سرانه جهانی مصرف الیاف چقدر است؟

سرانه جهانی مصرف الیاف :: بر طبق اظهار نظر مردم شناس معروف آقای الکساندر پاشوس، بشر بیش از ۷۵ هزار سال است که از انواع مختلف منسوجات به عنوان البسه و پوشش محافظ استفاده می نماید و همین مساله به خوبی بیانگر قدمت صنعت نساجی به عنوان اولین صنعت جامعه بشری می باشد. مسلماً در طی این مدت زمانی بسیار طولانی این صنعت با افت و خیزهای مختلفی همراه بوده است ولی مهمترین تحولات صورت گرفته در این صنعت به حدود ۱۰۰-۲۰۰ سال قبل و آغاز صنعتی شدن جامعه بشری باز می گردد. از آن تاریخ تاکنون رشد این صنعت در کنار سایر صنایع با سرعت قابل توجهی همراه گشت و به همین دلیل سطح دسترسی مردم به منسوجات بسیار ارتقا یافت و میزان مصرف آنها رشد قابل ملاحظه ای نمود.

یکی از مهمترین فاکتورهایی که در سطح جهانی به عنوان معیاری از توسعه یافتگی کشورها محسوب می شود مصرف سرانه الیاف می باشد، به این معنی که هرچقدر متوسط مصرف الیاف در یک جامعه بیشتر باشد نشان دهنده سطح رفاه بالاتر آن جامعه و توسعه یافتگی بیشتر آن است.
بطور متوسط مصرف سرانه الیاف نساجی در جهان عددی در حدود ۱۲ کیلوگرم می باشد که این عدد با رشد متوسطی در حدود ۷/۲% به صورت سالانه در حال افزایش می باشد.

یکی از معیارهای ارزیابی تغییرات کلان اقتصادی در جهان مخصوصاً کشورهای صنعتی را می توان از روی تغییر این درصد رشد در بازه های مختلف زمانی محاسبه نمود که از آن اصطلاحاً به دینامیک تغییرات بازار تعبیر می شود. همانطور که در شکل ۱ نشان داده شده است هرچند متوسط درصد رشد مصرف الیاف از دهه ۱۹۶۰ تاکنون در حدود ۷/۲% بوده است اما در سالهایی نظیر اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ میلادی به دلیل شرایط خاص سیاسی و اقتصادی این رشد بسیار کم و در حدود ۱% بوده است و در نقطه مقابل در سالهایی نظیر اوایل قرن بیست و یکم به دلیل شکوفایی اقتصادی کشورهای صنعتی این عدد حتی از ۴% نیز بیشتر شده است.

شکل ۱ – تغییر متوسط سرانه مصرف جهانی الیاف در بازه های زمانی ۵ ساله

با این وجود اگر متوسط این رشد را به عنوان مبنایی جهت پیش بینی آینده بازار جهانی الیاف درنظر بگیریم بایستی انتظار داشت که در سال ۲۰۲۰ مصرف جهانی الیاف به عددی در حدود ۱۰۶ میلیون تن و در سال ۲۰۳۰ به عددی در حدود ۱۳۹ میلیون تن برسد که نشان دهنده متوسط سرانه مصرف الیاف به ترتیب در حد ۹/۱۳ کیلوگرم و ۷/۱۶ کیلوگرم به ازای هر نفر می باشد (در مقایسه با عدد ۲/۱۲ کیلوگرم به ازای هر نفر در سال ۲۰۱۲) که این تخمین به خوبی در شکل ۲ نمایش داده شده است.

شکل ۲ – روند تغییر متوسط سرانه مصرف جهانی الیاف تا سال ۲۰۳۰

یکی از مهمترین نقاط تردید در مورد این تخمین تفاوت ناشی از مصرف سرانه و نرخ رشد جمعیت در کشورهای توسعه یافته و کشورهای عقب افتاده (و یا کمتر توسعه یافته) می باشد. در حال حاضر متوسط مصرف سرانه الیاف در کشورهایی آمریکای شمالی در حدود ۳۰، کشورهای قاره اروپا در حدود ۲۷، در ژاپن ۲۰، برزیل و چین ۱۵ و در روسیه در حدود ۱۲ کیلوگرم می باشد. همانگونه که مشخص است این کشورها که همگی متوسط مصرف سرانه ای بیش از متوسط جهانی را دارا می باشند کمتر از ۴۰% جمعیت کره زمین را شامل می شوند در حالیکه در مجموع بیش از ۶۰% الیاف جهان را مصرف می نمایند. از طرف دیگر بیش از ۵/۴ میلیارد از جمعیت کره زمین مصرف سرانه الیافی کمتر از ۹ کیلوگرم به ازای هر نفر دارند (شکل ۳).

شکل ۳ – متوسط سران مصرف الیاف در کشورهای توسعه یافته

همچنین بایستی توجه داشت که کشورهای بسیار پرجمعیتی نظیر هند، اندونزی، پاکستان، نیجریه و بنگلادش با جمعیتی در حدود ۲ میلیارد نفر تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۵۰۰ میلیون نفر به جمعیت کره زمین اضافه می نمایند (شکل ۴) در حالیکه در این کشورها متوسط سرانه مصرف الیاف کمتر از ۵/۶ کیلوگرم به ازای هر نفر است. به همین دلیل با توجه به بیشتر بودن سرعت رشد جمعیت در این کشورها نسبت به سرعت رشد مصرف الیاف می توان انتظار داشت که سرعت رشد متوسط جهانی الیاف نتواند منطبق با پیش بینی ها به سرعت رشد نماید.

شکل ۴ – متوسط رشد جمعیت در کشورهای در حال توسعه

البته فاکتورهای دیگری نیز بر این ارزیابی موثر می باشند که از میان آنها می توان به سطح دسترسی به مواد اولیه، میزان توجه به جنبه های بهداشتی و سلامتی در استفاده از منسوجات یکبار مصرف، کوتاه شدن زمان تعویض مد، تغییرات آب و هوایی در کره زمین، توجه بیشتر به بازیافت و استفاده مجدد از منابع (الیاف و منسوجات) و … اشاره نمود. این عوامل که به اصطلاح به آنها عوامل موثر نرم می گویند نیز در مجموع تاثیرات مثبت و منفی توام بر روی رشد جهانی مصرف الیاف دارند.

شکل ۵ – متوسط سرانه مصرف منسوجات نو و مستعمل در کشور تونس

در حال حاضر سالانه بیش از ۴ میلیون تن البسه مستعمل مورد استفاده مجدد قرار می گیرند که بسیاری از آنها در کشورهای عقب افتاده بدون گذر از مراحل بازیافت و بدون فن آوری خاص در حال استفاده مجدد می باشند (اصطلاحاً لباس تاناکورا). به عنوان مثال بررسی آمار مصرف سرانه الیاف در کشوری نظیر تونس که کشوری عقب افتاده در نزدیکی مرزهای اروپا (بازار بزرگ مصرف منسوجات)  است نشان می دهد میزان استفاده از منسوجات و الیاف مستعمل بسیار بیشتر از الیاف و منسوجات نو می باشد. به همین دلیل بایستی جهت تخمین متوسط سرانه جهانی مصرف الیاف فاکتورهای بسیاری را در نظر گرفت.

در مجموع بررسی ها نشان می دهد که متوسط سرانه مصرف الیاف در ایران نیز بیش از ۱۰ کیلوگرم به ازای هر نفر می باشد که این عدد نیز با رشد جمعیت شهرنشین و همچنین توجه بیشتر به مد و جنبه های سلامتی در منسوجات یکبار مصرف به سرعت در حال رشد می باشد.

مرجع:
Engelhardt, A., “The fiber year 2013”, www.thefiberyear.com

منبع : شماره ۲۱ مجله کهن

  دکتر شاهین کاظمی – دکتری مهندسی شیمی نساجی و علوم الیاف، دانشگاه صنعتی امیرکبیر

———————————————————————————–

این مطلب را نیز بخوانید
پیشنهاد سردبیر : نقشه های فرش ماشینی چگونه طراحی می شوند؟

————————————————————————————
تحریریه مجله نساجی کهن
ارسال مقالات و ترجمه جهت انتشار در سایت : info@kohanjournal.com