مصاحبه با آقای مهندس مهدی جامی- شرکت زرین نگار

پیروی مطلق از طرح های فرش دستباف،

تهدیدی برای فرش ماشینی است

در سال ۱۳۵۸ در مشهد متولد شدم. به واسطه شغل پدری با فرش دستباف آشنایی داشتم و کم کم به فرش و هنر طراحی علاقمند شدم. پس از گرفتن دیپلم هنر از هنرستان، رشته فرش را در دانشگاه صنعتی سهند تبریز آغاز کردم و همزمان با تحصیل در دانشگاه، در محضر استاد محمدعلی فرش فروش قره باغی که از برترین طراحان فرش دستباف ایران می باشند آموزش دیدم.

طراحی و رنگ بندی فرش تبریز را از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۲ در محضر استاد آموختم. از سال ۱۳۸۲ طراحی فرش ماشینی را در تهران شروع کردم. از سال ۱۳۸۵ شرکت زرین نگار یا همان گروه فرش جامی را به ثبت رساندم و تاکنون با شرکت های فرش ماشینی و دستباف همکاری می کنم.

شایان ذکر است، گروه طراحی فرش جامی ضمن ایجاد اشتغال برای تعداد زیادی از دانش آموختگان فرش، قدمهایی را در راستای ارتقای صنعت فرش ماشینی برداشتند که از جمله آن، ایجاد خلاقیت در عین رعایت اصول سنتی در طرح ها و رنگ بندی های جدید بر اساس سلیقه بازار اشاره کرد. از جمله طرح های معروف شرکت که بیشترین رکورد فروش فرش را داشته اند می توان به طرح نوینفره، ستاره، تاج، شاه ماهی، گلریز، افشان مارال، کنگره و .. اشاره کرد که با توجه به عدم وجود قوانین مدون کپی رایت و حمایت از حقوق طراحان در ایران این آثار بارها کپی شده است.

◄ در حال حاضر چند شرکت طراحی فرش به طور حرفه ای در این بخش فعالیت می کنند؟

از آنجا که خیلی از تیم های طراحی به ثبت نرسیده اند نمی توان دقیقا گفت چند شرکت طراحی به صورت حرفه ای فعالیت می کنند ولی مطمئناً از ۳۰ شرکت بیشتر نمی باشند. به نظر من هر چقدر تعداد تیم های طراحی حرفه ای زیادتر شود، کارها و طرح های خروجی نیز حرفه ای تر خواهد شد و قطعا رقابت سالم در هر بخشی باعث رشد و رونق می شود. رقابت در بخش طراحی فرش موجب ایجاد خلاقیت بیشتر و ارائه کارهای جدید تر می شود که دقیقاً نیاز امروز شرکت های فرش ماشینی است. از طرفی عملکرد حرفه ای و اصولی تیم های طراحی باعث می شود دست طراحان کپی کار و نا آشنا با فن و هنر طراحی از این صنعت کوتاه شود و تیم های طراحی بتوانند با همفکری فعالیت طراحان در ایران را قانونمند کنند. شما می دانید طراحی یک نقشه از ابتدا، پروسه ای زمان بر و فرسایشی می باشد و طراح اثر تمام توان، خلاقیت و حتی چشم خود را روی یک طرح می گذارد اما شاهد آن هستیم که به دلیل عدم وجود قوانین کپی رایت این آثار به راحتی به صورت فراگیر توسط افراد سود جو کپی شده و به قیمت نازل در بازار عرضه می شود. به نظر اینجانب این کار ضربه به هنر طراحی و صنعت فرش است. لذا لزوم تدوین قوانین مشخص جهت به ثبت رساندن آثار ضروری به نظر می رسد.

◄ آیا ورود تکنولوژی و کامپیوتر به حرفه طراحی فرش و نیازهای نسل جوان، طرح ها و طراحی اصیل ایرانی را تحت تاثیر قرار می دهد؟

به نظر می رسد همانگونه که شاهد پیشرفت سایر هنرها مطابق با پیشرفت تکنولوژی و شرایط روز جامعه هستیم صنعت فرش نیز نیازمند چنین نگاهی است. می توان ضمن پایبند بودن به اصالت طراحی از قالب ها و ترکیب های جدید استفاده کرد و روحی نو در فرش ماشینی دمید. قطعاً هنری مانند طراحی فرش در ایران ریشه های بسیار قوی و قدرتمندی دارد. بنابراین می تواند به خوبی خود را با شرایط روز و تکنولوژی وفق دهد. این هنر هیچ گاه از بین نمی رود و حتی به نظر من می تواند توسط هنرمندان خوب معاصر ارتقاء یابد. نسل جوان ما بدون شک نیازمند نوآوری و به روز بودن است اما دلیلی ندارد که طرح های اصیل ایرانی این ویژگی را نداشته باشند.

طرح فرش خوب و خلاقانه به کیفیت و نوع طرح بستگی دارد. به نظر من این هنر طراح است که می تواند با بهره گیری از توانمندی ها و دانش طراحی خود به خلق آثاری ماندگار در گذر زمان بپردازد.

مثلاً می توان به طرح های ریز ماهی و افشان اشاره کرد که در عین اصالت همیشه از فروش قابل توجهی برخوردارند و یا طرح های خاص و فانتزی که برای مدت محدودی با فروش بالایی مواجه می شوند و پس از اندک زمانی فروش آن ها روبه افول می رود. به اعتقاد من هر چه طرح اصیل تر و با هویت تر باشد از ماندگاری بیشتری بهره می برد.

در گذشته تعداد شرکت هایی که دستگاه های به روز و با کیفیت داشتند و از نخ با کیفیت استفاده می کردند محدود بودند. ولی امروزه تعداد شرکت هایی که دستگاه های به روز و با کیفیت دارند زیاد است. کیفیت نخ هم خیلی بهتر از قدیم شده است و تفاوت شرکت ها بیشتر در انتخاب رنگ و استفاده از طرح مناسب خلاصه می شود. یک شرکت با انتخاب طرح خوب می تواند فرش را حتی با قیمتی بالاتر از شرکت های دیگر به فروش برساند. مطمئناً طرح خوب در فروش فرش بسیار موثر است.

◄ آیا می توان مقایسه ای بین طراحی در ایران و سایر کشورهای صاحب صنعت فرش ماشینی انجام داد؟

در ایران طراح فرش ماشینی پیرو طرح های فرش دستباف است و شرکت های فرش ماشینی سعی بر این دارند که ظرافت بافتشان را بالا ببرند و طرح ها به سمت فرش های کلاسیک ایرانی است در صورتی که در تمام دنیا فرش جزئی از دکوراسیون است و طرح و رنگ آن پیرو کل دکوراسیون است و بیشتر طرح ها به سمت طرح های مدرن می رود.

در پایان امیدوارم طراحی فرش در ایران به جایگاه اصلی خود بازگردد.

مصاحبه : محبوبه قایدی

منبع : شماره ۱۹ مجله کهن

شماره اشتراک : ۷۷۲۴۵۷۸۰-۰۲۱