چشم تولیدکنندگان قالیچه ایرانی به بازارهای ژاپن در سایه تحریمها

صنعت فرش های ایران در زیر فشار تحریمهای آمریکا و همه گیری ویروس کرونا درحال ویران شدن است اما ممکن است صنعتگرانش راهی را برای نوآوری در مسیر خود برای رهایی از مشکلات پیدا کرده باشند. راه‌حلی مانند بافتن نسخه های مینیاتوری قالیچه سنتی به عنوان جایگزینی برای کوسن های مورداستفاده برای کف زمین به نام زابوتون (zabuton) ژاپنی که در همه جا حاضر هستند.

بافندگان فرش ایرانی شاهد نصف شدن فروش شان در چند سال اخیر هستند چراکه رقیبان هندی و ترکیه ای در تلاش برای دستیابی به سهم بیشتری از بازار هستند.

محمد جعفری، یک بافنده ۴۳ ساله در شرکت ‌ذولانواری که شرکتی قدیمی در حوزه فرش در تهران است؛ توضیح میدهد که :” ما ۶۰ درصد محصولات خود را به زاپن میفروشیم چون تحریمهای اقتصادی مانع میشود تا آنها را به ایالت متحده آمریکا که میبایست بزرگترین بازار ما می‌بود؛ صادرکنیم.
جعفری و دیگر صنعتگران ذولانواری درحال گذاشتن آخرین نسخه بروی نسخه کوچک قالیچه گبه که نوعی از فرش سنتی است، بودند. این قالیچه ها با اندازهای تقریبی ۴۰ سانتیمتر مربع یا در حدود اندازه پیش بینی شده برای کوسنهای زاباتون و طرح رنگ متفاوت از محصولات رنگ روشنی که به آمریکا صادر میشود؛ تولید می‌شوند.

جعفری میگوید که این محصول درست قطب مقابل فرشهای صادراتی به ایالت متحده آمریکا است.
در حالی که فرشهای ایرانی به بیش از ۳۰ کشور دنیا صادر میشدند ؛ حالا کشور ژاپن از ماه مارچ تا می امسال، اولین مقصد بوده است.

صنعت قالیچه ایرانی تحت تاثیر روابط تهران و واشنگتن بوده است.صادرات به ایالات متحده بعد از کاهش تنشها پس از توافق هسته ای میان ایران و ایالات متحده امریکا و سایر کشورهای بزرگ در سال ۲۰۱۵؛ به فراتر از ۳۰۰ میلیون دلار در سال رسید. اما صادرات به ایالت متحده از زمان خروج واشنگتن از توافقنامه در سال ۲۰۱۸ در دولت دونالد ترامپ؛ ممنوع شد.
جعفری به شکوه گفت:« فروش و تعداد صنعتگران در شرکت ذولانواری به کمتر از نصف کاهش یافته است.

شیوع کویید -۱۹ به گرفتاری های بافندگان اضافه شده است. علی جهان صاحب ۵۵ ساله فروشگاه فرشی در تهران میگوید:« پس از شیوع کرونا، خریداران از کشورهای دیگر نمیتوانستند سفر کنند و تعداد مشتریان خارجی از عدد ۵۰ یا حتی تعدادی در ماه به عدد صفر افت کرده است.

بافت دستی فرشها در خانه منبع مهمی برای کار زنان در روستاهای ایران بود اما افت شدید حجم کار، بر آینده صنایع دستی سایه افکنده است.
فرشهای ایرانی از پشم و ابریشم بافته میشوند و ریشه در فرهنگ عشایری دارد. گفته میشود که این فرشها از گذشته در فلات ایران بافته شده اند و در حال حاضر از اقلام مورد علاقه مصرف کنندگان اروپایی و آمریکایی هستند. فرش اردبیل که در موزهای در لندن به نمایش گذاشته شده است، بهترین نمونه برای پی بردن به این هنر محسوب میشود.

رقبای تولیدکننده فرش در هند و ترکیه به تماشای بحران کنونی تولیدکنندگان ایرانی نشسته‌اند.
در سرینگر در جنوب هند که خانهی فرش کشمیر است؛ یک تولیدکننده از تحریمهای امریکا علیه ایران استقبال کرد چراکه به گفته او این شرایط به معنای افزایشی در تعداد مشتریان آنها است.

در ترکیه یک مقام ارشد انجمن صادرکنندگان فرش استانبول، درحالی که از وضعیت ایران آگاه است، می گوید:« ظرفیت تولید ترکیه محدود است چراکه تعداد بافندگان به دلیل نوسازی مناطق روستایی کاهش یافته است.»

فرشهای ایرانی حتی سال آینده در جشنواره معروف گیون کیوتو (Kyoto s gion) به نمایش درخواهند آمد. از آنها به عنوان بخشی از دکوراسیون بر روی شناور غول پیکر استفاده میشود که برای نخستین بار در ۲۰۰ سال اخیر در خیابانهای شهر خواهد چرخید.

امیر سلمانیه مالک ۴۲ ساله کالکشن میری که یک مغازه قالیچه ایرانی در توکیو هست و فرشهای جدید برای شناور را تهیه میکند، بیان می‌کند که :« فرش ایرانی بافته شده توسط زنان ایرانی، مدت زمان زیادی در طول تاریخ مورد توجه خریداران ایرانی قرار گرفته است.»