بیدزدگی فرش و بهترین راه ضد بید کردن و مقابله

بیدزدگی یکی از مشکلات مهمی است که برای فرش‌های بافته شده از الیاف طبیعی نظیر پشم و ابریشم پیش می‌آید. نوزاد و حشره‌ی بالغ بید برای رشد از پروتئین موجود در الیاف طبیعی استفاده می‌کنند. حشره‌ی بید آنقدر الیاف فرش را بین می‌برد تا به چله‌ی فرش برسد و پس از آن به سراغ قسمت دیگری از فرش خواهد علاوه بر حشره‌ی بید نوعی سوسک که به سوسک قالی مشهور است نیز به الیاف طبیعی استفاده شده در فرش آسیب می‌رساند. در ادامه ابتدا به معرفی حشره‌ی بید و علت بیدزدگی فرش می‌پردازیم و سپس راهکارهایی برای ضدبید کردن فرش‌ها و همچنین نکاتی در زمینه‌ی فرش‌هایی که خود ماهیت ضدبید دارند بیان می‌کنیم؛ پس با کهن ژورنال همراه باشید.

بید چیست و چرا به فرش آسیب می‌رساند؟

حمله‌ی حشرات به فرش‌های بافته شده از الیاف طبیعی یکی از مهم ترین تهدیداتی است که در استفاده و نگهداری از فرش‌ها وجود دارد. در یک دسته بندی کلی حشراتی که از الیاف طبیعی تغذیه می‌کنند را می‌توان به دو دسته‍ی کلی حشرات کراتین خوار و حشرات سلولز خوار تقسیم کرد. در واقع حشراتی که به فرش‌های بافته شده از نخ پشم یا ابریشم حمله می‌کنند و به انها آسیب می‌رسانند جزء حشرات کراتین خوار هستند. طبیعی است که به واسطه‌ی عدم وجود کراتین در ساختمان الیاف استفاده شده در فرش‌های اکریلیک و پلی استر این فرش‌ها دچار بیدزدگی نشوند و به نوعی ضد بید باشند.

شرایط رشد از لحاظ دما و رطوبت در رشد این حشرات موثر است. به طورکلی اگر محل نگهداری از فرش محیط گرم و مرطوبی باشد، شرایط برای رشد حشرات کراتین خوار نظیر بید و سوسک قالی فراهم می‌شود. در این حالت اگر از مواد ضد بید برای نگهداری از فرش استفاده نشده باشد بایستی در انتظار صدمات جبران ناپذیری به فرش باشیم.

علت ها و چرایی ایجاد بید فرش:

علت‌هایی که می‌توان برای بید زدگی فرش بیان کرد به شرح زیر می‌باشند:

• رطوبت محیط: وجود رطوبت در ساختار فرش علاوه بر اینکه می‌تواند سبب پ.سیدگی فرش شود، فرش را به محیط مناسبی جهت رشد حشراتی نظیر بید می‌کند.
• نور و تهویه‌ی هوا: اگر نمی‌خواهید از فرشتان در محیط منزل استفاده کنید و فرشتان را در انبار نگهداری می‌کنید، بایستی به نور محیط و تهویه‌ی هوا توجه داشته باشید. محیط های تاریک مستعد رشد حشراتی نظیر بید هستند. همچنین عدم تهویه‌ی مطبوع هوا نیز می‌تواند سبب رشد این حشرات شود. پس اگر می‌خواهید برای مدت طولانی فرشتان را در انبار نگهداری کنید بایستی این مکان از لحاظ نوردهی و رد و بدل شدن هوا مناسب باشد. همچنین بایستی هرچند وقت یکبار فرشتان را در یک محیط مناسب چهن کرده و به طور کامل در معرض نورخورشید قرار دهید.
• دما: در دمای بالا امکان رشد بید بیشتر است. پس بایستی برای نگهداری فرش مکانی را انتخاب کنید که دارای دمای معتدلی است.
• کثیف بودن فرش: اگر به هر دلیلی حشراتی نظیر بید در فرش شما تخم گذاری کرده باشند، با جارو کردن فرش می‌توانید آنها را از سطح فرش خارج کنید. به علاوه از آنجایی که حشره‌ی بید از پشت فرش به آن آسیب می‌رساند، بایستی به طور مستمرر پشت فرش را نیز جاررو کشیده و تمیز نگه دارید.
• عدم استفاده از مواد ضد بید: آنچه که بایستی در کنار همه‌ی موارد گفته شده در رابطه با محیط نگهداری فرش در نظر بگیریم، استفاده از مواد ضد بید است. در طول مدتی که از فرش نگهداری می‌شود بایستی از موادی مثل نفتالین برای جلوگیری از نفوذ بید به فرش استفاده کنیم.

ضدبید کردن فرش و ماهیت فرش‌های ضد بید

در ابتدا بایستی مواردی که سبب پیشگیری از بیدزدگی فرش می‌شوند را در نظر داشته باشیم. برای نگهداری از فرش بایستی مکانی را انتخاب کنیم که شرایط گفته شده در بالا را داشته باشد. یعنی محیطی را انتخاب نیم که از لحاظ رطوبت، دما، نور و تهویه‌ی هوا مناسب باشد. همچنین فرش را به صورت مرتب تمیز نگه داریم و از مواد ضد بید مناسب استفاده کنیم.

از مواد ضدبیدی که امروزه قابل استفاده هستند، می‌توان به نفتالین، بنزن، کافور، تنباکو و توتون اشاره کرد. که معروف ترین این مواد نفتالین است.

در نهایت اگر با رعایت این موارد نیز متوجه خرابی فرشتان شدید بایستی فرشتان را از رو در محیط باز سم‌پاشی کنید. برای این کار سم‌های مختلفی در بازار موجود هستند که می‌توانید از انها استفاده کنید. پس از سم پاشی بایستی فرش را به مدت ۲۴ ساعت به صورت لوله شده نگهداشته و پس از این مدت فرش را باز کرده و در محیط آزاد قرار دهید. پس از اینکه بوی سم در محیط باز از بین رفت فرشتان را به یک رفوگر ماهر بسپارید تا خرابی‌های ناشی از بیدخوردگی را ترمیم کند.

فرش ضدبید:

بنابر آنچه که در قبل بیان شد، بید حشره‌ای است که از کراتین موجود در الیاف تشکیل دهنده‌ی فرش تغذیه می‌کند. پس طبیعی است که فرش‌های ماشینی بافته شده از نخ‌های اکریلیک، پلی استر یا پلی پروپیلن مسئله‌ی بیدزدگی را نخواهند داشت و به نوعی ضدبید هستند.

سخن پایانی:

آنچه که بایستی در هنگام خرید فرش به ان دقت کنید جنس الیافی است که در ساختمان فرش از آنها استفاده شده است. اگر فرشی می‌خواهید که دچار بیدزدگی نشود بایستی به سراغ فرش‌های بافته شده با الیاف مصنوعی بروید. هرچه الیاف استفاده شده در بافت فرش استحکام بیشتری داشته باشند مناسب‌تر هستند. پس فرش‌های بافته شده از نخ اکرلیک یا اکریلیک هیت ست شده می‌توانند گزینه‌ی مناسبی در این زمینه باشند.

اگر درنظر دارید که یک فرش نفیس دستباف از جنس ابریشم یا پشم تهیه کنید، بایستی محیطی را برای نگهداری از فرش در نظر بگیرید که شرایط ذکر شده در بالا را  داشته باشد.

فاطمه معتمدی، تحریریه کهن