چشم انداز صنعت نساجی دنیا تا سال ۲۰۱۵

تهیه و تنظیم: سمیه ابراهیم پور
سیر تغییر و تحول در صنایع نساجی و پوشاک در دهه آتی رو به افزایش خواهد بود و عوامل بسیار زیادی در این روند تأثیر گذار می باشند. تغییر خواسته های مصرف کنندگان نه تنها بر نحوه انتخاب کالا و شکل آنها توسط خرده فروشان تأثیر می گذارد، بلکه بر تعاملات آنان با تولیدکنندگان نیز تأثیر گذار است.

از یک طرف، تغییر ساختار جمعیتی در ایالات متحده امریکا و اتحادیه اروپا رشد سراسری بازار را تحت فشار قرار می دهد، در حالی که از سوی دیگر افزایش بازارهای منطقه ای کشورهای تولیدکننده مانند چین و هند راه های جدیدی برای تولید کنندگان این مناطق باز می نماید. برآورد می شود تا سال ۲۰۱۵، چین به دومین بازار بزرگ پوشاک بعد از ایالات متحده امریکا تبدیل شود. علاوه بر آن، تحولات بزرگ دیگری همچون رشد ارزان فروشان، افزایش فروش اتیکت های غیر دولتی، و فروش اینترنتی عواملی هستند که در بازار آینده صنایع نساجی و پوشاک اثرات مهمی خواهند داشت.

پیش بینی می شود میزان خرید و فروش در صنایع نساجی با یک روند افزایشی تا سال ۲۰۱۵ به ۳۰۰ میلیارد دلار و جمعاً ۸۰۵ میلیارد دلار در صنایع نساجی و پوشاک برسد. همچنین پیش بینی می شود میزان رشد در تجارت پوشاک بیش از رشد در تجارت صنایع نساجی باشد، و این در حالی است که رشد خرید و فروش در بخش منسوجات خانگی بیشترین میزان را در این دوره  دارا خواهد بود. این مسئله عمدتاً به دلیل این واقعت است که مقدار بسیار زیادی از منسوجات خانگی هنوز در کشورهای مصرف کننده تولید می شود که انتظار می رود تا سال ۲۰۱۵ به کشورهای کم هزینه تر مانند چین، هند، بنگلادش و پاکستان منتقل گردد.

چندین قطب جدید نساجی و پوشاک نیز در سال های آتی به عرصه خواهند آمد. به غیر از کشورهای آسیای جنوبی و چین، کشورهای عضو انجمن ملت های جنوب شرق آسیا  (ASEAN) به ویژه ویتنام و کلمبیا ذی نفعان اصلی تا سال ۲۰۱۰ خواهند بود. صادرات نساجی و پوشاک در ویتنام به ۵.۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۶ رسید و با الحاق این کشور به WTO در سال ۲۰۰۷، سهم آن بیشتر افزایش خواهد یافت. ویتنام در حال جذب سرمایه گذاری های خارجی از شرکت های بزرگ همچون گروه ITG، Formosa و غیره می باشد.
رشد بازارهای منطقه ای در چین و هند، رشد میزان صادرات را در این کشورها در ۸-۶ سال آینده کند خواهد ساخت. انتظار می رود سهم چین و هنگ کنگ در واردات ایالات متحده امریکا به حدود ۴۰%، و در واردات اتحادیه اروپا   بهT&A به ۳۰% برسد و کشورهای عضو توافق نامه آزاد تجاری امریکای مرکزی (CAFTA) سهم خود را در بازار ثابت نگه دارند. بازنده های اصلی در این عرصه شامل کشورهای افریقایی، مکزیک، و اعضای اتحادیه اروپا خواهند بود. البته با تقویت بیشتر جایگاه مد در بازار آمریکا، کشورهایی مانند مکزیک و کشورهای حوزه دریای کاریب به کلی از صحنه حذف نخواهند شد.
علی رغم اینکه کشورهای عضو اتحادیه اروپا همچنان به عنوان یکی از بزرگترین ها در تجارت باقی می مانند، چین قادر است تا سال ۲۰۱۵ همپای آنها برسد.

پیش بینی می شود کشورهای مناطق اروپای میانی موقعیت خود را در صنایع نساجی و پوشاک با تمرکز در زمینه جدیدترین مدها حفظ نمایند. به نظر می رسد دستیابی به سیستم GPS (Generalized System of Preferences) و افزایش معافیت از مالیات در بخش تجارت کشورهایی که قادرند این امتیازات را از اتحادیه اروپا کسب کنند، می توانند سهمی از بازار را به هزینه دیگر کشورها تسخیر نمایند.
کشورهایی همچون ازبکستان و ترکمنستان که دارای مواد اولیه فراوانی هستند، انتظار می رود عملکرد خوبی داشته باشند مشروط بر اینکه در زیربنا، بروکراسی و پیشینه نساجی خود پیشرفت حاصل نمایند. روند کلیدی دیگری که انتظار رخداد آن می رود، ظهور غیر منتظره قطب های نساجی و پوشاک است. چرا که پیش بینی می شود کشورها در فاصله نه چندان دور، از طریق توافق نامه آزاد تجاری (FTA)‌ و یا قرارداد امتیازی در تجارت (PTA) برای گسترش رقابت با هم همکاری کنند.
در دهه آینده شرکت ها نیازمند این خواهند بود که دستخوش تغییراتی شوند تا بتوانند رونق داشته باشند و برای این امر نه تنها باید خود را هرچه بیشتر در مسیر پیشرفت سوق دهند، بلکه می بایست نسبت به وضعیت شرکت ها در صنایع دیگر که برای شرکت خود طرح ریزی مجدد کرده اند و کارها را به گونه ای متفاوت انجام می دهند نیز توجه داشته باشند. در ذیل به چند تغییر و تحول کلیدی که در آینده شاهد آنها خواهیم بود، اشاره می شود:

۱- ادغام، همکاری و تجدید گسترش شرکت ها
۲- طرح ریزی مجدد عوامل قدیمی
۳- ظهور ناگهانی سنگین وزن ها: اختلاط های چند میلیارد دلاری نساجی
۴- ظهور ناگهانی چین و هند به عنوان پایگاه های مصرف
۵- سرعت و قابلیت اعتماد: کلیدهای موفقیت
۶- کمیابی منابع که به گسترش تکنولوژی های جدید منجر خواهد شد
۷- انتقال نیروهای انسانی توانا از شرکت های خریدار به تولید کننده
و تعدادی از تکنولوژی های جدید که تأثیر مهمی در وضعیت آینده خواهند داشت عبارتند از:
– توسعه الیاف جدید مانند Sorona‌ (الیافی با کارایی بالا که از نشاسته طبیعی موجود در مغز ذرت ساخته شده است) توسط شرکت Dupont‌
– توسعه فرآیندها/ ماشین آلاتی که مقدار آب کمتری مصرف می کنند
– فرآیندهای بیوتکنولوژیکی با به کار گیری آنزیم های زنده به جای مواد شیمیایی
– نانوتکنولوژی
– فن آوری متمرکز بر طولانی تر کردن دوام کاربرد محصولات
فنون تکنولوژی در صنعت نساجی و پوشاک به تدریج به واسطه مهاجرت نیروی کار قوی به چین، هند، پاکستان و… به این کشورها انتقال خواهد یافت. با وجود این انتظار می رود بیشترین پیشرفت ها در زمینه نساجی و پوشاک در ۸-۶ سال آینده در کشورهای توسعه یافته مانند ایالات متحده امریکا، انگلستان و آلمان اتفاق بیفتد.