نگاهی به تاریخچه استفاده از الیاف کربن

سابقه به‌کارگیری الیاف کربن به بیش از یک قرن پیش بازمی‌گردد؛ زمانی که توماس ادیسون برای نخستین بار این الیاف را در ساخت لامپ‌های روشنایی مورد استفاده قرار داد.

ادیسون در سال 1888 میلادی روشی را ثبت کرد که بعدها به نام «کربن ادیسون» شناخته شد. در این روش، الیاف از کربونیزه‌کردن نوعی نی به نام بامبو و همچنین از ریون به دست می‌آمد و به عنوان تار درون لامپ‌های برق استفاده می‌شد. لامپ‌های ساخته شده با این الیاف عمر چند صد ساعته داشتند؛ در حالی که امروزه طول عمر تقریبی لامپ‌ها به حدود هزار ساعت می‌رسد.

سه سال بعد، یعنی در 1883 میلادی، «سوان» برای نخستین بار فیلامنت مصنوعی کربن را با عبور دادن محلول نیترات سلولز از روزنه‌های بسیار ریز در محیط استیک اسید و حمام انعقاد محتوی الکل به دست آورد. این آزمایش‌ها آغازگر تاریخ الیاف مصنوعی به شمار می‌رود.

ادیسون و سوان توانستند با بهره‌گیری از این ماده نوظهور، لامپی بسازند که عملاً از الکتریسیته نور تولید کند. دستاورد آنها تنها زمانی امکان‌پذیر شد که به یکی از مهم‌ترین مواد آن روزگار، یعنی تار کربنی، دست یافتند.

با این حال، کاربرد الیاف کربن در لامپ‌های الکتریکی به دلیل مزیت‌های فیلامنت‌های تنگستن چندان گسترش نیافت. استفاده از کربن تا سال 1907 ادامه پیدا کرد، اما به تدریج جای خود را به تنگستن داد؛ ماده‌ای که کارایی بیشتری در تبدیل الکتریسیته به نور داشت و تا امروز نیز در صنایع روشنایی باقی مانده است.

با وجود این، نباید فراموش کرد که تارهای کربنی، پس از رشته‌های طلا و نقره، نخستین تارهای ساخت دست بشر بودند که کاربرد واقعی پیدا کردند. اکنون، بیش از یک قرن بعد، این الیاف با اصلاحات و نوآوری‌های فراوان، به عنوان یکی از جدیدترین و پرکاربردترین الیاف مصنوعی در صنایع مختلف شناخته می‌شوند و تحقیقات برای بهبود ویژگی‌های آن همچنان ادامه دار