پدیده های نوظهور در صنعت فرش ماشینی و جایگاه نامعلوم ما
هرکس گذاشته رو فراموش کند محکوم به آن است که انرا دوباره تکرار کند (آلبرت انیشتن)
کاشان را همه علیرغم آنکه قبل از انقلاب بعنوان شهر پارچه -بدلیل وجود کارخانجات ریسندگی و بافندگی – می شناختند اکنون به مدد حرکتهای ریشه ای بعد از پیروزی انقلاب در ساخت اولین دستگاه بافندگی فرش، بعنوان شهر فرش می شناسند و اکثر دستگاههای فرش ماشینی از قدیمی ترین تا مدرنترین آن درکاشان درکنار کارخانه های مکمل رنگرزی، ریسندگی، تابندگی، چله پیچی، و آهار و وجود نمایشگاه های متعدد منحصر به فرد می باشد و بالای ۹۰ درصد صنعت فرش ماشینی درکاشان است. آنچه قابل ذکر است از دستگاههای ۲۸۰ شانه تا۱۵۰۰ شانه درکاشان موجود است و فی الواقع کاشان محل رقابت دوکمپانی ون دویل و شونهر شده است که متاسفانه یا خوشبختانه صنعت فرش ماشینی را در یک رقابت ناخود آگاه در زمینه ورود دستگاههای مدرنتر وارد کرده است و صنعتگر کاشانی فراموش کرده که روزی خودش اقدام به ساخت دستگاه بافندگی نموده است اما اکنون ناخود آگاه بازیچه ای در دست فروشندگان ماشین الات و رقابت دوکمپانی خارجی شده است.
در بخش ماشین آلات تکمیل فرش ماشینی هم وضعیت مشابهی در کاشان وجود دارد. در این شهر تعداد بسیار زیادی واحد تکمیل فرش و آهار مشغول فعالیت هستند که نیاز به تعداد زیادی ماشین تکمیل و آهار فرش ماشینی و خدمات تعمیر و نگهداری و … وجود دارد. در طول سالهای گدشته چندین شرکت کاشانی اقدام به تولید و ساخت داخلی ماشین آلات تکمیل و آهار فرش ماشینی نموده اند که انصافا از نظر کیفیت و نتیجه کار بسیار شبیه نمونه های خارجی می باشند و قیمتی به مراتب کمتر از خارجی ها دارند اما به وضوح می بینیم که صاحبان صنایع فرش ماشینی در کاشان نه تنها به آنها توجهی ندارند بلکه در هنگام سرمایه گذاری حاضرند ماشین آلات خارجی را با چندین برابر قیمت تهیه کنند و حاضر به کوچک ترین حمایتی از تولید کننده ماشین آلات تکمیل و آهار داخلی نیستند.
در زمینه سرمایه گذاری نیز اعتقاد زیادی به منطق تولید، مشاوره، محاسبه و تحلیل و بررسی بازار و سرمایه گذاری با دید باز وجود ندارد. حتی اداره صنایع منطقه صرفاً به دنبال تصویب و موافقت بدون سند و مدرک با طرح های ارائه شده است و گویی هیچ عظمی و برنامه ای حتی از سوی این اداره برای آینده این صنعت در کاشان و آران و بیدگل وجود ندارد و بعید نیست که این سرمایه گذاری ها که بدون هیچ تعیین افقی از آینده ، تعریف درستی از بازار های هدف ، تعیین چگونگی تهیه مواد اولیه یا مقدار سرمایه درگردش مورد نظر صرفاً از روی چشم و هم چشمی و تقلید کورکورانه صورت می گیرد صنعت فرش ماشینی ایران را به نا کجا آباد هدایت کند.
نکته جالب تر وجود انجمن ها، جامعه ها ، اتحادیه ها و خوشه ها و … در صنعت نساجی ایران است که البته در سالهای اخیر تعداد زیادی از مدیران صنعت فرش ماشینی نیز به دلیل توان مالی و به نظر خودشان شاید برای کسب اعتبار به هیات مدیره آنها راه یافته اند اما هیچ راهکار عملی و استراتژی آینده نگری برای صنعت فرش ماشینی ایران ندارند و آنرا خواسته یا ناخواسته به حال خود رها کرده اند و جالب تر اینکه هیچ کدام از این نهادها که هر یک داعیه اصلاح امور صنعت نساجی را نیز به دوش می کشند اصولا هیچ مراوده و هم اندیشی با یکدیگر نداشته و چه بسا یکدیگر را قبول هم ندارند.
حال در این بی برنامگی و آشفتگی حاکم بر صنعت فرش ماشینی کشور ناگهان صنعت جدیدی به نام فرش ماشینی چاپی از راه می رسد و دوستان بدون اینکه به عنصر وجودی این پدیده نوظهور بیاندیشند صرفا باکم اهمیت دادن به آن صورت مسئله را پاک میکنند اما فکر نمی کنند این صنعت جدید ممکن است تولید و عرضه فرش ماشینی را دچار تغییرات و تحولات اساسی کند و همانطوریکه صنعت فرش ماشینی فرش دستباف را از خانواده های ایرانی دور کرد ممکن است فرش ماشینی چاپی نیز چنین نقشی را برای برخی بخش های صنعت فرش ماشینی بازی کند. فرش دستباف صرفاً امروزه درمنازل قشر مرفه جامعه پیدا می شود. درحالیکه قبلا هر نوعروس حداقل یه فرش پشمی جوشقانی همراه جهاز خود داشت. اما اکنون حتما فرش ماشینی همراه جهاز است. تعجب نکنید در آینده یک فرش چاپ شده همراه جهاز باشد آن وقت چگونه شما کارخانه دار محترم که به برگشت سرمایه فکر نکردید پاسخگوی مطالبات سرمایه گذاری خود خواهید بود؟
سوال : فرش چاپی چه مزایایی دارد؟
فرش های چاپی محصولی از انقلاب چاپ دیجیتال در صنعت نساجی جهان هستند که به طور روز افزورن در حال رشد است و آنقدر پیشرفت کرده که حالا قادر است فرش های ماشینی ما را هم چاپ کند. این فرش ها مزایای زادی دارند که از مهمترین آنها می توان به چند مورد زیر اشاره کرد :
- مواد اولیه مورد مصرف در فرش های چاپی ایران به دلیل گرانی نخ نایلون پلی استر خواهد بود. وجود کارخانجات متعدد تولید الیاف پلی استر در ایران و مواد اولیه ایی که نسبت به اکریلیک بسیار آسان تر در دسترس است یک مزیت بزرگ محسوب می شود.
- تنوع بیش از حد پلی استر نسبت به اکریلیک
- ارتفاع خاب فرش زمینه نزدیک به فرش ۱۵۰۰ شانه
- امکان تولید پلی استر درسوپر، سوپربرایت، و انواع تنوع در ارائه.
- محدویت ماشینهای فعلی در تنوع رنگ درحالیکه در چاپ اصولاً محدویتی متصور نیست.
- در پروسه چاپ حتی برخی از عیوب فرش نیز برطرف شده و دیده نمی شود.
- امکان رقابت درتنوع طرح با زیباترین فرشهای دستباف ابریشمی
- امکان تولید در مسیری کوتاهتر ازسایر خطوط
و ده ها مورد دیگر …
پس دوستان و عزیزان تولید کننده فرش ماشینی این پدیده را جدی بگیرید و تا دیر نشده اندیشه نو ایجاد نمایید.
ناصر زجاجی مجرد – کارشناس رسمی دادگستری رشته نساجی و رنگرزی
