مشکلات بر تار و پود فرش کاشان

مواد اولیه یا عناصر تشکیل‌دهنده تولید فرش در سال‌های اخیر با مشکلات فراوانی به دست تولید‌کنندگان می‌رسد. تولید فرش به دلیل عدم خودکفایی در تولید مواد اولیه و نوسانات قیمت محصولات وارداتی دچار آسیب شد. برای مثال اکریلیک به عنوان مهم‌ترین عنصر تشکیل‌دهنده فرش ماشینی که یکی از مشتقات نفتی است کاملا وارداتی بوده و همین امر مشکلاتی را برای تولیدکنندگان رقم زده است. نبود سیستم توزیع کارآمد مشکل دیگری است که ادامه فعالیت تولیدکنندگان را سخت‌تر می‌کند
اقتصاد ایران آنلاین- فهیمه اکبری‌صحت: نزدیک به ۴۰ سال پیش اولین کارخانه تولید فرش ماشینی در کاشان راه‌اندازی شد وبه بزرگ‌ترین کارخانه تولید فرش ماشینی خاورمیانه هم تبدیل شد. با ورود کارگاه‌های کوچک به عرصه تولید فرش ماشینی این محصول کاشان به بازارهای جهانی هم راه یافته و توفیق روز افزون کسب کرد. فرش کاشان در سال‌های پایانی دهه ۷۰ سرنوشت دیگری را تجربه کرد، مشکلات این صنعت به دلیل عقب‌ماندن از تکنولوژی روز دنیا و ورود جدی رقبا به بازارهای مختلف روز به روز بیشتر شد.

هزینه‌های تولید افزایش یافت و متاسفانه بالا بودن هزینه‌های تولید و فقدان مدیریت متخصص و آشنا به علم روز بسیاری از کارگاه‌های تولیدی را با چالش‌های جدی روبه‌رو ساخت. تولیدکنندگان هم برای مقابل با این پدیده و کمتر کردن قیمت تمام شده، اقدام به تولید محصول بی‌کیفیت و تقلبی کردند. در این میان کشورهای تولیدکننده فرش با بهره‌گیری از مواد اولیه مناسب و تکنولوژی روز دنیا بازار را از آن خود کردند. اشباع بودن بازار باعث شد تا بسیاری از کارگاه‌های تولیدی با حجمی کمتر از ظرفیت واقعی خود به تولید مشغول شوند که این امر زیان مالی فراوانی برای سرمایه‌گذاران رقم زد.

گرانی مواد اولیه و سیستم بازاریابی و توزیع ضعیف از مشکلات جدی

مواد اولیه یا عناصر تشکیل‌دهنده تولید این محصول در سال‌های اخیر با مشکلات فراوانی به دست تولید‌کنندگان می‌رسد. تولید فرش به دلیل عدم خودکفایی در تولید مواد اولیه و نوسانات قیمت محصولات وارداتی دچار آسیب شد. برای مثال اکریلیک به عنوان مهم‌ترین عنصر تشکیل‌دهنده فرش ماشینی که یکی از مشتقات نفتی است کاملا وارداتی بوده و همین امر مشکلاتی را برای تولیدکنندگان رقم زده است. نبود سیستم توزیع کارآمد مشکل دیگری است که ادامه فعالیت تولیدکنندگان را سخت‌تر می‌کند. محصولات تولید شده در کارخانه‌ها پس از طی پروسه تولید باید وارد جریان توزیع شوند. در این میان مشکل دیگری به نام نبود سیستم توزیع کارآمد بروز می‌کند.

مشکلات مربوط به توزیع، فروش و بازاریابی محصولات یکی از عوامل ورشکستگی کارخانجات تولیدی به‌حساب می‌آید. البته در این بین واحدهای رنگرزی و تکمیل، کمتر با چنین مشکلی مواجه می‌شوند زیرا مشتریان آنها همان بافندگانی هستند که در شهرستان مشغول به کار هستند. لیکن اگر بافندگان که تولیدکنندگان اصلی فرش هستند دچار مشکل شده و از مدار تولید خارج شوند، باعث بروز مشکل برای دیگر واحدهای بالادستی و پایین دستی نیز خواهند شد. شرکت‌های تولیدی فرش در بسیاری از موارد، خود اقدام به بازاریابی و فروش محصولات خود می‌کنند به‌گونه‌ای که در هنگام صادرات اعضای هیات مدیره مجبورند جهت شناسایی بازارهای جدید و عقد قرارداد به کشورهای دیگر مسافرت کنند. در این میان خطر کلاهبرداری، شرکت‌های کوچک را بیشتر تهدید می‌کند.

لزوم تاسیس شرکت‌های تخصصی صادراتی

تشکیل شرکت‌های تخصصی صادراتی در این خصوص یک رویکرد مناسب برای حل برخی از مشکلات پیش‌روی صادرات و بازرگانی برای تولیدکنندگان است. ضمن اینکه استفاده از یک برند مشترک نیز به عنوان یکی دیگر از تاکتیک‌های موثر جهت حفظ بازار است که توان رقابت را برای شرکت‌های تولیدکننده (که اکثرا واحدهای کوچک هستند) فراهم می‌کند.

قالیبافان صحنه تولید را ترک کردند

فرش دستباف هم در میان رکود صنعت فرش از فرش ماشینی کم نیاورد. با ماشینی شدن زندگی فرش بافان درآمد بافندگی را ناکافی تلقی کرده و از مسیر تولید خارج شدند. رکود حاکم بر بازار فرش دستباف و خارج شدن بازار جهانی از دست تولیدکنندگان ایرانی، موجب افت کیفیت تولیدات فرش دستباف شد. نبود توازن میان زحمت کشیده شده با درآمد حاصله، نبود آینده روشن و مطمئن از نظر خدمات رفاهی نظیر بیمه و بازنشستگی و افزایش مراکز و کارخانه‌های صنعتی را از عوامل مهم ترک فرش بافان از صحنه تولید است که موجب شده بیشتر بافندگان فرش به کارگری در کارخانه‌های تولید فرش ماشینی ترغیب شوند. همچنین، توجه نکردن به هنر بافندگان فرش دستباف و نیز افزایش قیمت فرش دستباف کاشان نسبت به دو سال گذشته، نداشتن صرفه اقتصادی و بیمه نکردن بافندگان ازسوی مسئولان مربوطه از دلایل دیگر کاهش چشمگیر تولید فرش دستباف و دلسردی فرش بافان است.

۷۰ درصد مواد اولیه فرش از خارج وارد می‌شود

در همین رابطه عباسعلی منصورآرانی، نماینده مردم کاشان در مجلس نهم در گفت‌وگو با اقتصاد ایران آنلاین گفت: بخش عمده فعالیت مردم کاشان تولید فرش است که در این بخش میزان حجم تولید و سرمایه‌گذاری قابل مقایسه با بخش‌های دیگر نیست. وی افزود: فرش کاشان به دو دسته فرش دستباف و ماشینی تقسیم می‌شود که هر دو محصول دو مقوله جدا از هم از نظر تولید و از نظر مصرف‌کنندگان هستند. به گفته وی اشتغال غیرپایداری که بعد از مدت زمان کوتاهی به دلیل عدم حمایت‌های دولتی به تعطیلی واحد صنعتی منجر شود، نمی‌تواند اشتغال پایداری باشد. نماینده مردم کاشان تصریح کرد: نزدیک به ۷۰ درصد از مواد اولیه مصرفی در صنعت فرش، وارداتی بوده و متاسفانه تامین این بخش از مواد اولیه با مشکلات ارزی روبه‌رو است.

۷۵ درصد فرش ماشینی کشور در کاشان تولید می‌شود

وی رکود اقتصادی و مشکلات ارزی در شرایط فعلی را باعث محدود شدن فعالیت بعضی از واحدهای تولیدی کاشان عنوان کرد و گفت: بیشتر واحدهای منطقه تمام تلاش خود را برای رعایت قواعد زیست‌محیطی به کار می‌گیرند تا از آلودگی آب و خاک جلوگیری کنند و برای رفع مشکلات زیست‌محیطی از کار‌شناسان دانشگاهی و اداره محیط‌زیست کمک می‌گیرند. وی با اشاره به اینکه با راه‌اندازی کانون فن‌آوری، فرش ماشینی اوضاع بهتری یافته است، اظهار داشت: این کانون پروژه‌های مطالعاتی و بررسی‌های مناسبی در رابطه با فرش ماشینی انجام داده است که منجر به احیای نقشه‌ها و طرح‌های جدید شده است. وی ادامه داد: راه‌اندازی رشته کارشناسی فرش هم یکی از برنامه‌هایی بود که به کمک تولیدکنندگان و صنعتگران فرش کاشان شتافته است و می‌توان گفت به‌طور کل زیرساخت‌های فرش در این منطقه احیا شده است.

آرانی با بیان اینکه در حال حاضر ۱۰۰۰ واحد صنعتی فرش ماشینی در کاشان وجود دارد، اظهار داشت: فرش کاشان به بیش از ۳۰ تا ۴۰ کشور دنیا صادر می‌شود و در حالی‌که از جدیدترین تکنولوژی روز دنیا بهره می‌برد توانسته است به کشورهایی مانند چین هم صادرات داشته باشد به‌گونه‌ای که بیشترین سهم بازار چین در دست فرش کاشان است. نماینده کاشان با تاکید بر اینکه حضور در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی تاثیر بسزایی در برنامه بازاریابی فرش دارد، اظهار داشت: معرفی هرچه بیشتر محصول به بالا بردن سطح تولید کمک می‌کند.

وی افزود: موضوع فرش دستباف با فرش ماشینی بسیار متفاوت است. در حال حاضر مهم‌ترین مشکل فرش کاشان کمبود بافنده است. به دلیل اینکه دستمزد بافندگی بسیار اندک است بافندگان تمایلی برای انجام این‌کار ندارند و کمبود بافنده به تهدید بزرگی برای فرش دستباف کاشان تبدیل شده است. وی تصریح کرد: تولیدکنندگان فرش دستباف به دلیل نبود مواد اولیه با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می‌کنند. بخشی از مواد اولیه قیمت‌های بالایی داشته و بخشی دیگر هم دست نیافتنی شده است. با گران شدن قیمت مواد اولیه و نبود مواد اولیه مرغوب رقابت‌پذیری محصول در بازارهای داخلی و خارجی مشکل شده است.