بایدها و نبایدهای تخصیص «ارز مازاد» به بخش تولید

در حالی‌که مسوولان وزارت صنعت، معدن و تجارت از «ارز مازاد» در کشور خبر می‌دهند، برخی فعالان صنعتی راهکارهای مختلفی را برای تزریق ارز مازاد به بخش تولید پیشنهاد داده و اعلام می‌کنند: دولت می‌تواند برای خرج کردن ارز، تسهیلات ارزی بدهد و مابه ازای آن ریال دریافت کند. اما برخی نیز اعلام می‌کنند که دولت مازاد ارز ندارد. استدلال این گروه عدم تزریق نقدینگی مورد نیاز به بخش تولید طی ماه‌های اخیر است.

با این حال، پیش از این وزیر صنعت، معدن و تجارت از نبود محدودیت در ارز مورد نیاز بخش تولید خبر داده بود. به گفته مهدی غضنفری، در حال حاضر ارز مورد نیاز در کشور وجود دارد، اما خرج کردن ارز موجود با مشکلاتی همراه است.
رحیم قربانی، مدیرعامل صندوق توسعه ملی نیز روزگذشته با اعلام اینکه تاکنون منابعی در خصوص ارز مورد نیاز برای بخش تولید به تولیدکنندگان اختصاص یافته است، از نبود محدودیت برای اختصاص ارز به بخش تولید خبر داده و می‌گوید: نیازهای ارزی تولیدکنندگان به منظور واردات مواد اولیه به میزان مصرف آنها از طریق منابع ارزی صندوق توسعه ملی قابل تامین است.
به گفته وی، علاوه بر اختصاص نامحدود ارز به بخش تولید ۱۰ درصد از قراردادهای عاملیت به واردکنندگان اختصاص یافته است که در دل این ۱۰درصد منابع اختصاص یافته، واردات مواداولیه مورد نیاز تولیدکنندگان هم جای می‌گیرد.
پیشنهاد تخصیص ارز مازاد به تولید
عدم محدودیت برای تامین ارز در حالی مطرح است که برخی فعالان صنعتی راهکارهایی را برای استفاده از آن عنوان می‌کنند.
محمدرضا نجفی منش، عضو کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی تهران از جمله کسانی است که پیشنهاد استفاده از ارز مازاد با هدف تامین نقدینگی بخش تولید را مطرح می‌کند. وی در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» گفت: در حال حاضر دولت و در راس آن وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام می‌کند که کسری ارز در کشور وجود ندارد. از طرف دیگر نیز تولیدکنندگان به کمبود نقدینگی و کمبود سرمایه در گردش انتقاد می کنند.
وی گفت: ۹ سال پیش هم مانند امروز ارز مازاد در کشور وجود داشت. در آن زمان دولت بخشی از ارز مازاد را به صورت ۵ درصد گشایش اعتبار و ۹۵ درصد یوزانس داخلی در اختیار بخش تولید گذاشت و بعد از یک دوره مشخص (یک سال) ما به ازای آن را به صورت ریالی از بخش تولید دریافت کرد.
عضو هیات‌مدیره انجمن قطعه سازان ادامه داد: این موضوع سبب شد که مشکلی برای ذخایر ریالی ایجاد نشود و از سوی دیگر فرجه تنفس نیز برای بخش تولید به وجود آید. به گفته وی، این راهکار در حال حاضر نیز می‌تواند برای رفع مشکلات بخش تولید اجرایی شود.
حذف محدودیت، تنها راه‌حل
در مقابل این اظهارات، یک عضو هیات‌مدیره انجمن مدیران صنایع معتقد است که دولت در حال حاضر مشکل ارز ندارد، بلکه برای استفاده از آن و گشایش اعتبار مشکل دارد.
حسین سلیمی با بیان اینکه ارسال ارز به خارج هم‌اکنون با محدودیت روبه‌رو شده است، به «دنیای‌اقتصاد» گفت: در حال حاضر ما مشکلی برای نقل و انتقال ارز با کشورهایی چون چین به منظور واردات مواد اولیه نداریم، اما روابط تجاری و بانکی ما با کشورهای اروپایی سخت‌تر شده است که امیدواریم بعد از مذاکرات خرداد ماه تا حدودی سهل‌تر شود.
عضو هیات‌مدیره انجمن مدیران صنایع پیرامون پیشنهاد برخی صنعتگران در مورد استفاده از ارز مازاد می‌گوید: اکنون امکان استفاده از یوزانس یا گشایش اعتبار محدود شده است. از سوی دیگر بانک‌های خارجی که روابط‌شان با ایران کاهش یافته است، «ال.سی» خارجی را برای تولیدکنندگان داخلی باز نمی‌کنند. بنابراین تنها راه این است که محدودیت‌های بین‌المللی برداشته شود.
سلیمی با بیان اینکه از سال گذشته برخی از تولیدکنندگان به منظور واردات مواد اولیه ارز را به صورت نقدی دریافت کرده اند، اظهار کرد: این دسته از تولیدکنندگان با دریافت ارز و ثبت سفارش از طریق کشور ثالث اقدام به واردات مواد اولیه کردند.
عرضه و تقاضا برابر نیست
حسین ساسانی، دبیرکل کنفدراسیون صنعت نیز با اشاره به اینکه تاکنون وعده‌های بسیاری برای تامین ارز مورد نیاز به واحدهای صنعتی داده شده، می‌گوید: با وجود وعده‌های بسیار، این بخش هنوز با مشکلات بسیار برای تامین ارز مورد نیاز مواجه است.
به گفته ساسانی، مشکلات بخش صنعت به مشکلات بنیادی در این بخش باز می‌گردد. طی نیم قرن گذشته وعده‌های بسیاری برای برطرف کردن این مشکلات داده شده که تاکنون تحقق نیافته که این امر استهلاک ساختاری این بخش را به همراه داشته است.
دبیرکل کنفدراسیون صنعت در خصوص طرح پیشنهادی از سوی برخی تولیدکنندگان برای اختصاص ارز به بخش تولید و بازپس‌گیری آن به صورت ریالی، می‌گوید: پیش از این تولیدکنندگان، ارز مورد نیاز خود را از طریق «ال.سی» یا از طریق بازار آزاد و بانک تامین می‌کردند، اما در حال حاضر ارز موجود در کشور پاسخگوی نیاز بخش تولید نیست.
به گفته ساسانی، هم اکنون عرضه ارز نسبت به تقاضا پایین است که این امر موجب شده تا بخش صنعت با مشکلات بسیاری مواجه شود.
دبیرکل کنفدراسیون صنعت در ادامه با اشاره به اینکه تامین نقدینگی به صورت ریالی و ارزی در حال حاضر عمده مشکل بخش تولید است، می‌گوید: در صورتی که ارز به موقع در اختیار بخش تولید قرار نگیرد، این بخش با افزایش هزینه‌های تولید مواجه خواهد شد که برای حل این مشکل بخش تولید هم‌اکنون به دریافت تسهیلات با نرخ سود بالا نیز راضی است، اما دریافت این تسهیلات نیز مشکلات بسیاری دارد.
دبیرکل کنفدراسیون صنعت در ادامه با اشاره به اینکه وزارت صنعت، معدن و تجارت سعی دارد تا مشکلات بخش را برطرف کند، گفت: وعده‌های وزارت صنعت در راستای برطرف کردن مشکلات بخش تولید بوده، اما نبود هماهنگی میان بخش‌های مختلف موجب شده تا بانک مرکزی دستورالعمل‌های خود را در دستور کار قرار دهد.
به گفته ساسانی، نبود ارز کافی در کشور موجب شده تا ارز به صورت اولویتی در اختیار متقاضیان قرار گیرد.
دبیرکل کنفدراسیون صنعت معتقد است که عدم اجرایی شدن تعهدات داده شده بی‌اعتمادی تولید را به همراه دارد که این امر در نهایت به ضرر صنعت کشور خواهد بود.
ساسانی در ادامه با اشاره به اینکه تشکیل کمیته یا شورایی به صورت مشترک می‌تواند در شرایط کنونی موثر باشد، می‌گوید: با تشکیل چنین کمیته‌ای این امکان به وجود می‌آید تا نیاز بخش تولید در چارچوب خاصی بررسی شود و تمام دستگاه ها نیز از آن مطلع شوند.
به گفته دبیرکل کنفدراسیون صنعت، تا زمانی که چنین چارچوبی تعریف نشود وعده‌های داده شده نیز عملی نخواهد شد.