تکسچرایزینگ به روش جت هوا (نخ ATY) یکی از روش‌های تولید نخ تکسچره از POY پلی استر است.
در این روش، تکسچرایزینگ به‌صورت مکانیکی به محل تکسچرایزینگ تغذیه اضافی می‌شود و با برخورد جریان متلاطم هوا (جت هوا) رشته‌های نخ درهم‌تنیده شده و نخی حاصل می‌شود که خصوصیاتی شبیه به الیاف ریسیده‌شده‌ای نظیر پنبه، پشم و یا اکریلیک اسپان خواهد داشت.
فرآیند تولید نخ ATY باعث می‌شود که جریان نخ منقبض شده و حجم آن (نمره نخ) نسبت به نخ POY تغذیه‌شده به آن افزایش یابد. این روش تکسچرایزینگ به خاصیت ترموپلاستیک نخ بستگی نداشته و اصطکاک حاصل از درگیرشدن حلقه‌ها به نخ ثبات می‌دهد.
این روش تولید با توجه به سرعتی که دارد برای تولید نخ‌های با دنیر بالاتر و حجیم مناسب است. نخ ATY نسبتاً دارای حجم و پوشش، خاصیت عایق‌بندی و انتقال رطوبت خوبی است. این نوع نخ برای کاربردهایی از قبیل لباس پوشاک، دکوراسیون و منسوجات خانگی، روکش صندلی، مصارف صنعتی و اخیراً فرش‌بافی مورد استفاده قرار میگیرد.
ساختمان نخ ATY متشکل از دو جز نخ مغزی و نخ افکت است. درواقع نخ افکت در اثر تلاطم ناشی از نیروی فشار جت و هو و همچنین تغذیه اضافی (Over Feed) بیشتر از نخ مغزی، به‌صورت حلقه‌های راندم و متعدد پیرامون نخ مغزی شکل میگیرد.
تنظیمات مهم ماشین ATY
از آنجا که تولید نخ ATY وابسته به خصوصیات ترموپلاستیک نخ نیست، لذا تنظیمات تولید آن نیز پیچیدگی کمتری نسبت به نخ‌های تکسچره تاب مجازی دارد. عمده متغیرهایی که می‌توان ویژگی‌های نخ تولیدی را تحت تاثیر قرار دهد عبارتند از:
• فشار هوا و نوع جت: نوع نازلی که برای دمش فشار هوا انتخاب می‌شود در خصوصیات نخ تولیدی موثر خواهد بود و برای هر طیف مشخصاتی، نازل مخصوصی پیشنهاد می‌شود
• تغذیه اضافی نخ مغزی و نخ افکت: میزان تغذیه اضافی که نخ مغزی و نخ افکت دارند می‌تواند میزان حجیم‌بودن و تجعهد و براقیت نخ تولیدی را تحت تاثیر قرار دهد. هر قدر درصد تغذیه اضافی بالاتر باشد، نخ تولیدی دارای پرز و حجم بیشتری است و با کم‌شدن میزان تغذیه اضافی به براقیت و صاف‌بودن نخ تولیدی افزوده خواهد شد. از همین موضوع می‌توانیم نتیجه بگیریم که محصولاتی که قرار است در مصارف مرتبط با پوشاک استفاده شوند در مقایسه با مصارفی که مرتبط با تولید منسوجات خانگی، فرش یا روکش است، اورفید (تغذیه اضافی) بالاتری خواهند داشت.
• دمای گودت: یکی دیگر از پارامترهای موثر بر خواص نخ، استفاده از منطقه تثبیت گرم یا سرد است.
• دمای هیتر: این عامل نیز جزو تنظیمات ماشین است ولی در مقایسه با نخ استرچ اهمیت کمتری دارد.
• تعداد لای تغذیه شده: یکی از خصوصیات نخ ATY این است که امکان تغذیه شش رشته نخ POY با دنیرهای مختلف به ماشین وجود دارد. این خاصیت به تولیدکننده امکان می‌دهد که از نمرات مختلف POY و همچنین با خواص مختلف و رنگهای متفاوت استفاده کند. بنابراین تولید نخ ملانژ یا نخ‌های ترکیبی و دوجزئی به‌روش تکسچرایزینگ جت هوا امکان‌پذیر خواهد بود. در واقع یکی از مزیت‌های ماشین‌آلات ATY امکان تولید نخ‌های ملانژ و چندجزئی است (که البته کمتر مورد توجه قرار میگیرد).
• ظرافت فیلامنتهای تغذیه‌شده: آزمایشات نشان داده است که فیلامنتهای ظریف‌تر برای تکسچره به روش جت هوا مناسب‌تر هستند چون مقاومت پیچشی و خمشی آنها کمتر است.
• زاویه مسیر نخ و مسیر دمش هوا: این پارامتر نیز در کیفیت نخ تولید تاثیرگذار است
• زاویه پیچش نخ: این عامل نیز بسته به مصرف نهایی اهمیت پیدا می‌کند
انواع نخ ATY و مصارف آن (نخ ایرتکسچره)
همانگونه که پیشتر گفته شد، تنظیمات مختلف، می‌تواند نخ‌هایی با خصوصیات متفاوت ایجاد کند که هریک برای مصارف خاصی مناسب هستند. لذا می‌توانیم انواع نخ ATY را به فراخور مشخصات تقریبی و یکنواخت آنها به چند دسته تقسیم کنیم.
• نخ‌های مورد مصرف در تخت‌بافی حلقوی پودی: یکی از مصارف نخ‌های ATY، تخت‌بافی حلقوی پودی (اصطلاحاً تریکوبافی) است. نخ مورد استفاده در تریکوبافی بهتر است که ظاهری شبیه به پشم یا اکریلیک اسپان داشته باشد. بنابراین در هنگام تولید تغذیه‌اضافی بالاتر درنظر گرفته می‌شود تا حلقه‌های ایجاد شده در نخ افکت، حجم (بالک) بیشتری به نخ بدهد. نمره نخ مصرفی در تریکوبافی از ۶۰۰ تا ۱۳۰۰ دنیر متغیر است.
• نخ‌های مورد استفاده در خاب فرش: نخ‌هایی که در خاب فرش مصرف می‌شوند نیاز به بالک نداشته بلکه باید از براقیت و برگشت‌پذیری بهتری برخوردار باشند. بنابراین در تولید این نوع نخ، حداقل تغذیه اضافی درنظر گرفته می‌شود. و نخ نهایی ظاهری بسیار صاف دارد. از سوی دیگر معمولا POY مورد استفاده در این نوع نخ‌ها از نوع براق و با سطح مقطع ترایلوبال است. نمره نخ ATY مورد مصرف خاب فرش معمولاً بین ۱۰۰۰ تا ۱۸۰۰ متغیر است.
• نخ‌های مورد استفاده در بافت پارچه. نخ‌های ATY در بافت پارچه‌های تاری‌پودی مورد استفاده قرار میگیرد و این پارچه‌ها می‌تواند برای تولید پوشاک (کت و شلوار) و یا روکش صندلی به‌کار رود. در این مصرف، سطح نخ نباید خیلی صاف و یا خیلی پرزدار باشد و بسته به نوع کاربرد نهایی حالتی بهینه برای تعیین تغذیه اضافی نخ POY تعیین می‌شود. پرز بسیار زیاد باعث ایجاد مشکل در فرآیند بافت خواهد شد و پرز بسیار کم نیز، پوشش سطح پارچه را کاهش خواهد داد. این نوع مصارف معمولاً نیاز به نمونه‌گیری و سفارشی‌سازی تنظیمات محصول دارد.
• نخ‌های صنعتی: از جمله تولید فیلتر و ژئوتکستایل. در این مصارف دنیرهای مختلف با خواص متفاوت مورد نیاز است.
در پایان شایان ذکر است، فناوری ATY قابلیت بالایی در تولید نخ‌های دوجزئی (حتی متشکل از پلیمرهای متفاوت) و خاص دارد ولی تاکنون به این ویژگی کمتر توجه شده است.
