تأثیرات سوء انتشار استایرین بر روی سلامتی (قسمت اول)

برای تولید کامپوزیت های پایه پلیمری، استایرین بیشتر از دیگر مواد شیمیایی مورد توجه قرار گرفته است. این ماده شیمیایی از گاز طبیعی خوراک واحدهای پتروشیمی تولید میشود و یکی از اجرای اصلی تشکیل دهنده پلی استایرین (هیدروکربن مایع که از مشتقات نفتی است)، اکریلونیتریل بوتادین استایرین، رنگ و لاستیک مصنوعی میباشد. البته در صنعت کامپوزیت نیز از استایرین برای تولید موادی نظیر پلی استایرین منبسط شونده و استایرین اکریلونیتریل استفاده میشود. لازم به ذکر است که مواد مذکور در تولید مغزی فومی و رزین پلی استر غیراشباع به کار میروند. ۴۰% وزن رزین پلی استر غیراشباع را استایرین تشکیل میدهد و هنگام پخت این رزین، استایرین زنجیر ه های پلیمری را به یکدیگر متصل میکند. بعد از پلی استایرین، رزین پلی استر غیر اشباع بزرگترین بازار مصرف استایرین محسوب میگردد. در صنعت کامپوزیت نیز رزین پلی استر غیر اشباع از  اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. پلی استر در مقابل خوردگی از خود مقاومت زیادی نشان میدهد و از استحکام بالایی برخوردار میباشد به همین علت در تولید قایق، سرویس های بهداشتی از جنس مرمر، وان و ظرفشویی از جنس گرانیت مصنوعی، بتن پلیمری و غیره مورد استفاده قرار میگیرد. هنوز هم بیشتر محصولات کامپوزیتی، نظیر قایق های کامپوزیتی، به روش قالبگیری باز تولید میشوند. به عبارت دیگر رزین به وسیله غلتک یا به وسیله پمپ اسپری روی قطعه اعمال میشود و در نتیجه سرعت انتشار استایرین در هوا افزایش میابد و از آنجا که این ماده بوی تندی دارد و برای دستگاه تنفس مضر میباشد، دولت و سازمان های نظارتی به افرادی که در کارگاه کامپوزیت کار میکنند، توصیه میکنند که با رعایت نکات ایمنی مراقب سلامتی خود باشند. از دهه ۱۹۸۰ میلادی، چندین سازمان دولتی، ملی و بین المللی تأثیرات استایرین بر روی سلامتی افراد را بررسی کردند و اعلام کردند که با رعایت نکات ایمنی، این ماده برای افراد خطر جدی به همراه ندارد. با این وجود در سال ۲۰۰۴ میلادی، به دست اندر کاران برنامه ملی سم شناسی آمریکا که تحت نظارت وزارت بهداشت و خدمات انسانی آمریکا فعالیت میکنند، پیشنهاد شد که در مورد تاثیر استایرین بر روی سلامت افراد تحقیقاتی انجام دهند. نتیجه تحقیقات مذکور این بود که  در سال ۲۰۱۱ میلادی در دوازدهمین گزارش مربوط به مواد سرطان زا ،استایرین به عنوان یک ماده سرطان زا معرفی شد. گزارش مذکور که به دستور کنگره آمریکا برای وزیر بهداشت و خدمات انسانی آمریکا تهیه شد، یک گزارش علمی است و ملاکی بر تأمین سلامت عمومی میباشد. در گزارش مذکور عوامل، موداد و ترکیبات سرطان زا و محیطهایی که به دلیل وجود این مواد در معرض خطر قرار میگیرند، مشخص شده است . به همین دلیل صنایع شیمیایی و انجمن تولیدکنندگان کامپوزیت آمریکا از دولت و وزیر بهداشت و خدمات انسانی این کشور درخواست کردند که نام استایرین را از این گزارش حذف نمایند. اما برنامه ملی سم شناسی آمریکا (NTP) نه تنها نام اسنایرین را از  گزارش حذف نکرد، بلکه برای استفاده از استایرین محدویت بیشتری نیز قائل شد. شرکتهای بیمه هم گزارش مربوط به مواد سرطان زا را دستاویزی قرار داده اند تا با استناد به آن افزایش حق بیمه یا قطع فرانشیز محصولاتی که نام آنها در این گزارش آمده است را توجیه کنند. به این ترتیب گزارش مربوط به مواد سرطان زا، تولیدکنندگان کامپوزیت را از لحاظ اقتصادی با مشکل مواجه خواهد کرد.

خواص شیمیایی استایرین

استایرین که با نام های اتینیل بنزن و وینیل بنزن نیز شناخته میشود، یک ترکیب آلی است که در سال ۱۸۳۱ میلادی برای اولین بار از صمغ بالسا مشتق شد. در سال ۱۹۲۵ میلادی نیز کشور آلمان استایرین را در مقیاس تجاری تولید نمود. در حال حاضر نیز سالانه ۸/۶ میلیون تن از این محصول در سراسر جهان تولید میگردد. پلی استایرین و رزین پلی استر غیر اشباع دو ماده ای هستند که به شدت به استایرین وابسته اند. در سال ۱۸۲۹ میلادی شرکت آی جی فارین (واقع در شهر لودویگ شافن آلمان) به کمک مقادیر فراوانی از استایرین که تازه به بازار آمده بود، پلی استایرین را تولید کرد. در سال ۱۸۴۷ میلادی نیز تجهیزات تولید رزین پلی استر غیر اشباع فراهم گردید، اما تا دهه ۱۹۳۰ میلادی این ماده به صورت انبوه تولید نشد. زیرا پیش از این زمان، کارخانه های جدید مواد شمیایی توسعه نیافته بودند و استایرین به وفور وارد بازار نشده بود. از دهه ۱۹۴۰ میلادی برای قالبگیری قطعات و سازه ها ی مختلف کامپوزیتی از رزین پلی استر غیر اشباع استفاده شد. استایرین به شدت قابل اشتعال است و هنگامیکه در معرض نور یا گرما قرار میگیرد، به راحتی پلیمریزه میشود. توضیح اینکه پلیمریزاسیون یک واکنش شیمیایی است که در آن مولکول های کوچک و ساده که اصطلاحاً مونومر نامیده میشوند، با یکدیگر پیوند برقرار کرده و مولکولی بزرگ با وزن مولکولی چندین برابر مولکول اولیه به وجود می آورند. استایرین از طریق پوست جذب میگردد اما بیشتر از راه تنفس وارد بدن میشود. در حال حاضر هیچ ماده شیمایی ارزان قیمتی وجود ندارد که بتواند مانند استایرین زنجیره های پلیمری رزین پلی استر غیر اشباع به استایرین وابسته باقی می ماند. ۶۰ سال است ک از رزین پلی استر غیراشباع استفاده میشود و طی این مدت هزاران نفر از افرادی که در محیطهای آکنده از استایرین کار میکردند، تحت آزمایش قرار گرفتند تا معلوم شود که این ماده شیمایی روی آنها تأثیر نامطلوب گذاشته است یا خیر. با این بررسی ها دانشمندان به این نتیجه رسیدند که قرار گرفتن در محیطهایی که در معرض انتشار استایرین هستند، باعث بروز سرطان در انسان ها میشود.