سرمایه گذاری خارجی مستقیم به جای تکیه بر نفت ارزان

در یک اقتصاد جهانی و سیستم مالی مکانیزم فهرست سرمایه گذاری نشان از ایجاد زمینه برای خرید اوراق قرضه و سهام شرکتی یا دیگر دارایی ها است که نیازمند یک مدیریت و کنترل مناسب در صدور اوراق یا سهام توسط دولت یا شرکت های صادرکننده و همچنین شرکت های سرمایه گذاری است.

زمانی که چنین کنترلی وجود داشته باشد، می توانیم به سرمایه گذاری خارجی مستقیم فکر کنیم. در جایی که ما در این روزها حقیقتا به منابع پولی نیاز داریم، محسنات جذب سرمایه گذاری مستقیم برای یک کشور در حال توسعه، مانند ایران هدایت سرمایه های خارجی به بازارهای سرمایه ای و مالی است. باید خاطرنشان کرد که برابر استانداردهای تعریف شده بین المللی، بانک جهانی، سرمایه گذاری خارجی مستقیم را تشویق می نماید تا سقف ده درصد از سهام شرکت ها را در اختیار داشته باشد.
و این یک اصل پذیرفته شده در تمام اقتصاد ها است. خرید سهام، اوراق قرضه دولتی یا دارایی توسط یک شرکت سرمایه گذار خارجی می تواند از نمونه های این گونه سرمایه گذاری ها باشد. لازم به ذکر است که در این امر فاکتورهای موثری در جذب سرمایه گذاری خارجی وجود دارد که میزان مالیات بر سود سهام و اوراق قرضه، میزان سود سهام و اوراق قرضه و همچنین میزان ارزش ارز داخلی در مقایسه با دیگر ارزها از جمله این فاکتورها هستند. صد البته که یک اقتصاد پویا منابع پولی و ارزی را به خود جذب کرده و موجب توازن بین صادرات و واردات می شود که متاسفانه در سال های اخیر در کشور ما نزول مدام ریال و اقتصاد متکی به نفت و همچنین واردات انبوه موجب بر هم خوردن توازن در این بخش شده که سال ها است موجب رنج بازرگانان، سرمایه گذاران و صنعتگران شده است. پرواضح است که یک شرکت سرمایه گذار از کشوری دیگر برای سرمایه گذاری فیزیکی در کشور دیگر مشتاق خواهد بود تا موقعیت اقتصادی و سیاسی کشور مقصد را مورد مطالعه قرار دهد. این اندیشه متشکل از استقرار در یک بازار مطمئن، روند اقتصادی و ثبات در توسعه اقتصادی به ویژه در بخش صنعت و بازار سرمایه گسترش خواهد یافت که نهایتا سرمایه گذاران را به سمت سرمایه گذاری در شرکت ها و موسسات در کشور مقصد سوق می دهد.

در یک بازار سرمایه ای مدرن شرکت های چندملیتی از مشارکت سرمایه های داخلی و حضور قدرتمندانه شرکت های خارجی ایجاد می شود که وجود آنها بستر مناسبی برای جذب بیشتر سرمایه گذاری های خارجی خواهد بود.

اگر ما درصدد هستیم که سرمایه گذاران را به سرمایه گذاری خارجی مستقیم ترغیب نماییم، می بایست با تغییر سیاست در اقتصادمان، شرکت ها و موسسات داخلی را تشویق کنیم تا با شرکای خارجی خود مشارکت نمایند. همان طور که می دانیم، طبق معیار صندوق جهانی پول (IMF)، کنترل این قضیه درخصوص مالکیت سهام، حق رای سهامداران و میزان قدرت سرمایه گذاران در تصمیم گیری تعریف شده است. در واقع، این بحث ما را به این نتیجه گیری می رساند که این روش در سرمایه گذاری حاکی از این است که سرمایه گذاران خارجی بخشی از مالکیت را در دست می گیرند نه تمام آن را که امروزه این قضیه به نام Portfolio Investment معرفی شده است.
نگاهی به تجربیات تلخ گذشته در فرصت های از دست رفته می تواند ما را به اندیشه وادار نماید که از حرکت گردونه اقتصاد جهانی چقدر عقب هستیم و نگاه اشتباه به داشته ها ما را از تلاش برای حرکت باز خواهد داشت. تحقیقات در خصوص روند سرمایه گذاری مستقیم تا سال ۲۰۰۷ نشان داده که ایالات متحده با ۲۰۹۳ و انگلستان با ۱۳۴۶ و هنگ کنگ با ۱۱۸۵میلیارد دلار بالاترین رتبه را در کشورهایی که پذیرای سرمایه گذاری خارجی مستقیم هستند، دارا می باشند. قابل توجه است که این رقم برای چین با ۷۵۸میلیارد دلار ۸ بار بیشتر از هند است که با رقمی معادل ۹۵میلیارد دلار در جدول قرار گرفته. مالزی چیزی حدود ۸۶میلیارد دلار سرمایه گذاری دریافت کرده و ما فقط ۶میلیارد دلار، که این رقم در مقایسه با همسایه کوچک بحرینی، با رقمی معادل ۱۳میلیارد دلار جای تفکر دارد.

اینجا سوالی مطرح است که آیا فقط گشودن درهای سرمایه گذاری بدون سرمایه گذاری خارجی راه حل مناسبی خواهد بود؟

شبهه دیگر این است که چقدر ما از دور بودن از ارگان های بین المللی تجارت و بازارهای جهانی رنج می بریم و آیا یک اقتصاد گوشه گیر ما را از بازارهای سرمایه جدا نخواهد کرد؟ سال ها است که تحریم ما را بیشتر و بیشتر تحت فشار قرارداده است و در غیر این صورت سال ها پیش می توانستیم در صندوق بین المللی پول تقاضای عضویت کنیم. بد نیست بدانیم که معمولاتقاضای ارائه شده توسط هیات مجریه صندوق مورد بررسی قرارمی گیرد و گزارش حاصل شده به هیات حکام در قالب یک تصویب نامه ارسال می گردد. ولی این منوط به این است که ابتدا ما از چالش تحریم بیرون آییم.
در آغاز فصل جدید و در آستانه سال ۲۰۰۹ یک اقتصاد باز، سیاست تجارت آزاد در خصوص سرمایه گذاری خارجی مستقیم می تواند ما را به پله های بالاتر توسعه برده و بازارمالی را تقویت نماید.
یک بازار مالی قوی می تواند حمایت بیشتری از بخش های صنعتی و مولد خود داشته باشد، خیلی بیشتر از اینکه بر نفت ارزان برای توسعه مان حساب کنیم، می توانیم بر قدرت بازارهای مالی خود تکیه بزنیم.

نویسنده: مهدی جعفری