چاپ دیجیتال سابلیمیشن چیست؟
شیما رسولی بیرامی
دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی پارچه و لباس دانشگاه علم و فرهنگ تهران
چکیده
با وجود پیشرفت های بوجود آمده در برنامه های گرافیکی کامپیوتری و جوهر های سابلیمیشن، ایجاد یک تصویر رنگی روی منسوجات راهی ساده است. به طوری که به وسیله ی یک برنامه گرافیکی کامپیوتری، یک پرینتر سابلیمیشن، یک دستگاه پرس حرارتی و وسیله ای که امکان چاپ داشته باشد، می توان تصویر هایی زنده که دارای بیشترین تعداد رنگ هستند، در صنعت هنر به چاپ رسانید. در این مقاله به بررسی فرآیند چاپ سابلیمیشن ، مواد و دستگاه های مورد نیاز آن پرداخته می شود.
کلید واژه: چاپ دیجیتال سابلیمشن، کالندر، پرس حرارتی
مقدمه
چاپ سابلیمیشن در سال ۱۹۵۷ توسط نوئل پلاس (Noel de plasse) که برای شرکت لاینیر روبکس(Lainière de Roubaix) کار می کرد، کشف شد. آقای پلاس متوجه شد که نوعی رنگ وقتی تحت تاثیر دمای ۱۹۰ درجه سانتی گراد قرار می گیرد، مستقیما از حالت جامد به گاز تبدیل می شود. این حالت اصطلاحا تصعید گفته می شود که اساس چاپ ترانسفر است و همچنین به آن چاپ خشک هم گفته می شود. تکنولوژی سابلیمیشن اواخر دهه شصت و اوایل دهه هفتاد محبوبیت پیدا کرد. این دهه، دهه ی کامپیوتر های مدرن بود که پرینتر های نقطه-ماتریکس، تکنولوژی غالب آن دهه را تشکیل می داد. اولین سیستم سابلیمیشنی که از طریق کامپیوتر اجرا شد، در اواسط دهه هفتاد توسط وس هاکسترا (Wes Hoekstra ) به عنوان رزومه ی کاریابی پردازش تصویر شرکت جی پی ال (JPL) در پاسادنای کالیفرنیا مورد استفاده قرار گرفت. آقای هاکسترا به عنوان پدر صنعت سابلیمیشن کامپیوتری شناخته و کاری که انجام داد منجر به ابداع سابلیمیشن الکترواستاتیک در اوایل دهه هشتاد شد. در ابتدا به دلیل گران بها بودن ابزار، چاپ الکترواستاتیک فقط در حجم بالا به صرفه بود، تا وقتی که با افزایش کاربرد، قیمت آن هم رو به کاهش گذاشت. در نتیجه کارتریج های دارای جوهر سابلیمیشن در دسترس پرینتر های لیزری و دستگاه های کپی قرار گرفت. هرچند که این پرینتر ها محدودیت رنگ داشتند ولی بعد ها، با اختراعات صورت گرفته در این زمینه، تولید پرینتر های بدون محدودیت رنگ نیز میسر شد. امروزه با استفاده از یک پرینتر ارزان مرتیط با سابلیمیشن ، یک کامپیوتر و یک دستگاه پرس حرارتی، هر کسی توانایی چاپ ترانسفر تمام رنگ را یطور ساده و ارزان خواهد داشت. ۲
چیزی که باعث شده این نوع چاپ متمایز از دیگر روش های چاپ دیجیتال باشد فرایند آن است. ۵
سابلیمیشن (تصعید) به معنی تبدیل ذرات، مستقیما از حالت جامد به گاز است. به عبارت ساده تر، سابلیمیشن متودی است که طرح پرینت شده روی کاغذ را می تواند به اجسام مختلفی منتقل کند. اجسامی مانند منسوجات (معمولا تی-شرت)، ماگ، شیشه، پلاستیک (جا کلیدی، اتیکت)، اجسام پوشیده شده از پلی مر (پد موس، زیر لیوانی) و بسیاری از اجسام دیگر. ۲
تنوع انتخاب اجسام قابل چاپ شدن به سرعت در حال پیشرفت است. طراحان ایده های خلاقانه ی خود را وارد جای جای محیط داخلی می کنند. ۴
وقتی حرارت به جوهر سابلیمیشن برخورد می کند، جوهر به گاز تبدیل شده و پارچه ی پلی استری یا هر چیزی که دارای سطح پلی مری باشد را رنگ می کند. وقتی عمل پرس حرارتی انجام شد نتیجه ی کار، تصویری با رنگ های زنده است که ثبات خوبی دارد. کنده نمی شود و همچنین با شستشو نیز از بین نمی رود. ۵
فرآیند کار چاپ سابلیمیشن
شما به وسیله ی یک دوربین، اسکنر یا هر عکس الکترونیکی قادر هستید طرح های خلاقانه و رنگی خود را بسازید و آن را به وسیله ی یک پرینتر سابلیمیشن مستقیما روی کاغذ های مخصوص چاپ کنید. ۱
بعد از اینکه طرح روی کاغذ سابلیمیشن چاپ شد، کاغذ و پارچه روی هم قرار می گیرند و وارد دستگاه کالندر یا پرس حرارتی می شوند. پارچه انتخابی باید از جنس پلی استر باشد یا حداقل دارای ۶۰% پلی استر باشد. حرارت دستگاه کالندر روی جوهر سابلیمیشن چاپ شده روی کاغذ تاثیر می گذارد و آن را به حالت گاز تبدیل می کند. این گاز وارد منافذ باز شده ی پارچه پلی استر می شود، و به اصطلاح روی پارچه چاپ می شود. بعد از خنک شدن پارچه، جوهر نیز به حالت اولیه یعنی حالت جامد تبدیل میشود و بدین ترتیب داخل منافذ پارچه محبوس می شود. این رنگ ها مقاوم در برابر نور، آب و اشعه ماورا بنفش هستند. ۳
فرآیند چاپ سابلیمیشن ۱
رنگ سابلیمیشن
رنگ سابلیمیشن مایع نیست، بلکه جامد است. این رنگ با یک مایع مخلوط می شود و جوهر سابلیمیشن که امکان استفاده در پرینتر از آن وجود دارد، تهیه می شود. این رنگ ها طوری طراحی شده اند که فقط با پلی مر پیوند می دهند پس هرچه منسوجات، دارای مقدار پلی استر بیشتری باشند امکان پیوند دادن رنگ با آن بیشتر و در نتیجه چاپ نهایی از کیفیت بهتری برخوردار خواهد بود. پس در این روش امکان چاپ روی منسوج دارای ۱۰۰% پنبه وجود نخواهد داشت. همچنین دیگر اجسام مورد استفاده در این نوع چاپ مانند سرامیک (ماگ)، شیشه و فلز، ابتدا باید با یک سطح پلی مری پوشیده شوند. ۲
رنگ های سابلیمیشن شفاف هستند در نتیجه اجسامی که می خواهیم روی آن ها چاپ بزنیم باید سفید باشند. ۵
کاغذ سابلیمیشن
ضخامت کاغذ، روی کیفیت نهایی چاپ تاثیر می گذارد، بطوریکه کاغذهای ضخیم تر معمولا رنگ را بهتر جذب می کنند. ۳
پرینتر های سابلیمیشن
دو نوع پرینتر وجود دارد: فرم کوچک و بزرگ
فرم های کوچک، پرینتر هایی هستند که پهنای آن ها کمتر از ۴۲ اینچ است و فرم های بزرگ پهنای بیشتر از ۴۲ اینچ دارند. معمولا پرینتر های کوچک در استفاده های کارگاهی و پرینتر های بزرگ در استفاده های وسیع و صنعتی مناسب هستند. ۲
دستگاه پرس حرارتی ( کالندر)
سابلیمیشن بدون دستگاه پرس حرارتی مانند یک مداد شکسته بیهوده است. سایز ها و انواع مختلف این دستگاه ها بسته به نوع محصول مورد چاپ، در دسترس می باشند. این دستگاه ها دو نوع پیکربندی اساسی دارند: نوع فلت (صاف) و نوع انحنادار (مخصوص ماگ) .
نوع فلت آن دو فرم مختلف دارد. فرم صدف (clam-shell) که مانند یک صدف دوکفه ای، پلیت پایینی ثابت و پلیت رویی آن بالا و پایین می رود(این فرم معمول تر است). در فرم دیگر (swing-away)، پلیت پایینی ثابت و پلیت رویی بالا می آید و به اطراف کشیده می شود. ۲
چاپ اجسام انحنا دار مانند ماگ و کلاه، به دستگاه های پرس خاصی نیاز دارد. این دستگاه ها طوری طراحی شده اند که انحنای آن ها با انحنای ماگ یا کلاه مورد چاپ مماس می شود.
همچنین دستگاه های پرس حرارتی چند کاره نیز وجود دارند که هر دو نوع انحنا دار و فلت را دارا می باشند. ۲
نتیجه گیری
با بررسی این موضوعات متوجه می شویم چاپ دیجیتال سابلیمیشن می تواند یکی از پرکاربرد ترین نوع چاپ ها به حساب آید. به این دلیل که مواد و دستگاه های مورد نیاز این نوع چاپ نسبت به کاربرد ،کیفیت و آسانی استفاده از آن، ارزان تر است و تنها با داشتن علم استفاده از آن، می توان کسب و کار جدیدی به راه انداخت.
۱ – The Sublimation Process. Rowmark, pp. 2.
۲ – ۲۰۱۱. sublimation 101. In: Consumer, S.T. (Editor). Peter Swain pp. 62.
۳ – ۲۰۱۶. DYE SUBLIMATION TRANSFER PRINT FOR THE FASHION AND TEXTILE INDUSTRY Roger Leber, pp. 13.
۴ – Corporation, E., 2018. In: Corporation., S.E. (Editor). Epson.
۵ – magic, D.s., 2012. sublimation guide, pp. 16.
