صنعت ۱۰۰ساله در آستانه تعطیلی

تار و پود نساجی سنتی یزد گره خورد

مهر: نساجی سنتی از مهم ترین و قدیمی ترین صنایع بافندگی در یزد است اما این صنعت در حالی وارد صدسالگی خود شده است که بسیاری از واحدهای سنتی و دستی در آستانه تعطیلی قرار دارند. نساجی به حدی در اقتصاد و فرهنگ ساکنان دومین شهر خشتی جهان جا باز کرده که بر اساس آمار های سازمان صنایع و معادن استان یزد، نزدیک به ۴۰درصد اشتغال صنعتی استان، ۲۵درصد اشتغال کل استان و ۸/۱۴درصد از کل سرمایه گذاری صنعتی استان یزد را به خود اختصاص داده است. با این حال صنعت نساجی یزد این روزها با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می کند که نساجی سنتی و دستی در صف مقدم مشکلات قرار گرفته است. شاید تا همین ۱۰ سال پیش بود که صدای چرخ های ریسندگی، شال بافی و… از خانه های کاهگلی یزد به گوش می رسید و طنین زندگی در خانه ها نواخته می شد اما با وارد شدن تکنولوژی، چرخ ها و دستگاه های خانگی یکی یکی جمع شدند و نساجی سنتی به تدریج به مرز تعطیلی کامل رسید. شمد، شال، ترمه، پارچه های ساده و… از جمله دست بافته هایی بودند که در واحدهای نساجی سنتی به دست هنرمند زنان و مردان یزدی، بافته می شد و این تلاش تا جایی پیش رفت که شهرت دست بافته های یزد را جهانی کرد. بحرانی که امروز در صنعت نساجی استان یزد از آن یاد می شود، مربوط به واحدهای سنتی و دستی است و بر خلاف این واحدها، واحدهای پیشرفته از صنعت نساجی جهان عقب نیستند. در این میان ترمه بیش از سایر دست بافته های نساجی جای خود را در میان مردم به ویژه گردشگران باز کرد و هنوز هم از آن به عنوان صنعت دست و یکی از ارزشمندترین بافته ها یاد می شود. با ورود تکنولوژی واحدهای نساجی دستی و سنتی یک به یک در آستانه تعطیلی قرار گرفتند و اکنون ماشین های بزرگ در کارخانه های بزرگتر جانشین ذوق و خلاقیت هنرمندان یزدی شده است. بحرانی که امروز در صنعت نساجی استان یزد از آن یاد می شود، مربوط به واحدهای سنتی و دستی است و بر خلاف آن واحدهای نساجی پیشرفته و صنعتی از رونق خوبی در این استان بر خلاف سایر استان ها بهره مند است. رییس اداره صنایع و معادن استان یزد در مورد نساجی یزد در اظهار داشت: بخش عمده ای از واحدهای نساجی استان یزد، سنتی، دستی و صنفی هستند که این واحدها هرگز نمی توانند با تکنولوژی واحدهای صنعتی بزرگ به حیات خود ادامه دهند. محمدمهدی زارع با اشاره به آمارهایی که توسط برخی سایت ها و نشریات در مورد تعطیلی واحدهای نساجی اعلام شده است، افزود: این تعطیلی ها به هیچ وجه مربوط به واحدهای صنعتی نیست و این واحدها به خوبی در استان در حال فعالیت هستند و مشکل اصلی مربوط به واحدهای سنتی و دستی است. تکنولوژی به کار رفته در واحدهای صنعتی نساجی استان یزد مطلوب است و طراحی و مد اصلی ترین مشکل نساجی استان به شمار می رود. وی با بیان اینکه نساجی استان یزد در کشور و حتی در سطح بین المللی مطرح است، بیان داشت: زمانی دست بافته های سنتی دارای شهرت جهانی بود و امروز نیز محصولات واحدهای نساجی بزرگ از شهرت جهانی برخوردارند. زارع با اشاره به مشکلات صنعت نساجی در استان یزد بیان داشت: تکنولوژی نساجی در استان یزد بسیار مطلوب است و اکنون بزرگ ترین ضعف صنعت نساجی استان یزد، طراحی و مد بافته هاست. وی افزود: در این زمینه از کشورهای رقیب عقب هستیم و مد و طراحی نیز حرف اول را در بازاریابی و جذب مشتری می زند. زارع با بیان اینکه راهکارهای بسیاری برای رسیدن به رقبای جهانی در زمینه طراحی پارچه اندیشیده شده است، عنوان کرد: دانشگاه، اساتید دانشگاهی، پژوهشگران و دانشجویان را نیز وارد این عرصه کرده ایم و اگر این مشکل و نقص واحدهای نساجی استان برطرف شود، این واحدها هیچ چیز از واحدهای برتر دنیا کم نخواهند داشت. وی با بیان اینکه ارایه آمار و گزارش ها از واحدهای نساجی سنتی سبب اجحاف در حق واحدهای صنعتی پیشرفته شده است، اظهار داشت: از آنجا که به طور مرتب اعلام شده که نساجی دچار بحران و مشکل است، هنگامی که واحدهای نساجی به بانک ها برای دریافت تسهیلات مراجعه می کنند، طرح های آنها مورد پذیرش قرار نمی گیرد؛ در حالی که مشکلات، مربوط به واحدهای سنتی است. زارع بیان داشت: این امر سبب شده تا واحدهایی که با کمبود نقدینگی مواجه هستند، در معرض نابودی قرار گیرند. البته واحدهای نساجی صنعتی نیز دچار مشکلاتی هستند که شاید کمبود نقدینگی، واردات بی رویه، نبود بازار مناسب برای فروش در برخی ایام سال و… از جمله این مشکلات باشد. قاچاق، واردات بی رویه، به روز نبودن فناوری به کار گرفته شده در واحدهای تولیدی و عدم تثبیت سرمایه در گردش، عامل رکود برخی واحدهای صنعتی نساجی در استان یزد است. رییس خانه صنعت و معدن استان یزد نیز در این زمینه گفت: قاچاق محصولات نساجی و واردات بی رویه از بیشترین دلایل رکود صنعت نساجی است. حسین فنایی افزود: به روز نبودن فناوری به کار گرفته شده در واحد های تولیدی و ثابت بودن سرمایه در گردش نیز در این رکود موثر بوده و به نظر می رسد دولت باید با اختصاص تسهیلات کم بهره از این رکود جلوگیری کند. در یزد راه اندازی خوشه نساجی کمک بزرگی به واحدهای نساجی استان کرده است اما تا رسیدن به نقطه آرمانی هنوز راه زیادی باقی مانده است. مدیرعامل خوشه نساجی شرکت شهرک های صنعتی یزد با بیان اینکه صنعت نساجی یزد مهم ترین بخش صنعت نساجی ایران به شمار می رود، اظهار داشت: با این وجود متاسفانه برندهای شناخته شده در نساجی استان یزد، انگشت شمار هستند و این برندها صرفا تولیدات کارخانه های بزرگ را پشتیبانی می کنند.

روزنامه شرق ، شماره ۱۳۲۰ به تاریخ ۲۴/۵/۹۰، صفحه ۱۳ (سرزمین)