کم سو شدن چراغ قالی ایرانی در بازار جهانی/ قالیبافان همچنان در انتظار چتر حمایتی

قالی ایران همواره در بازار های جهانی حرف‌های زیادی برای گفتن داشته است، اما امروزه وجود مشکلاتی در زمینه های صادراتی و همچنین دلسردی قالیبافان ایرانی این صنعت و هنر ایرانی را دچار مشکلاتی کرده است.

عرش نیوز: صنعت قالی یکی از صنایع مهم و سنتی ایران محسوب می شود و با توجه به سابقه فرش ایران و اینکه تعداد زیادی از زنان و مردان روستاهای کشور در ایران به کار بافندگی مشغول هستند، می توان تاحدودی به صنعت فرش به عنوان یک صنعت مکمل کشاورزی اعتقاد داشت.

صنعت قالی ایران شاید تنها نمونه از صنعتی باشد که از قرنهای گذشته به عنوان یک هنر- صنعت جهانی یکه تاز بازارهای بین الملل بوده است و آوازه آن تقریبا در همه نقاط جهان پیچیده است؛ صنعتی که اکنون زیر بار مسائل و مصائب اقتصادی به دست فراموشی سپرده شده است و به تدریج به سمت نابودی به پیش میرود.

این درحالی است که در غیاب قالی ایران در بازارهای جهانی، اکنون قالی‌های چینی با برندهایی نظیر ” تبریز ” و یا ” کاشان ” و مانند آن در سطح بین الملل جولان می‌دهند.

برند قالی جهان در دست قالیبافان ایرانی

رئیس اتحادیه کشوری بافندگان و تولید کنندگان قالی ایران با بیان اینکه برند قالی جهان در دست قالیبافان ایران است، تصریح کرد: قالی تنها کالایی است که در دنیا رهبریت و محوریت آن در اختیار ایران بوده و نباید با عدم مدیریت کلان در این حوزه این فرصت را به تهدید تبدیل کرد.

اسماعیل چمنی، سهم اشتغالزایی هنر – صنعت قالی را بسیار وسیع و غیر قابل چشم پوشی خواند و گفت: با ۵۰ میلیون ریال سرمایه زمینه اشتغال یک نفر به طور مستقیم و یک نفر به صورت غیرمستقیم در این عرصه فراهم می شود که می توان با اختصاص تسهیلات ویژه بانکی از چنین فرصتی برای رونق اقتصادی کشور و از بین بردن بیکاری استفاده کرد.

وی با بیان مشکلات بیمه ای این قشر نیز گفت : فعالان هنر- صنعت قالی کشور در حال حاضر برای دریافت خدمات بیمه ای خود مجبور هستند تا بروکراسی هشت ماهه را طی کنند و این در شان فعالان هنر- صنعت قالی نیست.

رئیس اتحادیه کشوری بافندگان و تولید کنندگان قالی ایران افزود : طبق قانون پرداخت مالیات فعالان هنر – صنعت قالی از پرداخت مالیات معاف هستند در حالی که شاهد عدم اجرای این قانون هستیم و حمایت از قالیبافان با اجرای آن بیش از پیش احساس می شود.

چمنی باتأکید بر اینکه دولت جدید می تواند از صنعت قالی بافی به عنوان یکی از صنایع کوچک برای درمان و رفع بیکاری استفاده کند، گفت: دولت جدید با قراردادن تسهیلات قرض الحسنه و نیزپرداخت یارانه بلا عوض به بافندگان و همچنین بیمه کارگران بافنده قالی می تواند در کوتاه مدت علاوه بر اشتغال زایی پایدار جایگاه قالی ایرانی را در بازارهای جهانی حفظ کند.

کاهش نیروی انسانی تهدیدی بزرگ برای صنعت قالی

غلامعلی محسنی یکی از قالیبافان تبریزی است که چند سال و حتی چند دهه ای می شود به این کار مشغول است، وی در خصوص مشکلات کار قالی بافی گفت : بسیاری از قالی‌بافانی که به سن بازنشستگی می رسند به دلیل اینکه کسی نیست ادامه دهنده راهشان باشد اقدام به فروش دارهای قالی‌شان می‌کنند و از یک سو نیز جوانان و قدیمی‌ها وقتی می‌بینند علی‌رغم تلاش‌های بسیارشان کسی نیست از آن‌ها حمایت‌ کند، دلیلی بر ادامه کار نمی‌ یابند.

وی افزود : کارگران قالیباف فعالیت در حوزه ساختمان سازی را به قالیبافی ترجیح می دهند؛ عدم حمایت واقعی از این قشر سبب شده است نیروی انسانی در این رشته هر روز کمتر از دیروز شود که اگر این روند ادامه داشته باشد شاهد خاموشی چراغ قالی بافی در کشور خواهیم بود.

ضرورت پرداخت تسهیلات یارانه ای برای خرید تجهیزات بافندگی

این بافنده همچنین با اشاره به ضرورت تامین مواد اولیه قالیبافی نیز گفت : مواد مورد نیاز قالیبافی باید با قیمت کمتر و سرعت بیشتری در اختیار قالیبافان قرار گیرد تا این افراد بتوانند بدون دغدغه خاطر تنها به کیفیت کارخود فکر کنند و به فکر قیمت مواد اولیه نباشند.

محسنی ادامه داد : باید تسهیلات یارانه دار و دولتی در اختیار بافندگان واقعی برای خرید تجهیزات و ابزار مورد نیاز قرار گیرد.

وی افزود : خانواده هایی که از این هنر امرار معاش می کنند با مشکل مواجه اند و شاید این امر سبب شده قالیبافان بدون توجه به تنوع و افزایش کیفیت تنها به فکر اتمام کار بافت یک قالی در کوتاه ترین زمان ممکن باشند.

محسنی همچنین از کم کاری برخی همکاران خود دراین صنف خبر داده و می گوید : امروزه ورود افراد غیرکارشناس به این عرصه موجب شده بافنده وقتی می‌بیند خریدار قالی خوب را از بد تشخیص نمی‌دهد زیاد از مواد اولیه مطلوب استفاده نکند.

روند پیچیده دریافت وام برای قالیبافان

این بافنده قالی در خصوص مشکلات این قشر برای دریافت وام گفت : با وجود اینکه بارها قول هایی داده شده است تا مراحل دریافت وام را برای قالی‌بافان تسهیل کنند اما امروز سنگ اندازی‌هایی می‌شود که این قشر موفق به دریافت وام برای رفع مشکلاتشان نشدند از جمله این‌که بانک‌ها تقاضای وثیقه‌های سنگین می‌کنند.

وی افزود : در عوض برخی ها که شغل آن ها قالی بافی نیست با بهانه های متفاوت و به دلیل داشتن یک مدرک فنی و حرفه ای به راحتی وام دریافت می کنند و این سبب ظلم بزرگی به قالیبافان واقعی می شود.

این فعال عرصه فرش ادامه داد: تولید کنندگان قالی به علت عدم توانایی پرداخت بدهی خود به بانک ها که ناشی از شرایط نامطلوب اقتصادی این حوزه است متأسفانه درلیست سیاه بانک ها برای دریافت تسهیلات قرار گرفته اند.

مشکلات بیمه عاملی برای دلسردی قالیبافان

محسنی با اشاره به اینکه مشکلات بیمه از جمله عوامل دلسرد شدن قالیبافان به حرفه خود است، گفت : وجود بیماری های ریوی به دلیل وضعیت تهویه نامناسب کارگاه ها و به خصوص مشکلات بینایی از جمله خطراتی است که شاغلان این شغل را مورد آزار قرار می دهد و برای کسانیکه عمرشان را در پای دارهای قالی می گذرانند وجود بیمه ضروری به نظر می رسد.

محسنی ادامه داد : کاغذ بازی های اداری و سنگ اندازی های سازمان بیمه باعث سرگردانی قالیبافان شده است چون حداقل پنج ماه زمان می برد تا بتوانیم خود را بیمه کنیم و این امر سبب دلسردی همه قالیبافان به ادامه کار خود شده است.

وی افزود : بارها به سازمان های بیمه سر زده ایم اما آن ها هر دفعه با بهانه هایی مانع از بیمه شدن ما می شوند، هرچند اگر این بهانه ها هم وجود نداشته باشد، روند طبیعی بیمه حداقل پنج ماه زمان ما را خواهد گرفت و در این میان معلوم نیس در مدت پنج ماه باید کار و حرفه خود را چه کنیم.

ردپای پررنگ دلالان در بازار فرش و قالی

محمد شفایی، کارشناس حوزه فرش و قالی نیز وجود شبکه گسترده دلالان را در میان این صنف خطرناک دانسته و گفت : وجود دلال‌ها در این عرصه از مهمترین مشکلات پیش روی صنعت قالی است و گاهی مشاهده شده دلال‌هایی هستند که از وضعیت و مشکلات موجود سوء استفاده کرده و قالی را در پای ‌دار می‌خرند.

وی ادامه داد : تورم موجود و مشکلات مالی موجب شده قالی‌ بافان، کار خود را پایین‌تر از قیمت اصلی به دلال‌ها به فروش برسانند زیرا بافندگان قالی مجبورند به خاطر قرض‌هایی که به فروشندگان مواد اولیه دارند فرش را به قیمتی که از سوی دلال‌ها اعلام می‌شود به فروش برسانند؛ در صورتی که اگر حمایت‌های لازم صورت گیرد، شاید اصلا این اتفاق‌ها نیفتد.

شفایی افزود : با این وصف حتی برخی قالی ها با قیمت بالای صد میلیون تنها به قیمت دو یا سه میلیون توسط دلالان از قالیبافان روستایی خریداری می شود و در این میان این دلالان هستند که با سود چند صد میلیونی روبه رو هستند،یعنی دست رنج چند ماهه قالیبافان سبب پولدار شدن یک شبه دلالان این حرفه می شود.

سودجویانی که خود را تولید کننده می خوانند

وی گفت: متاسفانه برخی ازتولیدکنندگان فقط برای فرصت های بیمه و وام قالی بافی به این صنعت ورود پیدا کرده اند که متأسفانه پس ازگرفتن وام ازسوی بانک ها، این وام دریافتی را درسایرصنایع نیزمصرف می کنند.

شفایی افزود : افراد سودجو فقط از جهت بیمه شدن ونیز درآمد خوب صنعت قالی به این صنعت ورود پیدا کرده و با گذراندن یک دوره آموزشی کوتاه مدت بدون آنکه دار قالی داشته باشند با دریافت وام و تسهیلات هم بنگاه وهم بانک ها را دچارمشکل کرده اند.

وی ادامه داد : این افراد موجب بی اعتمادی بانک ها به قالیبافان می شوند و بانک ها و سازمان های بیمه گر را نمی توان در سخت گیری ها مقصر دانست، هرچند مسئولان باید با ساز و کار مناسب مانع از فعالیت این دسته افراد شوند.

بازار جهانی به دنبال تنوع بیشتر در طرح های قالی

شفایی با بیان اینکه متاسفانه قالی بافان، امروزه دیگر به بافت طرح های جدید علاقه ای نشان نمی دهند، گفت : ناتوانی در جذب بازار فروش و آشنا نبودن قالیبافان با سلیقه بازار از جمله مشکلات قالیبافان کشور است زیرا اکثر قالیبافان در سنین بالا قرار داشته و تنها بر اساس تجربیات خود اقدام به بافت فرش می کنند.

وی افزود : در حالی که باید دانست بافت فرش، هنری بزرگ به شمار رفته و جوانان مستعد و با قدرت طراحی مناسب نیز باید به این عرصه وارد شوند تا بتوانیم طرح های به روز را به بازار عرضه کنیم.

کارشناس حوزه فرش از پررنگ شدن نقش برخی کشورهای جهان در بازار قالی و فرش جهان گفت : پاکستان، چین و هند هم اکنون با ارائه طرح های مناسب و مخاطب پسند سعی در دست گرفتن بازار فروش این محصول دارند که با وضعیت فعلی احتمال رسیدن آن ها به هدفشان وجود دارد.

شفایی ادامه داد : نگاه ما به مقوله قالی باید هم هنری باشد و هم صنعتی، اگر هر کدام را از قالی تفکیک کنیم آسیب خواهد دید، بنابراین هنر و صنعت مکمل هم هستند و هر دو نقش ارزنده ای در ماندگاری قالی و حضور آن در زندگی ما داشته اند.

قالی یکی از مهمترین محصولات صادراتی از سالیان دور به عنوان نماد معرفی کشور و یکی از شاخص های شناخت فرهنگ ملی ایران به شمار می رود. توسعه و رونق این صنعت، آثار مثبتی بر اقتصاد کشور خواهد داشت.

اما بررسی وضعیت تولید و صادرات قالی کشور نشان می دهد که در صورتی که از این صنعت حمایت های لازم و مناسب به عمل نیاید، در آینده نزدیک با وجود کشورهای رقیب تولیدکننده این محصول در جهان، شاهد افول این صنعت در کشور و از دست دادن بازارهای خارجی خواهیم بود.

در این میان حمایت مناسب از قالیبافان و از سوی دیگر ایجاد انگیزه برای ورود افراد جوان و مستعد به این شغل ضروری به نظر می رسد تا شاید باز هم همانند گذشته شاهد درخشش قالی های ایرانی در صدر آثار فاخر جهان باشیم.