مواد اولیه پتروشیمی به تولید‌کنندگان نمی‌رسد

* روزنامه دنیای اقتصاد – صنعت و معدن

سرمایه‌گذاری قابل اعتنا برای توسعه صنعت و پتروشیمی که مواد اولیه آن در ایران موجود است از آرزوی بزرگ صنعتگران ایرانی است که این اتفاق افتاد. صنعت نساجی که یکی از مهم‌ترین صنایع ایران به حساب می‌آید از توسعه و رشد صنعت پتروشیمی خرسند بود و تصور می‌شد که تامین کالاهایی مثل گرانول، پروپیلن و… از واحدهای داخلی یک مزیت لذام صنعت خواهد شد.

اما برخی سیاست‌های کلان اقتصادی و تجاری در سال‌های اخیر راه توسعه صادرات فرآورده‌های پتروشیمی را هموار کرده است که البته جای بحث ندارد. آنچه اما می‌تواند مایه تاسف شود این است که توسعه صادرات کالای پتروشیمی به صورت خام و نیمه خام انجام شود و از مزیت فرآوری آنها به کالای با ارزش افزوده بیشتر استفاده نمی‌شود. در صورتی که می‌توانیم با تبدیل مواد پتروشیمی خام و نیمه خام به کالاهای با ارزش افزوده بیشتر اقلام و صادرات را با ارزش‌تر کنیم و در ضمن برای نیروی کار داخلی شغل پایدار ایجاد کنیم، چرا باید اقدام به صادرات و فروش مواد خام کرد؟
انتظار این بود که با راه‌اندازی واحد‌های پتروشیمی داخلی مشکل تامین مواد اولیه کارخانجات داخلی مصرف‌کننده این مـــوادبـرای همیشه برطرف شود که خـوشبختانه چنین هم شد امــا باید گفت: «خوش درخشید ولی دولت مستعجل بود.»

از طرف دیگر متاسفانه عرضه مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی طبق دستور مسوولان محترم در بورس عرضه شده و می‌شود. در حال حاضر این مدیر واحد تولیدی است که باید به جای عقد قراردادهای طولانی مدت ومطمئن با واحد‌های پتروشیمی و اطمینان از تامین مواد اولیه خود و امکان برنامه ریزی تولید، منتظرعرضه قطره چکانی مواد مورد نیاز خود در بورس کالا باشد تا اگر واسطه‌های دلسوز به‌دلیل داشتن حجم عظیم نقدینگی اجازه دهند که تولید‌کنندگان نیز در رقابت با آنان موفق به خرید از بورس گردند (که همیشه مسابقه‌ای نابرابر و شکست خورده بوده) بتوانند حداکثر مصرف نصف روز خط تولید خود را با قیمت رقابتی مجوز دار اضافه شدن هر هفته ۵ درصد به سقف فروش هفته پیش به‌عنوان کف فروش این هفته آن را دریافت کنند.

به جرات می‌توان گفت تا زمانی که مواد اولیه، به صورت خام و نیمه خام به بندرگاه‌های دیگر کشورها که چنین منابع خدادادی ندارند با قیمت‌هایی حتی مناسب‌تر از آنچه در بورس عرضه می‌شود، صادر شود و برای خالی نبودن عریضه به صورت قطره چکانی هم بین متقاضیان به تالار بورس عرضه شود، هیچ‌گاه مشکل تامین مواد اولیه کارخانجات داخل حل نخواهد شد و نتیجه این فرآیند متاسفانه بیکاری پرسنل دلسوز و توقف اجباری کارخانجاتی خواهد بود که عملا دسترسی به مواد اولیه مورد نیاز خود را به هیچ عنوان در داخل کشور ندارند.

در جدول حاضر فقط در خصوص یکی از مواد اولیه صنعت نساجی «گرانول پلی پروپیلن» توجه فرمایید.

آیا صادرات مواد اولیه‌ای که تقاضای ورودی آن طی ۵ ماه اول سال ۱۳۹۱ حدود ۴۳۸۶۳۸ تن بوده و تنها در قبال آن ۵۵۹۸۱ تن به بورس کالا عرضه شده صحیح است؟ قطعا چنین رقابت غیر‌اصولی را در هیچ کجای دنیا بین مصرف‌کنندگان واقعی مواد پتروشیمی ایجاد نمی‌کند و قطعا تقاضای عظیم و مورد نیاز چند صد هزار تنی واحد‌های تولیدی را با عرضه قطره چکانی چند تنی به تالار بورس متلاطم نمی‌کنند.

در هیچ کشوری اجازه نمی‌دهند بدون توجه به اصل صحیح عرضه و تقاضا و رقابت واقعی هر هفته بورس قانونا مجاز باشد که ۵ درصد به سقف فروش همین کالا در هفته پیش به عنوان قیمت پایه و کف عرضه هفته بعد اضافه کند.

وقطعا در هیچ کجای دنیا قبل از تامین مواد اولیه مورد نیاز صنعت داخلی اقدام به صادرات آن برای بالاتر بردن آمار و اعداد و ارقام صادراتی نمی‌کنند.

من به‌خود اجازه نمی‌دهم که سیر صعودی بی رویه افزایش قیمت همین گرانول پلی‌پروپیلن را که به دلیل چنین مقرراتی به‌صورت رسمی در بورس کالا تنها طی ۹ ماهه گذشته بالغ بر ۹۰ درصد افزایش قیمت داشته ارائه کنم، اما به دلیل ارتباط تنگاتنگی که با تولید‌کنندگان و مدیران خوب پتروشیمی‌های داخل کشور دارم مطمئن هستم که آنها هم از این روش که منتج به افزایش لجام گسیخته قیمت‌ها شده و کمبود شدید آن در بازار مصرف واقعی شده راضی نیستند، زیرا آنها فرزندان متعهد همین سرزمین هستند و قطعا نگران آینده کاری، اجتماعی و فرهنگی فرزندانشان و از آن مهم‌تر کشورشان هستند.

*علیمردان شیبانی نایب رییس انجمن صنایع نساجی ایران

آیا صادرات مواد خام پتروشیمی اقتصادی است؟

مشکل تامین مواد اولیه مورد نیاز که در بورس پتروشیمی عرضه می‌شوند تنها به صنعت نساجی مختص نمی‌شود و اکثر صنایع را درگیر کرده است؛ به طوری که تولید‌کنندگان لوله‌های پلی اتیلن و لوله‌های کامپوزیتی نیز در خصوص افزایش قیمت محصولات پتروشیمی می‌گویند: مواد اولیه مورد نیاز تولید‌کنندگان که در بورس عرضه می‌شود قبل از تولید‌کننده، به دست دلال می‌رسد.به گفته فعالان این بخش، عرضه مواد اولیه پتروشیمی در بورس باعث می‌شود تا تولید‌کنندگان قادر به تامین مواد اولیه نباشند و با وجود اینکه مواد اولیه این مجتمع در داخل کشور تولید می‌شود تولیدکنندگان در تامین این مواد با مشکلات زیادی مواجه شوند.علاوه بر تولید‌کنندگان فوق پیش از این نیز فعالان صنعت آب معدنی نیز نسبت به عرضه محدود «پت» (PET) به عنوان ماده اولیه بطری‌های پلاستیکی در بورس کالا هشدار داده و با ارسال نامه‌ای به وزیر صنعت، معدن و تجارت خواستار رفع این مشکل شده بودند؛ به طوری که کمیته‌ای مشترک بین وزارت صنعت، معدن و تجارت و واحدهای پتروشیمی مسوول پیگیری این موضوع شدند.مشکلات ذکر شده در حالی است که ظاهرا محاسبه قیمت خوراک پتروشیمی‌ها براساس قیمت ارز آزاد به جای قیمت ارز مرجع دولتی در سطح شرکت ملی پتروشیمی و وزارت نفت نهایی شده و عملا برای اجرا تنها در انتظار دستور و بخشنامه وزیر نفت است.که با این شرایط علاوه بر عرضه محدود از این پس تولید‌کنندگان باید منتظر افزایش قیمت مواد اولیه مورد نیاز نیز باشند.یکی دیگر از تولیدکنندگان در این خصوص می‌گوید: دولت برای ثبات قیمت تولیدات پتروشیمی، آن را در بورس عرضه کرد، اما باعث افزایش قیمتی در حدود ۴۰۰ درصد شده است. به گفته مهدی غفوری روزهای دوشنبه ساعت ۸ صبح که بورس محصولات پتروشیمی را عرضه می‌کند، ظرف مدت ۱۰ دقیقه تمام تولیدات پتروشیمی فروخته می‌شود و کسانی که این محصولات را خریداری می‌کنند، آنها را با قیمت دلخواه خود در بازار به فروش می‌رسانند.