همه چیز درباره زیپ

زیپ وسیله‌ای است که لبه‌های پارچه را به صورت موقتی به همدیگر وصل می‌کند. اختراعی ساده و کاربردی که در خیاطی و دوخت انواع لباس، کیف، ساک‌ های مسافرتی و چمدان‌ها، چادرهای مسافرتی، کیسه خواب و سایر وسایلی که از پارچه تهیه می‌شوند مورد استفاده قرار می‌گیرد. در سال ۱۹۱۳ میلادی اولین زیپ توسط یک مخترع خلاق سوئدی به نام Gideon Sundback به ثبت رسید.

زیپ‌هایی که در ابتدا تولید شدند دارای دندانه‌های فلزی بودند اما امروزه اکثر زیپ‌هایی که تولید و استفاده می‌شوند دارای دندانه‌های پلاستیکی هستند. اکثر کسانی که به تولید پوشاک مشغول هستند در استفاده از زیپ در طراحی‌هایشان و همچنین دوخت زیپ با احتیاط عمل می‌کنند. در ادامه با ما در مجله کهن همراه باشید تا با قسمت‌های مختلف زیپ، انواع زیپ‌های موجود در بازار و استانداردهای مختلف حاکم بر زیپ در بازار آشنا شوید.

آشنایی با انواع زیپ، وزن، اندازه و قطعات آن

دوخت زیپ بسیار ساده‌تر از آن چیزی است که اکثر خیاطان مبتدی فکر می‌کنند. دلایل زیادی برای علاقه به زیپ در دنیای دوخت و دوز وجود دارد. زیپ‌ها درهای دنیای خیاطی را به روی شما باز می‌کنند. شما با استفاده از زیپ‌ها می‌توانید لباس‌های ساختار یافته بپوشید. به شکلی که تمام انحناهای لباس را به صورت کنترل شده در اختیار داشته باشید.

شما می‌توانید از ژاکت‌های جلوباز که به وسیله زیپ باز و بسته می‌شوند بجای هودی‌های جلو بسته استفاده کنید. همچنین می‌توانید بجای به کار بردن قزن و دکمه در شلوار، از زیپ استفاده کنید.

آناتومی یک زیپ

قبل از اینکه واقعاً آناتومی زیپ را تجزیه و تحلیل کنیم، باید دو دسته اصلی زیپ‌ها را بشناسید که عبارتند از:
۱. زیپ‌هایی که انتهای آن‌ها بسسته است
۲. زیپ‌های جدا کننده

در زیپ‌هایی که انتهای آن‌ها بسته است، یک قطعه تحت عنوان استاپ پایین در پایین قرار دارد که مانع حرکت زیپ به سمت پایین‌تر از حد معمول می‌شود و در نتیجه زیپ را به صورت یک تکه نگه می‌دارد.
زیپ‌های جدا کننده نیز همانظور که از اسم آن‌ها مشخص است، باعث جدا شدن دو سمت لباس می‌شوند! این زیپ‌ها عموما در ژاکت، کت و کاپشن استفاده می‌شوند.

حال که تفاوت میان دو گروه عمده زیپ موجود در بازار را می‌دانیم، می‌توانیم به بررسی قطعات مختلف زیپ بپردازیم. این قطعات در شکل زیر به صورت کامل مشخص شده‌اند:

• Top Stop عضوی است که از جدا شدن نوار لغزنده از بالای زیپ جلوگیری می‌کند.
• بدنه لغزنده (Slider Body) یا اصطلاحا ماشین زیپ دندان‌ها را در حالی که به سمت بالا و پایین می‌لغزد به هم متصل و از همدیگر جدا می‌کند.
• Pull Tab عضوی که برای حرکت دادن بدنه لغزنده به بالا و پایین استفاده می‌شود.
• دندان یا زنجیر (Teeth/chain) زیپ را کنار هم نگه می‌دارد.
• نوار (tape) پارچه‌ای که دندان یا زنجیر به آن وصل شده است.
• Bottom Stop از جدا شدن لغزنده شما از پایین زیپ جلوگیری می‌کند (این قسمت مختص زیپ‌هایی است که انتهای ان‌ها بسته شده است)
• پین اتصال (Insertion Pin) طرف مقابل زیپ را در جعبه نگهدارنده محکم می‌کند (این عضو مختص زیپ‌های جدا کننده است)
• جعبه نگهدارنده (Retainer Box) زیپ را به هم محکم می‌کند و از جدا شدن لغزنده از پایین زیپ جلوگیری می‌کند (این قسمت نیز فقط مختص زیپ‌های جداکننده است)

انواع مختلف زیپ

به طور کلی از نظر متریال مورد استفاده برای ساخت دندان‌های زیپ، سه نوع زیپ اصلی وجود دارد که عبارتند از:
۱. زیپ‌های مارپیچی
۲. زیپ‌های پلاستیکی (پلاستیک قالب گیری شده)
۳. زیپ‌های فلزی

• زیپ‌های مارپیچی یا کویل
زیپ‌های کویل سبک وزن محبوب هستند. دندان‌های این نوع از زیپ از نایلون یا پلی استر مارپیچ ساخته شده است که به نوار کناری دوخته شده یا بافته می‌شود. نحوه ساخت این نوع زیپ بسیار انعطاف پذیر است. این مسئله باعث می‌شود انتخاب آن‌ها برای ژاکت‌های بافتنی یا سایر کارهای سبک وزن یک انتخاب عالی باشد.

علاوه بر آن دندان‌های زیپ مارپیچی بسیار ظریف‌تر از دندان‌های زیپ‌های پلاستیکی یا فلزی هستند. این امر سبب می‌شودکه استفاده از آن‌ها برای کیف‌ها و جیب‌هایی که نمی‌خواهید زیپ روی آن‌ها برجسته باشد، انتخاب خوبی باشد.

• زیپ‌های پلاستیکی
زیپ‌های پلاستیکی قالب‌گیری شده دارای دندانه‌های قالب‌گیری شده هستند ک مستقیماً روی نوار زیپ ذوب می‌شوند. در این ساختار، از مواد بسیار ارزان استفاده می‌شود که معمولاً آن‌ها را به مقرون به صرفه‌ترین گزینه تبدیل می‌کند. شکل دندان‌ها باعث می‌شود که زیپ‌های پلاستیکی کمی سفت‌تر از زیپ‌های کویل باشند.

زیپ‌های پلاستیکی قالب‌گیری‌شده برای لباس‌های کودکان، کیف‌های سبک و مواردی از این قبیل یک انتخاب عالی هستند.

• زیپ‌های فلزی
این زیپ‌ها دارای دندانه‌های فلزی هستند که روی نوار زیپ بسته می‌شوند. این مسئله باعث می‌شود که این زیپ‌ها دوام فوق العاده‌ای داشته باشند. از این نوع زیپ برای کت‌های سنگین، کیف‌های دوشی و کارهای چرمی استفاده می‌شوند. این زیپ‌ها بسیار سنگین‌تر از زیپ‌های تهیه شده از نایلون، پلی استر و پلاستیک هستند.

پس برای استفاده از این زیپ‌ها در لباس‌هایتان حتما این مسئله را در نظر داشته باشید. همچنین نکته دیگری که در مورد زیپ‌های فلزی وجود دارد این است که لغزنده به راحتی بین دو ردیف دندان حرکت نمی‌کند. (بخصوص نسبت به زیپ‌های کویل)

زیپ‌های نامرئی

زیپ‌های نامرئی کمی متفاوت از بقیه مدل‌های زیپ هستند. دندانه‌های یک زیپ نامرئی در پشت زیپ قرار دارند. این به این معنی است که وقتی این زیپ به کار شما دوخته شد، خود زیپ نباید از سمت مقابل قابل مشاهده باشد. از این زیپ‌ها معمولا در لباس‌های مجلسی و بسیاری از سبک‌های لباس رسمی استفاده می‌شود.

موارد استفاده انواع زیپ

اندازه زیپ
هنگام خرید زیپ ممکن است یک علامت # کوچک با اندازه زیپ در کنار آن ببینید. این عدد به اندازه دندانه‌های زیپ اشاره دارد که از یک لبه بیرونی دندان تا لبه دیگر اندازه گیری می‌شود.

عرض بین این دو لبه بر حسب میلی متر اندازه زیپ است. در تصویر زیر دو زیپ فلزی مختلف در اندازه‌های مختلف نشان داده شده است.

اما چگونه می‌توان اندازه زیپ مناسب برای هر لباس را تعیین کرد؟ اگر نمی‌دانید از چه شماره زییپی برای محصول تولیدی خود استفاده کنید، از دستورالعمل زیر برای تخمین اندازه مناسب استفاده کنید.
• شماره ۱-۴ در دسته زیپ‌های کوچک قرار دارند و برای لباس رسمی، کوسن‌ها، کیف‌های دستی، دامن، پیراهن‌های زنانه و شلوار مناسب هستند.
• شماره ۵-۷ زیپ‌های متوسط هستند و برای کت، کیف‌های دوشی، چادرها، کیف پول، کوله پشتی، چمدان‌ها و چکمه استفاده می‌شوند.
• شماره ۸-۱۰ در دسته زیپ‌های بزرگ قرار دارند و برای لباس‌های کار، پوشش‌های خودرو، اثاثه یا لوازم داخلی منزل و چادرهای برزنتی استفاده می‌شوند.

ملاحظات وزنی
هنگام انتخاب یک زیپ، بایستی وزن آن در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، دو زیپ ۲۴ اینچی روی ترازو قرار گرفته‌اند که یکی از آن‌ها زیپ کویل از جنس نایلون و دیگری فلزی است:

همانطور که مشاهده می‌کنید، وزن زیپ فلزی کمی بیش از ۴ برابر زیپ نایلونی است. اگر در حال دوختن لباس با زیپ هستید، باید این وزن را در نظر بگیرید. اگر لباس شما از پارچه کشباف سبک تهیه شده است، ممکن است یک زیپ فلزی برای آن خیلی سنگین باشد و پارچه را بکشد. این امر می‌تواند باعث افتادگی لباس شما در طول روز شود.

ابزارهای لازم برای کار با زیپ
اگر قصد دارید برای لباس‌هایتان زیپ بدوزید، بایستی چند ابزار اولیه را تهیه کنید. این قطعات در ادامه معرفی خواهند شد:
پایه زیپ: تنها نیاز مطلق برای دوخت یک زیپ روی لباس، پایه زیپ است.

دو نوع پایه زیپ وجود دارد که عبارتند از: معمولی و نامرئی. استفاده از این پایه‌ها ضروری است، زیرا به شما امکان دوختن نزدیک به دندان را می‌دهند. پایه زیپ نامرئی به طور خاص برای زیپ‌های نامرئی ساخته شده است و برای سایر انواع زیپ ضروری نیست.

انبردست برای کوتاه کردن: زیپ‌های کویل و پلاستیکی را در صورت نیاز می‌توان با قیچی کوتاه کرد. با این حال، زیپ‌های فلزی به انبردست نیاز دارند تا قبل از کوتاه کردن، برخی از دندان ها را بریده و جدا کنید.

نوار چسب: بله! همان چسب نامرئی که برای بسته بندی هدایای خود استفاده می‌کنید. زیپ‌ها را با چسب به پایین بچسبانید تا در حین دوخت، سر نخورند.
نوار تثبیت کننده: اگر زیپ را روی پارچه بافتنی می‌دوزید، می‌خواهید آن را با نوار چسب تثبیت‌کننده تثبیت کنید. این کار باعث می‌شود که هنگام دوخت پارچه کشیده نشود.

استانداردهای زیست محیطی زیپ‌ها

استفاده نامناسب از مواد خطرناک و یا دفع ناکافی زباله‌ها مخاطراتی را برای محیط زیست و سلامت انسان به همراه دارد. ضروری است واردکنندگان، تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و سایر طرف‌های درگیر از خطرات احتمالی آگاهی کامل داشته باشند و استانداردهای مصوب و مقررات مربوطه را در عمل رعایت کنند تا بالاترین سطح ایمنی را در هماهنگی با طبیعت تضمین کنند.

در ادامه فهرست کوتاهی از استانداردهای رایج زیست محیطی که در صنعت تولید زیپ قابل اجرا هستند، آورده شده است. این فهرست ممکن است جامع نباشد. علاوه بر این، استانداردهای زیست محیطی خاصی نیز در صنعت زیپ پذیرفته شده است.

۱. ASTM F963 (ایالات متحده)
ASTM به انجمن آمریکایی تست و مواد اشاره دارد و ASTM F963 مخفف استاندارد ایمنی مصرف کننده برای ایمنی اسباب بازی است. استاندارد بین المللی F963 به طور گسترده ای به عنوان یک استاندارد طلایی برای ایمنی اسباب بازی شناخته شده است. F963 الزامات و همچنین روش‌های آزمایشی را برای محافظت از کودکان زیر ۱۴ سال در برابر صدمات و خطرات احتمالی پوشش می‌دهد.

همه اسباب بازی‌ها در ایالات متحده باید الزامات ایمنی F963 را از سال ۲۰۰۹ مطابق با CPSIA (قانون بهبود ایمنی محصولات مصرف کننده ۲۰۰۸) برآورده کنند. استاندارد جدید ASTM F963-2016 که در سال ۲۰۱۶ مورد بازبینی قرار گرفت، تغییرات قابل توجهی را نسبت به نسخه قبلی خود برای تقویت ایمنی اسباب بازی مشاهده کرد، از ۳۰ آوریل ۲۰۱۷ به اجرا در امده است.

۲. CPSIA (ایالات متحده)
CPSIA مخفف Consumer Product Safety Improvement Act 2008 است و CPSC به کمیسیون ایمنی محصولات مصرف کننده ایالات متحده اشاره دارد. ACT در ۱۴ آگوست ۲۰۰۸ امضا شد و عمدتاً آن دسته از محصولات مصرفی را هدف قرار داد که برای کودکان زیر ۱۲ سال یا کمتر از ۱۲ سال طراحی شده بودند. و اقلام خاص مراقبت از کودک، سطوح مجاز سرب برای رنگ، پوشش‌های سطحی و زیرلایه‌ها و غیره.

۳. EN-71-3 (EU)
EN 71 یک استاندارد اروپایی شناخته شده است که بخش‌های مختلف مختلفی را پوشش می‌دهد و الزامات ایمنی را برای اسباب بازی‌های فروخته شده در اتحادیه اروپا مشخص می‌کند. EN 71-3 محدودیت‌های مهاجرت شیمیایی عناصر خاص موجود در اسباب بازی‌ها را مشخص می‌کند.

طبق استاندارد EN 71-3:2013 که به تازگی مورد تجدید نظر واقع شده است، ۱۹ ماده با محدودیت مهاجرت، از جمله آنتیموان، باریم، کادمیوم، سرب، جیوه، نیکل، سلنیوم و غیره وجود دارد. سطوح مهاجرت این عناصر سمی مرتبط با مواد اسباب بازی است. همچنین اجزاء باید با مقررات مشخص شده مطابقت داشته باشند تا از کودکان کوچکتر در برابر خطرات ناشی از مهاجرت و بلعیدن چنین مواد شیمیایی مضر محافظت شود.

۴. Oeko-Tex Standard 100 (EU)
استاندارد Oeko-Tex 100 در اوایل دهه ۱۹۹۰ توسعه یافت و توسط انجمن بین المللی تحقیقات و آزمایش در زمینه اکولوژی نساجی، که دفتر مرکزی آن در سوئیس قرار دارد، صادر شد. Oeko-Tex به عنوان برچسب محصول برای منسوجاتی که برای مواد مضر آزمایش می‌شوند در نظر گرفته می شود. ۴ دسته محصول تحت این استاندارد قرار می‌گیرند، از محصولات مربوط به نوزادان و کودکان نوپا، محصولاتی که می‌توانند مستقیم یا غیرمستقیم با پوست در تماس باشند تا مواد مورد استفاده در تولید مبلمان. تمام اجزاء شامل لوازم جانبی غیر نساجی (زیپ، دکمه، پرچ و غیره) باید با معیارهای استاندارد مطابقت داشته باشند.

۵. REACH (EU)
REACH (EC 1907/2006) به مقررات اتحادیه اروپا در مورد ثبت، ارزیابی، مجوز و محدودیت مواد شیمیایی مربوط می‌شود. این قانون در اول ژوئن ۲۰۰۷ با تولید و استفاده از مواد شیمیایی و تأثیرات نامطلوب بالقوه‌ای که ممکن است بر محیط زیست و انسان داشته باشد، اجرایی شد. به ویژه، بازاریابی و استفاده از برخی از مواد بسیار نگران کننده (SVHCs) که بسیار خطرناک هستند، باید مشمول مجوز باشد. فهرست کنونی کاندید برای مجوز شامل ۱۷۳ ماده بسیار نگران کننده است.

۶. ROHS (EU)
RoHS به محدودیت استفاده از برخی مواد خطرناک در تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی مربوط می‌شود. RoHS که در سال ۲۰۰۲ در اتحادیه اروپا نشأت گرفت، استفاده محدود را تنظیم می‌کند و حداکثر سطوح مجاز را برای چنین موادی که به طور بالقوه برای محیط زیست و انسان خطرناک هستند، مشخص می‌کند که در صنعت الکترونیک و همچنین محصولات الکتریکی قابل استفاده است.

فهرست فعلی مواد محدود شده که از RoHS اصلی (دستورالعمل ۲۰۰۲/۹۵/EC)، RoHS 2 (دستورالعمل ۲۰۱۱/۶۵/EU) تا آخرین RoHS 3 (دستورالعمل ۲۰۱۵/۸۶۳) تکمیل شده است، شامل موارد زیر است:
• سرب
• جیوه
• کادمیوم
• کروم شش ظرفیتی
• بی فنیل های پلی برومینه
• دی فنیل اترهای پلی برومینه
• بیس (۲-اتیل هگزیل) فتالات
• بنزیل بوتیل فتالات
• دی بوتیل فتالات
• دی ایزو بوتیل فتالات

زیپ SBS اخیراً با سیستم Bluesign وارد یک مشارکت مهم شده اند. از محدودیت و حذف دقیق مواد شیمیایی مضر در هنگام انتخاب مواد خام، بازرسی موثر در زمان واقعی و در محل در سراسر فرآیند تولید، سرمایه گذاری سنگین در ایجاد یک کارخانه سبز تا بازیافت و بازیابی سازگار با محیط زیست و غیره.

استانداردهای کیفی زیپ‌ها

زیپ‌ها کاربردهای گسترده‌ای دارند. از این رو، هنگام خرید زیپ، بایستی الزامات مربوط به آن‌ها را با توجه به ویژگی‌های محصولات مطرح کنیم.کیفیت زیپ‌ها عمدتاً به دو جنبه اشاره دارد. یکی کیفیت کلی محصولات است، مانند نرخ شایستگی کل دسته محصولات یا ثبات کیفیت زیپ در یک دوره زمانی بسیار طولانی. دیگری به کیفیت خاص زیپ، مانند خواص فیزیکی و پارامترهای فنی زیپ‌ها اشاره دارد.

پارامتر اول نشان دهنده سطح مدیریت شرکت سازنده زیپ است، در حالی که دومی سطح تولید را نشان می‌دهد، که هر دو استانداردهای ضروری برای اندازه گیری سطح کیفی کلی یک کارخانه تولید زیپ هستند.

استانداردهای مربوط کیفیت زیپ

استانداردهای کیفی زیپ‌ها از اصطلاحات زیپ GB/T18746-2002 (عمدتاً تعریف، شکل، نوع، اندازه و مشخصات اجزای زیپ و ویژگی‌های فیزیکی زیپ‌ها را مشخص می‌کند) و استانداردهای زیپ QB/T2171 ~2173-2001 تشکیل شده است (استانداردهای زیپ‌های فلزی، پلاستیکی و نایلونی را مشخص می‌کند)

ویژگی‌های فیزیکی اصلی زیپ‌ها

ویژگی‌های فیزیکی زیپ‌ها عمدتاً به معنای خواص مکانیکی آن‌ها است، این ویژگی‌ها با شاخص مقاومت به عنوان هسته، محدوده کاربرد و دوام زیپ را تعیین می‌کنند. شاخص استحکام به وضوح به عنوان مبنای اصلی برای آزمایش کیفیت محصولات در استانداردهای داخلی و خارجی زیپ تعریف شده است. در استانداردهای کشور چین ۱۲ شاخص برای زیپ‌های فلزی و زیپ‌های پلاستیکی و ۱۰ شاخص برای زیپ‌های نایلونی وجود دارد.

۴ شاخص تعریف شده برای لغزنده زیپ: قدرت کشش لغزنده و کشنده، مقاومت در برابر پیچش کشنده و لغزنده، قدرت انحراف لغزنده، استحکام نگه داشتن قفل لغزنده
۱ شاخص تعریف شده برای برای نوار: زنجیر متقاطع، استحکام لغزش تک عنصر (زیپ فلزی و زیپ پلاستیکی)
۴ شاخص تعریف شده برای لوازم جانبی کاربردی: استحکام نگه‌داشتن استاپ بالا، استحکام نگه‌داشتن استاپ پایین، استحکام متقاطع زنجیره انتهای باز، استحکام لغزش پین یا جعبه
۲ شاخص جامع تعریف شده برای زیپ: استحکام کشش ضربه‌ای، تست رفت و برگشت (دوبل)

بازار جهانی زیپ تا سال ۲۰۲۴

پیش بینی می‌شود که کمپانی YKK بازار را تا سال ۲۰۲۴ رهبری می‌کند؛ اما در عین حال از سوی کمپانی‌های چینی مورد تهدید واقع می‌شود.

بازیگران اصلی و تعیین کننده بازار جهانی زیپ عبارتند از:
• CMZ Zipper (Wuxi) Co (چین)
• Coats Plc (انگلستان)
• DITTA Giovanni Lanfranchi S.p.A (ایتالیا)
• EMR Fermuar Tekstil و Aksesuar (ترکیه)
• Fujian SBS Zipper Science & Technology Co (چین)
• Hang Sang Zipper Co (هنگ کنگ)
• IDEAL Fastener Corporation (ایالات متحده)
• Jinjiang Fuxing Zipper Co (چین)
• گروه زیپ KCC (تایوان)
• Max Zipper Co (تایوان)
• Olympic Zippers Ltd (هند)
• گروه ریری (سوئیس)
• Sea-Cheng Enterprise Co (تایوان)
• Talon International, Inc (ایالات متحده)
• Tex Corp Limited (هند)
• شرکت YKK (ژاپن)
• ZIP Industries Limited (هند)

لینک‌های منبع:
www.doitbetteryourself.club/blog/understanding-zipper-types-weights-sizes-and-parts
www.sbs-zipper.com/blog/eco-friendly-zippers-a-list-of-environmental-standards
www.sbs-zipper.com/blog/everything-you-should-know-about-zipper-quality-standards
www.globenewswire.com/news-release/2018/11/02/1641983/0/en/Global-Zippers-Market-to-2024-YKK-Leads-the-Market-but-Sees-Threat-from-Chinese-Manufacturers.html