متن کامل گفت‌وگو که شامل دلایل علاقه‌مندی شرکت‌های تولیدی به تولید فرش با شانه و تراکم بالا است، به همراه دیگر مسائل روز حوزه‌ی فرش ماشینی، می‌آید.
۱- جناب مشیری لطفاً توضیحاتی در مورد فنّاوری، مواد اولیه‌ی مورداستفاده در مجموعه فرش مشهد اردهال برای مخاطبان مجله بفرمایید.
سال تأسیس این شرکت به اوایل دهه هفتاد برمی‌گردد. آن زمان صنعت به‌صورت بسیار مختصر، خلاصه و فقط محدود به ماشین‌های ٣۵٠ شانه پنج رنگ بود.
در همان زمان ما با توجه به تجربه و علاقه‌ای که به این صنعت داشتیم فرش ۳۵۰ شانه را درخور شأن مردم ایران ندانستیم و به فکر افزایش شانه و تراکم فرش و ایجاد کیفیت و افزایش طرح و نقش در فرش افتادیم. بدین منظور اقدام به ارتقای ماشین‌آلات موجود در این مجموعه کردیم.
با تلاش متخصصان حاضر در مجموعه اولین ماشین ۴۴٠ شانه با بافت یک‌به‌یک که وضوحش دو برابر نسل قبل بود را ابداع کردیم.
قدم بعدی ساخت ماشین ۵۰۰ شانه بود که به حمدالله در آن نیز موفق بودیم. ما ماشین ۵۰۰ شانه را در همین کاشان ساختیم اما چون آن زمان واردات ماشین‌آلات بسیار سخت و به‌نوعی غیرممکن بود، در سال ۷۹ صنعت دچار رکود رخوت‌انگیزی گردید؛ به‌طوری‌که تعدادی از بزرگان این حوزه از رده تولید خارج شدند.
ما توانستیم پس از مشقت‌های فراوان تعداد ۴ ماشین مستعمل را از اروپا وارد کشور کنیم و اقدام به ارتقای کیفیت فرش و افزایش رنگ در بافت فرش ماشینی کردیم.
تنوع محصولی که با این ماشین‌آلات می‌توانستیم تولید کنیم منجر به ایجاد رونقی دوباره در فرش ماشینی ایرانی گردید.
بعد از چند سال ایده‌ی ماشین موردنیاز برای فرش ۷۰۰ شانه را به شرکت «وندویل» دادیم و با ورود این دستگاه به کشور اولین فرش ۷۰۰ شانه شبه دستباف را در مجموعه خود تولید کردیم.
نزدیک ۸ ماه کار راه‌اندازی ماشین ۷۰۰ شانه طول کشید. ما وقتی با استقبال عظیم شرکت‌های تولیدکننده و بازار از فرش ۷۰۰ شانه مواجه شدیم، تصمیم گرفتیم به سراغ ۱۰۰۰ و ۱۲۰۰ شانه برویم.
ماشین‌های قبل دو «ژاکارد» بیشتر نداشت ولی ایده ۴ ژاکارد به ذهن ما رسید و با کمپانی محترم و بزرگ وندبیل آن را مطرح کردیم. تا به امروز هر ایده ای که ما داشتیم باکمال میل تمامی آن‌ها را عملیاتی کرده‌اند. بعد از ١٢٠٠ شانه دوباره به فکر ارتقا بودیم تا ١۵٠٠ شانه را طراحی کردیم و به کمپانی وندویل سفارش دادیم.
۲- دلایل علاقه مجموعه‌های تولیدی به فرش با شانه و تراکم بالا چیست؟ برعکس رقبای ایران همچون ترکیه و دیگر کشورها چرا ما صرفاً به شانه و تراکم این میان اهمیت را قائلیم؟
ببینید سبک و سیاق تولید کشورهای رقیب کاملاً با ما متفاوت است. آنجا نه مشکلات بانکی ایران را دارند، نه مشکلات صادرات را دارند و نسبت به ایران سیستم فروش متفاوتی دارند.
مثلاً یک مشتری عمده زمانی که وارد یک شرکت تولیدکننده فرش ماشینی ترک وارد می‌شود برای خرید تولید شش ماهِ گذشته آن شرکت آمده نه برای خرید در حجم پایین.
چیزی که در ایران کاملاً برعکس است. آنجا فقط تیراژ و حجم تولید مهم است ولی در ایران با این بهره‌های سنگین اگر تیراژ بالا باشد در ظرف زمان بسیار کوتاهی این صنعت نابود می‌شود.
دوره‌ی تولید در ایران دقیقاً باید برعکس باشد چون قدرت خرید مردم پایین است. وضعیت صادرات هم که مشخص است.
درنتیجه نسبت به کشورهای هدف و کشورهای رقیب ما مجبوریم فرشی تولید کنیم که با حجم کم و ارزش‌افزوده بیشتر بتوانیم در بازار جهانی رقابت کنیم.
متأسفانه بعضی از دوستان این مطلب را به‌پای مسائل مادی گذاشته‌اند، درصورتی‌که از روی اجبار است.
۳- مگر نه اینکه فرش در ایران به‌عنوان زیرانداز استفاده می‌شود و غالباً با توجه به ضخامت بالای فرش دستباف مردمان ایران تمایل به ضخامت بالای فرش دارند درحالی‌که فرش با شانه و تراکم بالا قطر بسیار کمی دارند. جامعه مصرفی فرش ۱۲۰۰ و ۱۵۰۰ شانه چه کسانی هستند؟
اول اینکه در ایران فرش به‌عنوان یک کالای مصرفی دیده نمی‌شود. فرش در فرهنگ ایرانی به‌عنوان یک سرمایه محاسبه می‌شود و فرش هرچه ازنظر کیفی مرغوب‌تر باشد، ارزش هنری بهتری می‌توان روی آن اجرا کرد.
به خاطر همین روی فرش‌های درشت شانه پایین اصلاً نمی‌شود هنر ایرانی را به نمایش گذاشت.
فرش باظرافت است که می‌تواند هنر هزاران ساله را به ظهور برساند و الحمدالله در حال حاضر فرش ایرانی دوباره در دنیا خواستگاه خودش را پیداکرده است آن‌هم با استفاده از هنر و فنّاوری‌ای که با همدیگر عجین شده‌اند.
فرش‌های شانه پایین برای استفاده طبقه‌ی متوسط به پایین جامعه است یعنی کسانی که قدرت خرید فرش دستباف باقیمت بالای ۵۰ میلیون تومان را ندارند و زیاد به دکوراسیون اهمیت خاصی نمی‌دهند فقط به‌عنوان زیرانداز از فرش استفاده می‌کنند.
ولی شما اگر توجه کنید بهترین فرش‌های دنیا ضخامت بسیار اندکی دارند و مورداستفاده آن فقط برای تزئین است.
فرش تزئینی به خاطر هزینه‌های بالای تولید و مواد اولیه فوق‌العاده گران است و اکثر مردم قدرت خرید فرش دستبافت ظریف را ندارند به خاطر همین ما یک بابی باز کردیم که هرکسی که آرزوی داشتن یک فرش زیبا و منحصربه‌فرد را دارد، آرزوبه‌دل نمانده و یک فرش بسیار زیبا و باارزش و بهداشتی در اختیارش باشد.
۴- نحوه تهیه مواد اولیه موردنیاز مصرفی در مجموعه شما به چه شکلی است؟ مواد اولیه‌ی انتخابی مجموعه‌ی شما داخلی است یا خارجی؟
متأسفانه باوجوداین همه شرکت‌های بزرگ، هنوز کسی به تولید مواد اولیه موردنیاز برای فرش ماشینی و پارچه که به‌هرحال در ایران مصرف می‌شود، فکر نکرده است.
ما مواد خام را صادر می‌کنیم و از آن‌طرف الیاف پلی اکریل باید وارد کنیم.
صد در صد مواد اولیه مورداستفاده در تولید فرش در حال حاضر وارداتی است. ولی مراحل تولید نخ به لطف خداوند چند سالی است که در ایران به انجام می‌رسد.
تقریباً به خودکفایی رسیده‌ایم درصد کمی اگر نیاز به واردات نخ باشد مواد اولیه وارد ایران می‌شود و آن مواد تبدیل به نخ مصرفی فرش ماشینی می‌شود.
۵. تحلیل شما از شرایط تولید در کشور چیست؟
شرایط تولید در ایران اصلاً قابل‌مقایسه با هیچ جای دنیا نیست و اگر امروز یک تولیدکننده در ایران فعال است فقط از جهت عشق در تولید مانده است.
درواقع به عشق نیروی شاغل، به عشق زنده نگه‌داشتن نام و اعتلای ایران. بااین‌همه فشارهای سنگینی که تمام کشورهای حتی دوست به ایران فشار وارد می‌کنند تمام امورش به‌طور معجزه‌آسا در حال گذران است و هیچ صنعتگر خارجی یک روز هم در ایران برای تولید دوام ندارد.
یک تولیدکننده از فردای خود هیچ خبری ندارد و این عشق چندین و چندساله است که با گوشت، پوست‌واستخوان هر تولیدکننده‌ای عجین شده است و همیشه دغدغه‌اش حفظ نیروی شاغلی است که سالیان سال در زمان رونق در کنار هم بودند و امروز نیز که زمان سختی است باتحمل تمام فشارها به کار تولید ادامه می‌دهند.
۶- سبک و سیاق تولید محصولات شما به چه شکلی است؟ و به چه کشورهایی صادرات دارید؟
اکثر محصولاتمان فرش‌های ظریف است. به خاطر زحمات فراوانی که کشیدیم و توانستیم محصولاتی باکیفیت مناسب با سلایق مختلف تولید کنیم در اکثر سطح دنیا مشتریان بسیار خوبی داریم.
از اروپا تا کانادا، همچنین کشورهای هم‌جوار و اوضاع صادراتمان نسبتاً راضی‌کننده است، بازار بسیار خوبی هم در داخل داریم. ما همیشه، همیشه و همیشه در حال تنوع، ابداع و ابتکار در این صنعت بودیم و هر کاری هم کردیم همیشه به‌طور احسن به ثمر رسیده است.
تنها لذت بنده از ثمره‌ی عمرم همین است که می‌بینم یک شهری با خون و دلی که سی سال در این صنعت خوردم الحمدالله به بهترین نحو منتفع شده است.
۷- دلایل عدم حضور شما در رویدادها و نمایشگاه خارجی مهمی همچون دوموتکس هانوفر چیست؟
به لطف خداوند ما با مشتریان قدیم خودمان همیشه در حال ارتباط هستیم و ما به‌اندازه‌ی ظرفیت تولیدمان فروش مناسبی داریم و میدان را برای رقبا باز گذاشتیم که بقیه کار بکنند و ما هم خوشحالیم، چون اگر محصولات ما وارد دموتکس بشود به‌کلی جو دموتکس را عوض خواهیم کرد!
۸- به نظر شما بزرگ‌ترین مشکل فعلی صنعت تولیدی کشور چیست؟
مهم‌ترین مشکلی که می‌تواند یک تولیدکننده را از ارتقا و توسعه تولید بازدارد عدم اطمینان به آینده است که متأسفانه با این تحریم‌هایی که به ایران تحمیل‌شده هیچ‌کس از فردای خودش هیچ خبری ندارد؛ مثلاً سال ٩٧ هیچ تولیدکننده‌ای گمان نمی‌کرد که دلار ۴ هزارتومانی تا نزدیک به ۲۰ هزار تومان افزایش پیدا کند.
به‌هرحال همه تعهد ارزی داشتند، به ریال فرش فروختند و به دلار مواد خریدند که ضرر زیادی شامل همه عزیزان شد و این تا چندین و چند سال غیرقابل‌جبران است. به خاطر همین مشکل اصلی تولید فقط عدم ثبات اقتصاد است که اگر این‌چنین نبود رونق اقتصادی ایران چندین و چند برابر می‌شد.
با عرض سلام و خسته نباشید
به آقای مشیری بفرمائید اندکی از این ایده ها را به شرکت شونهر هم منتقل کنند. بالاخره شرکت شونهر هم باید به نحوی خود را به روز نگه دارد و از این ایده پرداز موفق استفاده کنند.
با تشکر
آقایون مشیری در نو آوری فرش دستبافت گونه سبق داشتند با اینکه با ایشان کار نه کردیم ولی همیشه جدید شان مورد پسند وآفرین دهی بنده بود.