پنبه کشاورزان مغان، رشته نشد

واردات بی رویه، بالابودن هزینه کشت و پایین بودن قیمت خرید موجب شده پنبه تولید سال گذشته کشاورزان روی دستشان بماند

پنبه تصفیه شده تولیدی پارسال شهرستان پارس آباد به عنوان یکی از قطب های تولید پنبه کشور، در حالی هنوز به فروش نرفته است که چند ماه دیگر برداشت پنبه امسال شروع خواهد شد؛ مساله ای که باعث افزایش نگرانی پنبه کاران و تولیدکنندگان این محصول شده است.
پنبه از مهم ترین محصولات کشاورزی است که افزون بر تامین مواد اولیه صنایع نساجی و روغن کشی در اشتغالزایی بخش کشاورزی، صنعت و بازرگانی نیز نقش مهمی ایفا می کند. برهمین اساس در سال های پس از انقلاب، یعنی حدود ۲۵ سال پیش حمایت زیادی از این صنعت صورت گرفت که به رو آوردن کشاورزان و سرمایه گذاران زیادی به این بخش منجر شد.
شهرستان پارس آباد منطقه مغان استان اردبیل یکی از این مناطق بود که بیشتر مزارع آن زیر کشت پنبه رفت. هرچند سابقه کشت پنبه در این منطقه به حدود ۶۰ سال پیش برمی گردد، به طوری که به سرزمین طلای سفید (آق قیزل) نیز معروف است.
زراعت پنبه تا همین چند سال پیش نیز در این منطقه مهم ترین محصول زراعی بعد از غلات محسوب می شد، اما در سال های اخیر و به علل مختلف از جمله حمایت نکردن از پنبه کاران، واردات بی رویه، بالابودن هزینه تمام شده، کاهش تولید و پایین بودن قیمت خرید نسبت به محصولات رقیب، سطح زیر کشت پنبه در این منطقه سیر نزولی به خود گرفته و به ۲۰۰۰ هکتار رسیده است.
اکنون به دلیل مشکلاتی که در زمینه روند زراعت و بازار این محصول تولیدی در کشور و منطقه به وجود آ مده است، بیش از یکهزار تن محلوج پنبه تصفیه شده به ارزش تقریبی ۴۰ میلیارد ریال، از سال گذشته روی دست پنبه کاران، تعاونی روستایی و مالکان تعدادی از کارخانه های پنبه پاک کنی شهرستان پارس آباد مغان مانده است. این میزان محلوج که بخشی از تولیدات سال گذشته محسوب می شود، از ۹ ماه پیش به علت امتناع نساجی ها از خرید این محصول، افت شدید قیمت و بی توجهی و فقدان حمایت مسئولان استانی و محلی، در محوطه کارخانه پنبه پاک کنی «آراز وش مغان» تلنبار شده است. این مقدار محلوج که از تصفیه حدود ۳۰۰۰ تن وش پنبه و با زحمات طاقت فرسا و شبانه روزی کشاورزان پنبه کار منطقه و با صرف هزینه های هنگفت استحصال شده، بدون آن که نقشی در اقتصاد کشور ایفا کند، یا گرهی از گره های اقتصادی را بگشاید، به حال خود رها شده و در حال از بین رفتن است.

انگیزه کشت و تولید از بین رفته
مالک کارخانه پنبه پاک کنی آرازوش مغان و چند واحد صنعتی در شهرستان مرزی پارس آباد مغان در این باره به ایرنا می گوید: در سال های اخیر به علت بی توجهی به کشاورزان پنبه کار، نابسامانی در بازار پنبه، کاهش تعرفه واردات پنبه از خارج و به تبع آن افت چشمگیر نرخ وش و محلوج پنبه داخل، کشاورزان دیگر انگیزه ای برای کشت پنبه ندارند و از سطح زیر کشت پنبه به مقدار قابل ملاحظه ای کاسته شده است.
یحیی ورزند می افزاید : با وجود آن که مقدار قابل توجهی از محلوج تولیدی داخل بدون مشتری مانده است، برای تامین نیاز نساجی ها، با مجوز دولت، محلوج و پنبه از برخی کشورهای دیگر از جمله ازبکستان وارد کشور می شود.
یکی دیگر از مالکان کارخانه پنبه پاک کنی و از کشاورزان این شهرستان نیز می گوید: به علت رونقی که صنعت پنبه در سال های گذشته داشت و افزایش سطح زیر کشت و تولید وش، ۱۲ واحد کارخانه پنبه پاک کنی با میلیاردها ریال سرمایه گذاری بخش خصوصی و دولتی در این منطقه تاسیس و راه اندازی شد که صدها نفر در این واحدهای صنعتی به طور مستقیم اشتغال داشتند. فیروز صولت می افزاید: با وضع پیش آمده و حمایت نکردن مسئولان از کارخانه داران و پنبه کاران، هم اکنون علاوه بر کاهش سطح زیر کشت پنبه، تنها دو واحد از این کارخانه ها نیمه فعال است و ده کارخانه دیگر نیز تعطیل و تبدیل به انبار علوفه، مصالح ساختمانی و برخی محصولات کشاورزی شده است. ضمن این که این مساله باعث اخراج و بیکاری صدها نفر نیز شده است.
یکی دیگر از صاحبان کارخانه های پنبه پاک کنی منطقه در این باره می گوید: اکنون به علت واردات پنبه خارجی، کارخانجات ریسندگی و بافندگی، تمایلی به خرید محلوج داخلی ندارند. عیسی وطن خواه کاهش و صفر کردن تعرفه واردات پنبه و محلوج را در فصل برداشت محصولات داخلی، عامل جدی در ایجاد چنین وضعی عنوان کرده و می افزاید: با صفر کردن تعرفه واردات پنبه، ضربه مهلکی بر پیکر صنعت پنبه کشور وارد شده است . به گفته وی، کارخانه کرک گیری بذر پنبه پارس آباد به عنوان یکی از چهار واحد کارخانه موجود کشور که سال ۱۳۷۴ با سرمایه گذاری هنگفت ارزی و ریالی به بهره برداری رسید، به علت پایین بودن سطح زیر کشت حدود ۱۰ سال پیش تعطیل شد.

واردات بی رویه، آفت مزارع پنبه
یک کارشناس کشاورزی دراین باره می گوید: یکی از مسائلی که صنعت پنبه را تهدید می کند، واردات بی رویه است، کسی مخالف واردات نیست و به میزان نیاز صنعت باید پنبه وارد شود، ولی این که در فصل برداشت وش تعرفه های واردات را صفر می کنند، به معنی رشته کردن تلاش پنبه کاران است.
وی که خواست نامش ذکر نشود، با ابراز نگرانی از جایگزینی کشت انواع ذرت به جای پنبه می افزاید: به دلیل مشکلات عدیده در کاشت و داشت و برداشت پنبه و ناعادلانه بودن قیمت پنبه و محلوج در برابر زحمات زیاد، شاهد خداحافظی کشاورزان با پنبه کاری هستیم.
وی با اظهار نگرانی از روند نزولی سطح کشت پنبه در منطقه، یادآور می شود: کشاورزان به علت مقرون به صرفه نبودن پنبه، زراعت ذرت دانه ای، بذری و علوفه ای را در سال های اخیر جایگزین آن کرده اند که این مساله، بستر را برای شیوع انواع بیماری ها در مزارع غلات و کاهش شدید راندمان تولید گندم و جو و نیز از بین رفتن حاصلخیزی خاک فراهم کرده است.

تلاشمان بی نتیجه بود
مدیر جهاد کشاورزی پارس آباد مغان نیز با تایید خبر به فروش نرفتن یکهزار تن محلوج تولیدی سال ۹۰ می گوید: جهاد کشاورزی در بحث بازرگانی و خرید و فروش محلوج پنبه هیچ مسئولیت و نقشی ندارد. حسن روحی می افزاید: با این حال به دلیل دلگرمی زارعان پنبه کار و رفع نگرانی آنان از بابت تولید سال جاری، مکاتباتی برای رفع این مشکل کردیم که متاسفانه تاکنون نتیجه ای نداشته است.
وی با تاکید بر ضرورت حمایت از پنبه کاران، زراعت پنبه را مناسب ترین تناوب در کشت غلات عنوان کرده و می گوید: پنبه دارای ریشه مستقیمی است که به سرعت زیادی به اعماق خاک نفوذ می کند و در ضمن اشغال یک فصل زراعی کامل و وجینی بودن آن، باعث پوکی و مرغوبیت خاک زراعی می شود.

روزنامه جام جم، شماره ۳۴۴۷ به تاریخ ۱۱/۴/۹۱، صفحه ۱۵ (ایران)