دخل و خرج نامتوازن

سبد درآمد و هزینه خانوار شهری در ۱۰ سال اخیر

شرق: خانوار شهری همان خانواری نیست که در سال ۸۰ بود. بسیاری چیزها در زندگی این خانوار شهری تغییر کرده است. در سال ۸۰ بهتر می خورد و می پوشید حالاباید کم و بیش کمتر بخورد و بپوشد و به جای آن بیشتر درآمدش را صرف هزینه تامین مسکن کند. دولت ها در این سال ها تلاش کردند تا مشکل مسکن را که یک معضل شهری است حل کنند اما گویا این مشکل به این زودی ها حل شدنی نیست. در این سال ها داشتن سرپناه چنان اغلب خانوارهای فاقد مسکن را تحت فشار گذاشته که به ناچار یک سوم هزینه های خود را در این بخش صرف می کنند. این سهم سال به سال هم در حال افزایش است. بعد از این، نوبت مواد غذایی است که نام خود را در فهرست بیشترین هزینه های خانوار ثبت کند. این دو روی هم ۵۵ درصد هزینه های خانوار را تشکیل می دهند. در سال ۸۰ سهم این دو بخش حدود ۲/۵۴ درصد بوده که چندان تغییری نکرده است.

کسری درآمدی خانوار شهری
متوسط هزینه سالانه یک خانوار شهری در سال ۸۹ حدود ۱/۱۴ میلیون تومان بود، در حالی که همین خانوار شهری طی یک سال کار و تلاش مداوم موفق شد متوسط درآمد سالانه خود را به ۶/۱۳ میلیون تومان برساند با این وجود حدود ۴۸۰ هزار تومان کسر آورد که چیزی معادل ۵/۳ درصد کل درآمد سالانه این خانوار است. این کسری در سال ۱۳۸۰ بیش از اینها بود. در این سال درآمد سالانه یک خانوار حدود ۱/۳ میلیون تومان بود و هزینه هایش چیزی نزدیک به ۴/۳ میلیون تومان. کسری این خانوار حدود ۲۴۲ هزار تومان است که حدود ۶/۷ درصد کل درآمد سالانه آن محسوب می شود.
در این ۱۰ سال، درآمد سالانه یک خانوار شهری همواره کمتر از هزینه های آن بوده است. در این دوره زمانی هزینه خانوار ۴/۳۱۵ درصد رشد داشته در حالی که درآمد آن به میزان ۹/۳۳۱ درصد افزایش یافته است با این حال هنوز هم خانواده ها ناچارند بیشتر کار کنند تا هزینه های خود را که در سال های اخیر شکل و شمایل دیگری به خود گرفته را پوشش دهند. اما در سال ۸۹ وضع متفاوت تر می شود. در این سال، رشد هزینه بود که بر رشد درآمد پیشی گرفت. در این سال هزینه های سالانه حدود ۴/۱۱ درصد نسبت به سال ۸۸ رشد کرد، در حالی که درآمد سال ۸۹ نسبت به سال ماقبل حدود ۴/۱۰ درصد افزایش یافت.

مسکن، بیشترین هزینه خانوار
بیشترین درآمد خانوار شهری صرف مسکن و سوخت می شود که سهم آن در سبد هزینه خانوار حدود ۱/۳۰ درصد است. تقریبا یک سوم هزینه خانوار شهری به ناچار به مسکن و سوخت هایی چون آب، برق، گاز و سایر انواع آن اختصاص می یابد.
البته این سهم مربوط به زمانی است که تنها دو ماه از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها می گذشت. اثرات اجرای این قانون که همان افزایش قیمت حامل های انرژی و در نتیجه سایر قیمت ها از جمله اجاره بهاست، به طور حتم در سال ۹۰ بیشتر خود را نمایان کرد. در گام بعدی ۹/۲۴ درصد هزینه های خانوار به خرید خوراکی و آشامیدنی تعلق گرفت، در حالی که تامین مواد غذایی خانوار بیشترین هزینه را به خود اختصاص داد. در سال ۸۰ چیزی حدود ۹/۲۷ درصد هزینه های خانوار صرف خرید مواد غذایی می شد و ۱/۲۷ درصد هزینه ها هم به مسکن و سوخت اختصاص می یافت. حالاکه کرایه ها رو به صعود گذاشته خانواده های شهری ناچارند صرفه جویی بیشتری در خرید مواد غذایی انجام دهند و مبالغ بیشتری را برای پوشش هزینه های ناشی از نداشتن مسکن صرف کنند. اما در این چند سال هزینه های حمل ونقل، همانی است که بود. معمولادر این ۱۰ سال خانواده های شهری کمی بیش از ۱۲ درصد هزینه های خود را در بخش حمل و نقل متحمل شده اند. از سهم هزینه هایی که برای خرید پوشاک و کفش صرف می شد هم به نفع سایر هزینه ها کم شده است. در سال ۸۰ سهم هزینه های این بخش ۱/۷ درصد بود که این سهم در سال ۸۹ به ۹/۴ درصد کاهش یافته است.

درآمد پولی آب می رود
در سال ۸۹ درآمد سالانه یک خانوار شهری حدود ۶/۱۳ میلیون تومان بود که از این میزان حدود ۳/۷۳ درصد آن درآمد پولی و مابقی آن که به میزان ۶/۲۶ درصد است درآمد غیرپولی بوده است. اما در سال ۸۰ سهم درآمدهای پولی از کل درآمد سالانه ۵/۷۴ درصد بود که ۴/۲۵ درصد آن درآمد غیرپولی است. علاوه بر این، در این ۱۰ سال درآمدهای پولی حدود ۷/۳۲۴ درصد و درآمدهای غیرپولی حدود ۳۵۳ درصد رشد کرده است. این ارقام می گویند، در این سال ها سهم درآمد پولی در سبد درآمدی خانوار کاسته شده است.

روزنامه شرق ، شماره ۱۴۹۲ به تاریخ ۲۸/۱۲/۹۰، صفحه ۴ (اقتصاد)