توصیف تکنولوژی بافندگی تاری پودی
در این مقاله سعی می‌کنیم تا خلاصه‌ای از فرآیند بافندگی تاری پودی و اجزای اصلی ماشین‌آلات و همچنین اصطلاحات رایج در این صنعت را مرور کنیم.
این مقاله برای آن دسته از فعالان صنعت بافندگی (اعم از فروش، تدارکات، حمل‌ونقل و … ) که علاقمند به کسب اطلاعات خلاصه و مفید درباره صنعت بافندگی تاری پودی هستند تدوین شده است.
مقدمه
به‌طور کلی تولید منسوجات (یا همان پارچه) با استفاده از انواع فناوری‌های مختلفی امکان‌پذیری است. این فناوری‌ها عبارتند از:
بافندگی تاری پودی: هنگامی که ساختار پارچه بر اساس درهم رفتگی دو دسته نخ افقی و عمودی (تار و پود) شکل می‌گیرد.
بافندگی حلقوی پودی: هنگامی که ساختار پارچه بر اساس حلقه‌های عرضی (رج) شکل می‌گیرد (مثل پلیور بافتنی که از یک رشته نخ بافته می‌شود)
بافندگی حلقوی تاری: هنگامی که ساختار پارچه بر اساس درهم‌رفتگی حلقه‌های تار شکل می‌گیرد (پارچه‌ای را تصور کنید که فقط از دسته نخ‌های تار تشکیل شده و هریک از رشته نخ‌ها به‌صورت حلقه‌ای به تارهای کناری متصل شده‌اند)
منسوجات بی‌بافت: هنگامی که ساختار منسوج بر اساس درهم رفتگی الیاف (در اینجا نخ کاربرد ندارد) شکل گرفته باشد (نوع قدیمی آن نمد و نوع جدید آن به اسپان‌باند و ملت بلون معروف است)
اجزای ماشین بافندگی تاری پودی
ماشین‌های بافندگی تاری پودی انواع مختلفی دارند و ماشین‌آلات فرش‌بافی، حوله‌بافی، لینوبافی، مخمل‌بافی، و برخی انواع ماشین‌های نواربافی نیز در همین دسته طبقه‌بندی می‌شوند. صرفنظر از تفاوت‌هایی که همه این فناری‌های با یکدیگر دارند اصول بافت در همه آنها مشابه است. اجزای مشترک و مهمی که تقریباً در تمام این ماشین‌الات وجود دارد و شاید نام آنها را شنیده باشید عبارتند از:
اسنوی تار (چله تار): غلتک بزرگی است که نخ‌های تار روی آن پیچیده شده است و در هنگام بافت پارچه به تدریج از روی آن باز می‌شود و در بافت پارچه تغذیه می‌شود.
پل تار: غلتکی است که در ابتدای ماشین نصب شده و رشته‌های تار پس از باز شدن از روی چله نخ‌تار به‌حالت افقی درآمده و به سمت محل پودگذاری حرکت می‌کنند.
میل‌میلک: میله‌ها کوچکی هستند که روی یک قاب (قاب ورد) سوار می‌شوند و هر رشته نخ تار از درون سوراخی که درون میل‌میلک تعبیه شده عبور می‌کند و با حرکت قاب ورد، طرح بافت پارچه شکل می‌گیرد.
لامل: میله‌های کوچکی هستند که روی رشته نخ‌های تار قرار می‌گیرند و در صورت پاره‌شدن نخ تار با ارسال پیام الکتریکی به کامپیوتر ماشین باعث توقف بافت می‌شوند (لامل‌ها درواقع اجزای سیستم استوپ موشن ماشین هستند)
در تصویر زیر شکل میل‌میلک و لام و قاب ورد را مشاهده می‌کنید
راپیر: راپیر قطعه‌ای که وظیفه حرکت‌دادن پود در هنگام تشکیل دهنه و بافت پارچه را انجام می‌دهد (اگر ماشین‌های بافندگی سنتی و قدیمی را دیده باشید، راپیر درواقع کار همان ماکویی را انجام می‌دهد که بافندگان قدیمی در عرض پارچه پرتاب می‌کردند)
پروجکتایل: پروجکتایل نیز وظیفه‌ای همانند راپیر دارد با این تفاوت که راپیر توسط تسمه‌ای که به آن متصل است حرکت می‌کند اما پروجکتایل قطعه کوچکی است که در عرض پارچه پرتاب می‌شود. هر یک از این فناری‌های مزایا و معایب خاص خودش را دارد. اما یک نوع ماشین بافندگی نمی‌تواند به‌صورت همزمان هر دو سیستم پودگذاری را داشته باشد. البته انواع دیگری از سیستم‌های پودگذاری نیز وجود دارند که عبارتند از پودگذاری با جت هوا و پودگذاری با جت آب. بنابراین گاهی اوقات ممکن است شنیده باشید که می‌گویند ماشین بافندگی راپیری، یا ماکویی، یا ماشین بافندگی جت هوا؛ منظور تفکیک ماشین‌آلات بافندگی تاری پودی بر اساس نوع پودگذاری آنهاست.
دابی: دابی درواقع یک سیستم کنترل حرکت قاب‌‌وردهای ماشین است. ماشین آلاتی که وردهای آن ازطریق دابی کنترل می‌شود، امکان بافت طراح‌های پیچیده‌تری را دارد (در مقایسه با ماشین‌هایی که سیستم کنترل ورد در آنها بادامکی است.
ژاکارد: ژاکارد نیز یک سیستم کنترل حرکت نخ تار و تشکیل دهنه است که از دابی نیز پیچیده‌تر است. در سیستم ژاکارد دیگر قاب وردی وجود ندارد و هر رشته نخ تار به‌صورت جداگانه توسط سیستم ژاکارد حرکت داده می‌شود.
دفتین: دفتین قطعه سنگینی است برای کوبیدن نخ پود به لبه پارچۀ درحال بافت و مستحکم کردن بافت پارچه. روی دفتین قطعه دیگری سوار می‌شود به‌نام شانه بافندگی که دارای دندانه‌هایی چوبی یا فلزی است. نخ‌های تار از میان دندانه‌های شانه عبور می‌کنند و با حرکت دفتین و کوبیده شده پود به لبه پارچه، طرح بافت شکل می‌گیرد.
غلتک پیچش پارچه: پارچه پس از بافته شدن روی غلتک مخصوصی پیچیده می‌شود. سرعت این غلتک می‌تواند تراکم پودها در عرض پارچه را تحت تاثیر قرار دهد.
در شکل زیر تصویر کلی یک ماشین بافندگی الکتریکی را مشاهده می‌کنید.
انواع طرح بافت در بافندگی تاری پودی
طرح بافت پارچه به ترتیب حرکات نخ تار در هر سیکل پودگذاری بستگی دارد. در این مقاله قصد ورود به جزئیات این فرآیند را نداریم اما به‌صورت مختصر به برخی از طرح‌‌های بافت معروف که احتمالا با نام آنها آشنا هستید اشاره می‌کنیم.
طرح بافت تافته: این طرح بافت ساده‌ترین طرح پارچه است که می‌توان با ماشین بافندگی تولید کرد. ترتیب قرار گرفتن تارها و پودها در این بافت، به‌صورت منظم و یک درمیان است.
طرح بافت سرژه (کج راه): در این طرح بافت، تارها و پودها ممکن است به‌صورت دو در میان یا سه درمیان روی هم قرار بگیرند. این پارچه‌ها به دلیل خطوط موربی در سطح ظاهری پارچه ایجاد می‌شود به‌عنوان پارچه کج راه نیز شهرت دارند.
طرح بافت ساتین (یا ستن): در این طرح بافت، تارها و یا پودها در بیشتر سطح پارچه به‌صورت صاف قرار دارند و سطح پارچه به‌صورت صاف و یکنواخت و فاقد کج‌راه دیده می‌شود.
در شکل زیر، نمایی از طرح بافت تافته، کج‌راه و ساتین و همچنین سطح مقطع تار‌وپودها در این طرح‌ها را مشاهده می‌کنید.
ویژگی‌های بافندگی تاری پودی
به‌صورت کلی می‌توان گفت که بافندگی تاری پودی در مقایسه با روش‌های بافت حلقوی و بی‌بافت را به شرح زیر برشمرد:
• معمولاً پارچه‌هایی که باید ثبات ابعادی و استحکام ساختاری داشته باشند با این روش تولید می‌شوند مثل پارچه‌های پیراهنی، کت‌وشلوار، ملحفه، پرده و …
• تولید پارچه‌های سنگین‌بافت و صنعتی با این روش امکان‌پذیر است (نظیر برزنت و فیلتر)
• زمانی که متراژ مورد استفاده پارچه زیاد باشد، بافندگی تاری پودی مقرون به‌صرفه‌تر است.
• سرعت تولید بافندگی تاری پودی در مقایسه با بافنگی حلقوی بیشتر است
• امکان استفاده از نخ‌های ضخیم در بافندگی تاری پودی بیشتر است
• بافندگی تاری پودی مستلزم انجام مراحل مقدمات بافندگی است و برخلاف روش بافندگی حلقوی مستقیماً نمی‌توان از بوبین نخ پارچه تولید کرد (بلکه باید در ابتدا در مراحل مقدمات بافندگی عملیات چله‌پیچی انجام شود) بنابراین فرآیندی گسترده‌تر و دشوارتر از بافندگی حلقوی پودی است. بنابراین راه‌اندازی بافندگی تاری پودی سرمایه بیشتری نیاز دارد
در این گفتار سعی کردیم به‌صورت اجمالی شما را با فناوری بافندگی تاری پودی آشنا کنیم. بالطبع درصورتی که نیاز به اطلاعات بیشتری داشته باشید می‌توانید به مرجع راهنمای بافندگی یا کتب تخصصی مربوطه مراجعه فرمایید.
تیم کارشناسی صنعت کهن آماده پاسخگویی و پیگیری سوالات شما در حوزه نساجی است. با ما در تماس باشید.
