مهمترین عوامل رشد قاچاق کالا به ایران کدامند؟
مهمترین عاملی که انگیزه‌ی قاچاق کالا به کشور را در سال‌های اخیر افزایش داده است، منافع و سود سرشار ناشی از آن است. از سوی دیگر عدم توان رقابت تولیدات داخلی با نمونه‌های مشابهی که به صورت قاچاق در بازار مصرف وجود دارد، انگیزه قاچاق را افزایش می‌دهد.
هم اکنون تولید‌کنندگان داخلی در زمینه‌ی قیمت تمام شده کالا در مقایسه با نمونه‌های وارداتی توان رقابت ندارند. از سویی وقتی قیمت تمام‌شده کالا بالا باشد و قدرت رقابت هم مهیا نباشد، طبیعتا تولید‌کننده را به سمت کاهش کیفیت کالا برای پایین‌آوردن قیمت تمام شده آن سوق می‌دهد که این خود عاملی در جهت افزایش انگیزه و زمینه‌های لازم برای قاچاق کالا به کشور است.
ادامه چنین روندی تولید را تضعیف کرده و بهترین زمینه برای رشد واسطهگری در کشور و قاچاق کالا را فراهم می‌کند؛ به‌طوری که متاسفانه امروز هر فردی با اندک سرمایه‌ای که با تعطیلی واحد‌های تولیدی خود به دست می‌آورد، به واسطهگری می‌پردازد.
موضوع اساسی دیگر، قاچاق کالا از مبادی ورودی قانونی و غیرقانونی است که در صورت کنترل و نظارت دقیق این ورودی‌ها هم از حجم و میزان قاچاق و هم از آسانی قاچاق کالا به کشور کاسته خواهد شد.
کاستی‌ها و ضعف در تنوع کالایی و طراحی کالاهای تولید داخل نیز باعث شده که نیاز بازار تامین نشود و میل به مرف کالای قاچاق افزایش یابد.
راه‌های مبارزه با قاچاق
موثر‌ترین راه برای مبارزه با قاچاق کالا از بین‌بردن جذابیت آن از جمله سود بالای کالاهای قاچاق، آسان‌بودن قاچاق، نبود قدرت رقابت در کالاهای تولید داخلی در مقایسه با نمونه‌های خارجی از نظر قیمت، کیفیت و تنوع است.
گام بعدی در مقابله با قاچاق کالا، شناسایی و پاسخ‌دادن به تقاضای جامعه و مصرف‌کننده است که در این زمینه نیز به چند موضوع از جمله قیمت و کیفیت مناسب، خدمات پس از فروش، تنوع و طراحی باید توجه داشت.
توجه به موضوعاتی از جمله تقویت خدمات پس از فروش، ثبات قیمت‌ها، تشویق و فرهنگ‌سازی برای مصرف کالاهای داخلی، تقویت و حمایت‌های لازم از بخش تولیدی کشور، تقویت و گسترش تولید کالاهای متنوع و جدید، مبارزه و تنگ‌کردن عرصه بر فرهنگ واسطهگری در اقتصاد کشور و اصلاح شبکه‌های توزیع و خدماتی کشور در کاهش قاچاق کالا به کشور موثر است.
برای مبارزه با پدیده قاچاق به کشور به کنترل و نظارت دقیق نیاز است، اما تنها از این طریق و بدون کم‌رنگ‌کردن عوامل و جاذبه‌های قاچاق کالا نمی‌توان چندان موفق بود.
نقش اصناف در جلوگیری از گسترش پدیده قاچاق
کالاهایی که به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود، بعد از این‌که به شبکه‌های مختلف تحویل می‌شود، در نهایت برای عرضه به مصرف‌کننده به حوزه‌ی اصناف وارد می‌شوند.
اصناف در این زمینه در آخرین حلقه قرار دارند و برخی افراد صنفی، ناخواسته و ندانسته اقدام به خرید و یا فروش کالایی می‌کنند که به صورت قاچاق وارد کشور شده است.
البته نصب برند‌های تقلبی و ارائه‌ی مدارک و فاکتور‌های تقلبی از سوی قاچاق‌کنندگان کالا را نیز نباید فراموش کرد که امکان قاچاق کالاها و توزیع آسان آنها را فراهم می‌کند.
طرح شبنم (شبکه بازرسی و نظارت مردمی) که به تازگی در کشور کلید خورده، می‌تواند یکی از راه‌های اساسی برای کنترل و کاهش قاچاق انواع کالا به کشور باشد. البته به شرطی که از ضمانت اجرایی کافی برخوردار بوده و به سرنوشت طرح‌های قبلی دچار نشود.
