ژاپنی ها دربارهء ما چه می اندیشند؟

یکی از خواننده های سایت تاجران به نام محسن در یک ایمیل از گفتگوی کوتاهش با یک تاجر ژاپنی به نام تاناکا نوشته بود. این تاجر ژاپنی در شرکت توشیبا کار می کند و محسن در ایمیلی به ایشان، دربارهء ارزیابی ژاپن در خصوص موقعیت های تجاری در ایران سوال کرده است. محسن جواب تاناکا را به فارسی برگردانده و برای ما فرستاده که در ادامه توجه شما را به قسمت هایی از این ایمیل جلب می کنم:

… سوال تو برای من هم جالب است. دربارهء نظر ما در خصوص ارتباط تجاری با ایران چیزهای زیادی را می توان طرح کرد. بله درست است، ما در ژاپن تمایل زیادی به تجارت با ایران داریم و این موضوع فقط مربوط به شرکت توشیبا نمی باشد. شرکت های مختلف ژاپنی، مثل شرکت های خودروسازی، شرکت های تولید لوازم الکترونیکی و شرکت های معادن و فلزات علاقه دارند که بیشتر با ایران مرتبط باشند. ایران به آب های آزاد وصل است، با کشورهای مختلف همسایه می باشد و جذابیت های زیادی برای ژاپن دارد.

ولی مشکل این است که برای ژاپن روابط با آمریکا خیلی مهم است. راستش را بخواهی این مسئله باعث می شود که ما محتاطانه عمل کنیم. مواردی بوده که به خاطر ذهنیت منفی موجود در آمریکا، شرکت های ژاپنی در آمریکا با مشکل روبرو شده اند. به این پدیده اصطلاحاً “ریسک شهرت” می گویند.

یکی از دوستان من که برای شرکتبزرگ میتسی کار می کند می گوید که آنها می خواستند سرمایه گذاری نسبتاً بزرگی در ایران بکنند ( فکر کنم مثلاً یک سرمایه گذاری حدوداً ۵۰ میلیون دلاری) ولی در آخرین لحظه فقط به خاطر همین نگرانی از به خطر افتادن شهرتشان از سرمایه گذاری صرف نظر کردند.

جای تاسف است ولی به هر حال تصور موجود در ژاپن این است که خیلی از شرکت های ایرانی فعالیت ها و روابط تجاری سوال برانگیزی در ارتباط با برنامه اتمی ایران دارند. متاسفانه در ژاپن این تصور وجود دارد و به همین علت شرکت ها با احتیاط برخورد می کنند.  

شاید باور کردنش سخت باشد ولی در آمریکا گروه هایی هستند که روی شرکت های ژاپنی که با ایران تجارت می کنند فشار وارد می کنند و سعی می کنند که این شرکت ها را منزوی کنند. اگر مشخص بشود که یک شرکت با ایران رابطه تجاری داشته، آنوقت آن شرکت به دردسر می افتد و مجبور می شود که ثابت کند فعالیت هاش ربطی به تحریم ها نداشته. این کارها زمان بر و دردسر ساز است و خرج زیادی هم برای یک شرکت دارد. حالا صرف نظر از اینکه این روند منطقی است و یا نه، ولی به هر حال اینها واقعیت هایی است که شرکتهای ژاپنی پذیرفته اند. البته تجربیات من نشان می دهد که این شرکت ها از وضعیت موجود راضی نیستند و دوست ندارند که مجبور به طی این مراحل باشند.

علاوه بر این مسئله ذهنیت و افکار عمومی، مسائل وسیع تر سیاسی هم هست. واقعیت این است که ژاپن در سیاست خارجی دنباله رو آمریکاست. بگذار یک مثالی از میانمار بزنم چون با این کشور آشنا هستم. وقتی تین سین که الان رئیس جمهور میانمار است به آمریکا رفت چند روز بعدش نخست وزیر ما شینزو ابه از میانمار دیدن کرد. این اتفاق تصادفی نبود. همانطور که می دانی من در شرکت توشیبا کار می کنم. وقتی که تحریم های آمریکا علیه میانمار برداشته شد شرکت ما یک دفتر در یانگون زد. فکر کنم در ماه ژوئن بود. ده ها شرکت دیگر ژاپنی هم الان دارند همین کار را می کنند.

فکر می کنم سفر نخست وزیر ما به میانمار هم مهم بوده باشد.  آقای ابه وقتی که در آنجا بود گفت ژاپن از منطقهء تجاری تیلاوا در نزدیکی یانگون حمایت می کند. مطمئنم که کمپانی های بزرگ ژاپنی پروژه های مهمی در این منطقه داشته باشند. البته قبلاً هم شرکت های ما با میانمار ارتباط داشتند ولی سیاست های اقتصادی میانمار خیلی ضعیف بود و شرکت های ژاپنی هم رغبتی برای فعالیت در آنجا نداشتند.  در شرایطی که هم تحریم های دست و پا گیر وجود داشته باشد و هم سیاست و محیط خوبی برای تجارت وجود نداشته باشد در آن صورت ریسک سرمایه گذاری و تجارت خیلی بالا می رود.

شاید به خاطر آشنایی من با میانمار و ایران باشد، ولی به هر حال فکر کنم کشور شما وضعیت مشابهی با میانمار دارد. شرکت های ژاپنی الان هم در ایران هستند ولی به هر حال شرایط تجارت در ایران سخت است. در ضمن متاسفانه شرکت های ژاپنی تاحدی هم به هم نگاه می کنند و اگر یکی از ایران بیرون برود شاید بقیه هم همین کار را بکنند. البته بعید است که این اتفاق بیافتد ولی به هر حال این مسئله خیلی هم غیر واقعی به نظر نمی رسد…

من شخصاً با شناختی که از ایران دارم فکر می کنم زمینه های خوبی برای ارتباط تجاری بین کشور ما و شما وجود دارد. البته باید روی این موضوع بیشتر فکر کنم و می توانیم دربارهء این مسئله هم با هم صحبت کنیم ….