مصاحبه با آتا نیکزاد – مدیرعامل مجموعه فرش آرام تاب

نگاهی به نساجی از چشم یک ماشین ساز

نیکزاد: وزارت صنعت ماشین سازان نساجی را نمی بیند

“آرام تاب “مجموعه ای کوچک و  کم حاشیه در کاشان است که توسط خانواده نیکزاد و چندین مهندس دیگر اداره می شود. عمده فعالیت این مجموعه بر طراحی، تعمیر و تجهیز  ماشین آلات نساجی متمرکز است؛ هرچند اغلب “آرام تاب” را با نام هیت ست می شناسند.  این روزها نیز مهندسان این مجموعه فنی به معرفی ماشین هیت ست ساخت خود مشغول اند؛ ماشینی که  به گفته طراحانش در مقایسه با نمونه های  خارجی به صرفه تر است. در یکی از روزهای گرم اردیبهشت راهی کاشان شدیم و با مهندس آتا نیکزاد در خصوص ظرفیت های ماشین سازی در صنعت نساجی ایران به گفت و گو نشستیم.

◄ دستگاهی که در مجموعه شما ساخته شده است را معرفی می کنید؟

ماشینی که ما ساختیم، ماشین هیت ست نخ است که طرح آن  از ماشین Power Heat set  اقتباس شده و گونه تکمیل شده این ماشین است که با سرعت بیشتر تولید بیشتری خواهد داشت و مصرف انرژی آن کمتر از نمونه های قبلی ست. ماشین های هیت ست نخ عموما بین پنج تا شش تن نخ در روز هیت ست می کنند و بیشترین میزان خروجی با توجه به نخ هایی که در ایران وجود دارد هفت و نیم تن بوده است اما نخستین ماشینی که ما تولید کردیم روزانه حدود ۹ تن خروجی دارد. توان تولید ماشین های دوم و سوم به ترتیب دوازده و  بیش از پانزده  تن  در روز تخمین زده شده است. مصرف انرژی آن نیز حدود یک سوم  ماشین های قدیمی تر یا بین ۲۵-۳۰ وات است؛ مصرف بخار آن نیز بسته به نوع الیاف مصرفی بین ۲۰۰ تا ۳۵۰ کیلو بر ساعت است.

◄ چطور تصمیم به ساخت چنین دستگاهی گرفتید؟

در این حقیقت این ماشینی ست که خود ما ساختیم و با آن کار کرده ایم و امروز به مرحله ای رسیدیم که تولید نخ هیت ست برای ما سودآوری نخواهد داشت و از این جهت تنها به ساخت ماشین هیت ست مشغولیم.
البته باید به این نکته اشاره کنم که فعالیت ما به  ساخت ماشین هیت ست محدود نمی شود؛ تمرکز ما بر طراحی ماشین آلات است. به طورکلی ما می توانم یک خط تولید را طراحی و تولید کنیم اما به دلیل محدودیت در تکنولوژی ساخت امکان آن تا به حال فراهم نشده است.

◄ اطلاعات مختصری درباره چگونگی ساخت این دستگاه به ما می دهید؟

ما در گذشته پنج دستگاه از این ماشین را خریداری کردیم و اجزای آن را جدا کردیم تا نحوه کار دستگاه را به خوبی بشناسیم. وایندر (Winder) دستگاه  را خودمان می سازیم؛ بخشی از دستگاه که لازم بود در جای خود قرار دادیم و بخش هایی که در طرح ما کارایی نداشت جدا کردیم  و کنار گذاشتیم.

◄ در حال حاضر چند دستگاه از این ماشین را فروخته اید؟

نخستین دستگاهی که ساختیم؛ طرح قدیم دستگاه بود و چند سالی از آن استفاده می کردیم توسط سینا ریس کاشان خریداری شد. ماشین دوم  که بر اساس طراحی جدید ساخته شده توسط شرکت خاطره کاشان خریداری شده است.

◄ برای فروش با شرکت های دیگری هم وارد مذاکره شدید؟

بله با شش شرکت دیگر هم در خصوص فروش دستگاه صحبت کردیم…

◄ برای ساخت این دستگاه حدودا چند ماه زمان لازم دارید؟

ساخت این ماشین از زمان طراحی تا نصب و راه اندازی آن نزدیک به سه ماه و نیم زمان برده است اما  برای ساخت ماشین ها بعدی به زمان کمتری نیاز داریم؛ چراکه مرحله طراحی حذف می شود و تنها بر روی خرید قطعات، ساخت و نصب و راه اندازی آن متمرکز می شویم. تقریبا می توان گفت بین دو ماه و نیم تا سه ماه برای ساخت نمونه های بعدی زمان نیاز داریم.

◄ نصب  و راه اندازی چه مدت زمان لازم دارد؟

از زمان اتمام ساخت و تست و راه اندازی حدود دو هفته زمان لازم است تا دستگاه بتواند شروع به تولید انبوه نخ هیت ست کند.

◄ ماشینی که شما طراحی کردید تا چه حد به الگوهای استاندارد بین المللی این دستگاه نزدیک است؟

ببینید استاندارد در هیت ست معنا ندارد و تا به امروز هم الگوی مشخصی برای ماشین آلات هیت ست در اداره استاندارد تعریف نشده است. من در ایام دانشجویی قصد داشتم استاندارد هیت ست را برای اداره استاندارد تعریف کنم اما متاسفانه امکان آن فراهم نشد. با این حال زمانی می توان گفت فرایند هیت ست استاندارد بوده است که تمام الیاف نخ به وسیله بخار تثبیت شود؛ بسته به نوع الیاف هیت  ست ها دارای درجات مختلفی اند.  اما ما از این جهت مدعی هستیم که هیت ست نخ ما بهتر است که نخ های ما در شرایط آب و هوایی مختلف، مانند  تهران، کاشان و شمال و … دوام و ثبات خود را حفظ می کنند. اما در مجموع نمی توان استاندارد مشخصی برای هیت ست تعریف کرد؛ چراکه نوع الیاف، رنگ و کارکردها متفاوت است و فهم کیفیت مطلوب فرایند هیت ست تنها از طریق تجربه به دست می آید.

◄ آیا معیار مشخصی برای تشخیص نخ هیت ست شده وجود دارد؟

به طور معمول فرشی که از نخ هیت ست شده بافته می شود نباید پرز زیادی داشته باشد؛ سر نخ های فرش بر اثر فشار یا حرکت مالشی نباید باز شود و حالت و فنری و ارتجاعی داشته باشد.

◄ دستگاه شما برای کدام نوع از نخ ها  ساخته شده؟

اختصاصا برای نخ پلی استر و آکریلیک و یا ترکیب این دو… استفاده از آن برای هیت ست نخ های دیگر مستلزم تغییراتی در تجهیزات دستگاه است.

◄ شما به صرفه اقتصادی دستگاهی که ساخته اید اشاره کردید. آیا محاسبه دقیقی در این زمینه انجام گرفته است؟

ما جدولی بر مبنای محاسباتی قیمت بر کیلو به دست آوردیم؛ هزینه کارگر، انرژی و قطعات یدکی و…  . به طور مثال محاسبه کردیم با چه هزینه ای یک کیلو نخ هیت ست شده از  نمونه خارجی و با ماشینی که ما ساخته ایم می توان دریافت کرد؛ هزینه تولید هر کیلوگرم در ماشین ما در مقایسه با ماشین های دیگر کمتر از نصف بود. علاوه براین میزان تولید دو برابر ماشین های خارجی ست و هزینه خرید ماشین کمتر از نصف قیمت ماشین های خارجی ست و مانع از خروج ارز از کشور می شود.

◄ آیا خدمات پس از فروشی هم برای دستگاه تان در نظر گرفته اید؟

بله…خدمات پس از فروش دستگاه  به عهده مجموعه ماست؛ و باید بگویم از آن جایی که تمام قطعات دستگاه ساخت داخل است محدودیت های ناشی از تحریم و مسائل دیگر مانع از تعمیر یا تعویض قطعات نمی شود. ماشین آلات ما تا یک سال ضمانت نامه دارد. ما سعی کردیم بهترین نوع موجود از هر قطعه ای را تهیه و نصب کنیم.

◄ عمر مفیدی که شما برای این دستگاه پیش بینی کرده اید؛ چه زمانیست؟

با توجه به اینکه دستگاه ها توسط خود ما طراحی شده و امکان تعویض قطعات به راحتی فراهم است عمر دستگاه ها طولانی ست اما عمر مفیدی که ما برای آن ها در نظر گرفته ایم حدود ده سال است.

◄ شما ظرفیت خودتان برای ساخت ماشین را چگونه ارزیابی می کنید؟

با توجه به تعداد نیروی انسانی که در اختیار داریم فکر می کنم  توان تولید پنج دستگاه در سال را داشته باشیم اما اگر تعداد نیروهایمان افزایش یابد شاید تا ده دستگاه را هم بتوانیم تولید کنیم.

◄ پذیرش این ماشین در میان تولیدکنندگان صنعت فرش چگونه ممکن است؟

تحقق این امر مستلزم موارد متعددی ست…

◄  چه مواردی؟

اولین مورد حمایت وزارت صنعت است که تا به امروز هیچ همکاری و حمایتی نکرده است؛ استقبال تولیدکنندگان نساجی از ماشین ما از موارد دیگری ست که باید به آن اشاره کرد؛ به طور مثال یکی از شرکت های ترک در حال حاضر برای پخش ماشین ما ابراز تمایل کرده است.

◄ شما برنامه ای هم برای صادرات دارید؟

بله… برنامه صادراتی پیش بینی کردیم اما در نظر داریم ابتدا تعدادی ماشین برای شرکت های داخلی تولید کنیم سپس به صادرات بپردازیم اما اگر فروش داخلی در سطح گسترده میسر نشد تنها روی صادرات سرمایه گذاری خواهیم کرد.

◄ فکر می کنید مشکل کنونی صنعت نساجی چیست؟

می توانم به همایش ملی صنعت فرش ایران اشاره کنم که در اسفند ماه سال گذشته در دانشگاه آزاد کاشان برگزار شد و همگی از دغدغه های شان برای خرید و  واردات ماشین آلات گفتند  اشاره کنم؛ ولی هیچ کس به این نکته اساسی اشاره نکرد که ما با مشکل نبود قطعه ساز و ماشین ساز در حوزه نساجی مواجه ایم. مسئله این است که اغلب تولیدکننده داخلی از ماشین سازان داخلی حمایت نمی کنند و فرصت ارائه توانایی ها  برای افرادی مثل ما فراهم نمی شود. البته دوستانی مثل آقای مهندس جمال هستند که با دیدن عکس ماشین به ما اعتماد کردند و ما این ماشین را برای شرکت خاطره ساختیم.

یکی از مهم ترین معضلات ما عدم حمایت از ماشین سازان است؛ می توان گفت وزارت صنعت کلا حضور ماشین سازان و قطعه سازان نساجی را نادیده گرفته است. یکی از افراد موفق در تولید و ساخت ماشین آلات خطوط تکمیل مهندس نوایی هستند؛ جایی دیدم خط تکمیل شرکت ایشان به مراتب بهتر از خط تکمیل مربوط به شرکت سلرز است اما من گمان نمی کنم از وزارت صنعت از ایشان هم حمایتی کنند. ببینید  اگر حمایت صورت نگیرد ماشین ساز به جایی که امکان حمایت از او فراهم باشد کوچ خواهد کرد؛ بنابراین سیاستگذاران در وزارت خانه باید برای به این گروه توجه کنند و ضعف های گذشته را جبران کنند.

◄ به عنوان یک طراح و ماشین ساز فکر می کنید ماشین سازی در صنعت نساجی برای اعتلا نیازمند چه چیزیست؟

نیازمند حمایت؛ نه تنها از سوی وزرات صنعت بلکه نیازمند حمایت صنعتگران و تولیدکنندگان نساجی هم هست. وقتی تولیدکننده از ماشین ساز ایرانی ماشین نمی خرد؛ طبیعتا صنعت ماشین سازی کشور رشد نخواهد کرد. حمایت باید جنبه عملی داشته باشد؛ باید مدتی از واردات ماشین آلاتی که امکان ساخت آن ها در داخل وجود دارد جلوگیری کرد و تا صنعت ماشین سازی نساجی در کشور رشد کند؛ این همان کاری ست که کشور هایی مثل آلمان انجام دادند و امروز در بهترین رتبه از ماشین سازی قرار دارند.

◄ شما برنامه ای در خصوص بازاریابی و یا معرفی صنعت ماشین سازان نساجی ایران ندارید؟

حقیقت امر این است که ایده ای در این زمینه دارم البته همچنان خام است؛ اینکه جایی را مشابه ماشین سازی اراک اما در حوزه ماشین آلات نساجی آماده کنیم و تمام افراد فعال در این زمینه در آن گرد هم بیایند و برای بهبود وضعیت ماشین سازی در نساجی گام بردارند. البته این ایده همچنان به مرحله اجرایی نرسیده و باید به شکل دقیق و جامعی تدوین و تنظیم شود.

منبع : شماره ۳۰ مجله کهن

تلفن اشتراک : ۷۷۲۴۵۷۸۰-۰۲۱