پایتخت نساجی ایران در دوراهی بودن یا نبودن

پوشیدن؛ شاید این اولین احساس نیازی بود که پس از بیرون رانده شدن آدم و حوا از بهشت در آنها به وجود آمد. نیازی که از زمان به دنیا آمدن انسان و حتی بعد از مرگش هم، همراه اوست که در طول سالیان دراز به نوعی وی را با پارچه و صنعت نساجی عجین کرده است.

البته صنعت نساجی شاخه های متعددی دارد؛ از آن زمان که ساخت و تامین مواد اولیه تولید پارچه، از جمله پنبه و پلی استریل شروع می شود تا آن زمان که نخ و پارچه و در نهایت پوشاک تولید می شود.

پایتخت نساجی ایران در دوراهی بودن یا نبودن

با این اوصاف این روزها اصفهان به عنوان پایتخت نساجی ایران، حال و روز خوبی ندارد و به گفته دبیر انجمن نساجی اصفهان، کارخانجات نساجی استان با ۳۰ تا ۵۰ درصد ظرفیت خود کار می کنند و به این ترتیب افق خوبی را نمی توان برای صنعت نساجی متصور شد؛ آن هم استانی که ۴۰ درصد صنایع نساجی کشور، ۷۵ درصد تولید فرش ماشینی کشور، ۸۵ درصد رنگرزی صنعت نساجی کشور و انجام ۴۰ درصد ریسندگی کشور را به خود اختصاص و مادر صنعت نساجی یعنی کارخانه پلی اکریل را در خود جای داده است. این درحالی است که در روزگاری نه چندان دور یعنی حدود ۹۰ سال قبل، راه اندازی کارخانجات نساجی متعدد در اصفهان، این شهر را به یکی از قطب های صنعت نساجی منطقه تبدیل کرد تا جایی که به آن لقب منچستر شرق را دادند. ضمن اینکه این کارخانجات در آن زمان یکی از مهمترین منبع درآمدی مردم محسوب می شد.

بر اساس اسناد تاریخی، در سال ۱۳۰۴ و در آغاز عصر پهلوی، نخستین کارخانه نساجی اصفهان با نام «وطن» آغاز به کار کرد و ۱۰ سال بعد دومین کارخانه با نام «ریسباف» تاسیس شد. به دنبال آن چندین کارخانه دیگر مانند شهرضا، زاینده رود، پشم‌باف، صنایع پشم، رحیم زاده و نختاب نیز در نقاط مختلف شهر راه اندازی شد که همگی در قالب شرکت سهامی اداره می شدند و مردم با خرید سهام در سود آنها شریک بودند.

گفته ها حکایت از این دارد که در دهه ۵۰، خیابان چهارباغ بالای اصفهان، روزانه شاهد تردد هزاران کارگری بود که در کارخانجات نساجی این محدوده کار می کردند. کارخانجاتی که با واردات پارچه های خارجی ارزان قیمت، به ورشکستگی رسیدند و حالا جز خاطره ای شیرین و ساختمانی فرسوده، چیزی از آن ها باقی نمانده است.

واردات بی رویه ضربه سنگینی به صنعت نساجی

دبیر انجمن نساجی استان اصفهان، در مورد وضعیت کنونی تولید پارچه در استان اصفهان گفت: هم اکنون کارخانجات نساجی به علت شرایط اقتصادی کنونی با کمتر از ظرفیت خود کار می کنند. این در حالی است که اکثر کارخانه های داخلی از نظر فناوری از کشورهای دیگر نظیر ترکیه عقب تر نیستند.

مظفر چلمقانی افزود: تا قبل از دهه ۷۰ پارچه فاستون اصفهان دوران طلایی خود را داشت و به کشورهایی نظیر انگلستان صادر می شد اما در دهه ۷۰ نامهربانی هایی در حق این صنعت انجام شد. بی مهری هایی از جمله افزایش بی رویه پارچه و پوشاک، مسائل مالیاتی و وام های بانکی با بهره های حدود ۳۰ درصد، که اکنون کمر این صنعت را خم کرده است.

دبیر انجمن نساجی اصفهان با بیان اینکه واردات بی رویه بیشترین ضربه را به صنعت نساجی وارد کرده است، گفت: این درحالی است که برخی از دستگاه های دولتی به دلایل مختلف و برخی اشخاص با استفاده از رانت، اقدام به واردات بی رویه پارچه به کشور می کنند. آن هم زمانی که علمای زمان قاجار ما اعلام کرده بودند که بر مرده ای که کفن بیگانه دارد، نماز نمی خوانیم.
تمایل سرمایه گذاران به سرمایه گذاری در صنعت نساجی

با این اوصاف اما، رییس اتحادیه کارگاه های کوچک نساجی اصفهان معتقد است که هنوزم که هنوز است صنعت نساجی اصفهان جایگاه خود را حفظ کرده و آینده خوبی در انتظار صنعت نساجی اصفهان است. ضمن آنکه برخلاف گذشته، شهرهای دیگر هم در زمینه نساجی پیشرفت کرده اند اما اصفهان در زمینه پیشرفت متوقف بوده و شاید به همین علت به نظر می رسد که جایگاه خود را از دست داده است. اما در واقع اینگونه نیست و هنوز اصفهان مرکز خام بافی ایران است.

مرتضی منصوری ادامه داد: هم اکنون به علت اینکه بازارهای کاذب سکه، طلا و مسکن به رکورد برخورده و سیاست های دولت نیز موفق بوده است، سرمایه گذاران بیش از گذشته به سمت تولید گرایش پیدا کرده اند.

وام های بانکی دردی از صنعتگران دوا نمی کند

رییس اتحادیه کارگاه های کوچک نساجی اصفهان با بیان اینکه در ماه های اخیر به شدت از واردات و پارچه های قاچاق جلوگیری شده است، گفت: در کشوری مانند ترکیه هزینه کارگر، مواد اولیه بالاتر از ایران اما قیمت تمام شده پایین تر است چراکه پول راحت تر از ایران در دسترس آنها قرار دارد و وام با بهره بانکی بالا در این کشور وجود ندارد. به همین علت است که صنعتگران می توانند با خرید ماشین آلات مدرن و به دنبال آن تولید انبوه، حاشیه سود را پایین بیاورند.

منصوری ادامه داد: این درحالیست که تولید یک متر پارچه که در ترکیه ۵۰ تومان تمام می شود، در ایران ۵۰۰ تومان تمام می شود تا تولید کننده بتواند وام بانکی و هزینه هایش را جبران کند. در واقع این موارد باعث می شود که قیمت تمام شده بالاتر برود درحالی که هزینه های تولید ما پایین تر است.

کشورهای پیشرفته و استفاده از تولیدات داخلی

با وجود همه آنچه گفته شد بسیاری از کارشناسان معتقد هستند در صورتی که مردم به سمت استفاده از تولیدات داخلی روی بیاورند، باز هم می توانیم به همان شرایط دوران رونق صنعت نساجی اصفهان بازگردیم. احمد ثبوتی، به عنوان یکی از فروشندگان پارچه در اصفهان، با تایید این مطلب و اینکه مردم در کشورهای پیشرفته توجه بسیاری به تولیدات داخلی دارند، گفت: با خرید مردم از تولیدات داخلی، تعداد کارخانجات نساجی افزایش می یابد و به دنبال آن با ایجاد رقابت، کیفیت نیز افزایش پیدا می کند.

رییس اتحادیه کارگاه های کوچک نساجی اصفهان با تاکید بر اهمیت استفاده از تولیدات داخلی، گفت: به منظور تشویق مردم به خرید کالاهای داخلی باید طراحان با صنعت نساجی آشنایی داشته باشند و رشته های طراحی جایگاه واقعی خود را پیدا کنند که خوشبختانه هم اکنون به این سمت حرکت کرده ایم.

منصوری ادامه داد: در این میان کیفیت هم از اهمیت خاصی برخوردار است هم اکنون کارخانجاتی مشغول به فعالیت هستند که کیفیت تولیدات آنها آنقدر خوب است که محصولات خود را به خارج از کشور هم صادر می کنند البته تعداد آنها محدود است.

این در حالیست که به گفته دبیر انجمن نساجی اصفهان، با وجود اینکه کیفیت پارچه های تولید داخل خوب است و بهترین پارچه های فاستون، پرده ای و ملحفه ای در استان اصفهان تولید می شود اما به علت دیدگاه مصرف کننده داخلی، بعضی از آنها با مارک خارجی فروخته می شود.

حل مشکل بیکاری با رونق صنعت نساجی

با توجه همه آنچه گفته شد، می توان به این نتیجه رسید که نساجی یکی از صنایعی است که با حمایت از آن و حرکت به سمت رونق دوباره آن، حداقل می توان مشکل بیکاری استان اصفهان را تا حد زیادی حل کرد چراکه هم اکنون به عنوان مثال در منطقه دهق، علویجه و کاشان آمار بیکاری به دلیل وجود صنایع نساجی بسیار کم است و از طرفی به گفته دبیر انجمن نساجی اصفهان، هزینه ای که برای ایجاد یک شغل در صنعت نساجی صرف می شود یک دهم هزینه ایجاد آن در صنایعی نظیر فولاد و نفت است که این موضوع نشان دهنده اهمیت این صنعت در زمینه اشتغال زایی و خودکفایی است. به همین علت امیدواریم مسئولان استانی و دولتی این صنعت را جدای از همه صنایع دیگر مورد حمایت قرار دهند تا در آینده ای نه چندان دور شاهد رونق دوباره آن باشیم.