نوغانداری در گلستان؛ چگونه طلای نرم شمال می‌تواند موتور محرکه اقتصادی شود؟
در دل طبیعت سرسبز و جنگل‌های انبوه استان گلستان، یک گنج نهفته است که از دل درختان توت و پیله‌های ظریف کرم ابریشم سرچشمه می‌گیرد. نوغانداری در این منطقه تنها یک شغل ساده نیست؛ بلکه یک هنر باستانی و میراث زنده‌ای است که به طرز شگفت‌انگیزی با فرهنگ و اقتصاد مردم شمال ایران پیوند خورده است.
ابریشم، که لقب «طلای نرم» را به خود اختصاص داده، قرن‌هاست با نخ‌های ظریف و درخشان خود زندگی روستاییان این منطقه را زیبایی بخشیده و به شکوفایی اقتصادی آن‌ها کمک کرده است.
امروزه این صنعت کهن، در دستان پرتلاش نوغانداران گلستانی، به فرصتی طلایی برای رشد اقتصادی و تقویت صادرات تبدیل شده است. اما چه عواملی باعث شده‌اند که گلستان، به‌ویژه در دهه‌های اخیر، بار دیگر به قطب تولید ابریشم در ایران تبدیل شود؟
در این گزارش، به بررسی مزارع توت و تلاش‌های بی‌وقفه کشاورزان گلستانی خواهیم پرداخت تا پاسخ این سوالات را بیابیم.
ابریشم؛ میراثی باارزش در دنیای مدرن
نوغانداری، پرورش کرم ابریشم، قدمتی طولانی‌تر از چهار هزار سال دارد و ایران از دیرباز یکی از پیشگامان این صنعت بوده است. استان گلستان با داشتن آب و هوای معتدل، خاک حاصلخیز و دسترسی به توتستان‌های طبیعی، از دوران‌های گذشته به عنوان یکی از قطب‌های اصلی تولید ابریشم در ایران شناخته می‌شده است.
در دوران صفویه و قاجار، ابریشم تولیدی این استان در جاده ابریشم و بازارهای جهانی شهرت فراوانی داشت، اما پس از گذشت سال‌ها، این صنعت به دلیل برخی تحولات تاریخی به حاشیه رانده شد. حالا در قرن بیست‌ویکم، نوغانداری گلستان دوباره به‌عنوان یک صنعت اقتصادی مدرن شناخته می‌شود که می‌تواند به توسعه پایدار این استان و کشور کمک کند.
ابریشم گلستان؛ طلای نرم با کیفیت بی‌نظیر
ابریشم تولیدی در گلستان به دلیل کیفیت بالای پیله‌های تر و نخ‌های تولیدی آن شناخته شده است. این طلای نرم نه تنها در صنایع نساجی و مد کاربرد دارد، بلکه در برخی زمینه‌های پزشکی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به ارزش افزوده بالا و رقابت‌پذیری در بازارهای جهانی، ابریشم گلستان می‌تواند فرصت‌های صادراتی گسترده‌ای ایجاد کند.
گلستان؛ بهشت نوغانداران ایران
اما چرا گلستان؟ این سوال پاسخ روشنی دارد. استان گلستان با داشتن بیش از 60 هزار هکتار توتستان طبیعی و مصنوعی، به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان برگ توت در ایران تبدیل شده است، که خوراک اصلی کرم‌های ابریشم است. شرایط آب و هوایی معتدل و مرطوب این منطقه نیز ایده‌آل برای پرورش کرم ابریشم است.
با بیش از 300 تن تولید پیله تر ابریشم در سال گذشته، گلستان در حال حاضر رتبه سوم کشور را در تولید این محصول به خود اختصاص داده است. این آمار نشان‌دهنده پتانسیل بالای این استان در زمینه تولید ابریشم است.
نوغانداری؛ عاملی برای توسعه پایدار
نوغانداری در گلستان نه تنها به تولید پیله محدود نمی‌شود، بلکه به عنوان یک صنعت زنجیره‌ای، فرصت‌های اقتصادی متعددی را ایجاد می‌کند. از تبدیل پیله به نخ ابریشم گرفته تا تولید محصولات نهایی مانند پارچه، فرش و پوشاک، این صنعت ارزش افزوده بالایی دارد.
با توجه به نرخ‌های بالای جهانی ابریشم و با توجه به شکاف موجود میان تولید و واردات، گلستان می‌تواند با افزایش تولید داخلی، نه تنها نیازهای داخلی را برطرف کند، بلکه وارد بازارهای صادراتی نیز شود. کشورهای پیشرو در تولید و مصرف ابریشم مانند چین، هند و ترکیه، می‌توانند مقصدهای صادراتی مهمی برای ابریشم گلستان باشند.
جهاد کشاورزی؛ حمایت از نوغانداران
سیاست‌های حمایتی وزارت جهاد کشاورزی در سال‌های اخیر گام‌های مؤثری در تقویت نوغانداری برداشته است. از جمله این اقدامات می‌توان به توزیع تخم نوغان یارانه‌ای، ارائه تسهیلات کم‌بهره، و خرید تضمینی پیله اشاره کرد. این حمایت‌ها موجب شده تا کشاورزان به این صنعت اعتماد بیشتری داشته باشند و انگیزه‌ای برای گسترش این فعالیت‌ها در سطح استان ایجاد شود.
چالش‌ها و راهکارها
با وجود پتانسیل‌های بزرگ، نوغانداری در گلستان با چالش‌هایی نیز مواجه است. از جمله این چالش‌ها می‌توان به کمبود زیرساخت‌های فرآوری، رقابت با ابریشم وارداتی ارزان و نوسانات بازار اشاره کرد.
برای حل این مشکلات، راهکارهایی مانند احداث واحدهای فرآوری محلی، تنظیم تعرفه‌های واردات و استفاده از روش‌های مدرن پرورش کرم ابریشم پیشنهاد می‌شود. این اقدامات می‌تواند به افزایش بهره‌وری، کاهش وابستگی به استان‌های دیگر و تقویت جایگاه گلستان در بازار جهانی ابریشم کمک کند.
آینده‌ای روشن برای نوغانداری گلستان
با وجود همه چالش‌ها، نوغانداری در گلستان در حال تجربه رشد چشمگیر است. پیش‌بینی می‌شود که تولید پیله تر ابریشم در این استان در سال‌های آینده به بیش از 300 تن برسد و این نشان‌دهنده عزم جدی برای توسعه این صنعت است.
نوغانداری در گلستان نه تنها یک صنعت، بلکه پلی است میان گذشته و آینده، سنت و مدرنیته، طبیعت و اقتصاد. با استفاده از این فرصت طلایی و برنامه‌ریزی دقیق، گلستان می‌تواند به یکی از بازیگران اصلی در بازار جهانی ابریشم تبدیل شود و در نهایت به نمادی از موفقیت اقتصادی برای ایران باشد.
اگر این پتانسیل‌ها با سرمایه‌گذاری مناسب و حمایت‌های مستمر، به درستی بهره‌برداری شود، گلستان نه‌تنها در تولید ابریشم خودکفا خواهد شد، بلکه می‌تواند به یکی از قطب‌های بزرگ تولید و صادرات ابریشم در جهان تبدیل شود.
