بررسی سلائق مردم کشورهای اروپایی در انتخاب فرش

سید عبدالغفار موسوی
مدیر عامل بازار فرش امام رضا (ع)، اهواز، ایران
مدیر عامل مجتع تجاری خانه فرش، تهران، ایران
پست الکترونیک : bamdadcenter@gmail.com

مژگان اکبری ناغانی
دکترای تخصصی مشاوره و راهنمایی، مشاور خانواده، تهران، ایران
پست الکترونیک: mozhganakbari8@gmail.com

چکیده
فرش کهن ترین هزینه دستی ایران زمین است و یکی از مشخصه های فرهنگی، هنری اقوام ایرانی محسوب میشود. دو هزار سال تمدن ایران و دستاوردهای فنی ایرانیان در عرصه های هنرهای دستی، در فرش خلاصه میشود. در خصوص اهمیت فرش ماشینی باید اشاره کرد، نتیجه تحقیقات انجام شده حکایت از آن دارد که در عصرحاضر، صنعت فــرش ماشــینی در جهــان از اقبال خوبــی برخوردار اســت با توجه به تنوع بالای فرشهای ماشینی و رقابت شــدید میان تولیدکنندگان این صنعت، لازم اســت طراحی فرشها بر اساس سلیقه و نیــاز مصرف کننــدگان صورت گیــرد.

از این رو این این پژوهش در نظر دارد تا با بررسی سلائق سایر مردم کشورهای مختلف (کشورهای قاره اروپا ) بتواند زمینه مناسبی را جهت ارائه یک بینش همه جانبه نگر به صاحبان این حرفه ارائه داده و تا حد امکان راهنمای جامعی برای صادرکنندگان این محصول به سایر کشورهای جهان باشد. روش پژوهش در این مطالعه از نوع تحقیقات کیفی میباشد و داده های حاصله از طریق مصاحبه با صاحبان حرف صنعت فرش ماشینی و هم چنین مطالعه منابع در دسترس معتبر جمع آوری شده است.

هم چنین با توجه به عنوان موضوع مورد پژوهش، تا حد امکان تلاش شده است تنوع سلائق مردم یازده کشورهای اروپایی شامل کشورهای سوئد، هلند، فرانسه، آلمان، ایتالیا، انگلستان، بلژیک، اتریش، اسپانیا، دانمارک و سوئیس در زمینه مواردی چون طرح و رنگبندی، طرح ها و نقوش، قیمت کالا، مواد و الیاف، و ابعاد و نوع بافت مورد بررسی قرار گیرد.

نتایج حاصل از این مطالعه بیانگر این مهم میباشد که، تنوع بسیار بالای فرش ایرانی در زمینه رنگ ، نقشه ، جنس الیاف ، شانه و تراکم ، ابعاد و اندازه ، کاربرد و کیفیت میتواند عامل بسیار موثری در زمینه صادرات این محصول به سایر کشورها باشد.

واژگان کلیدی: فرش، کشورهای قاره اروپا

۱- مقدمه
فرش کهن ترین هزینه دستی ایران زمین است و یکی از مشخصه های فرهنگی، هنری اقوام ایرانی محسوب میشود. دو هزار سال فرهنگ و تمدن ایران و تمام دستاوردهای فنی ایرانیان در عرصه های هنرهای دستی، در فرش خلاصه میشود، از این جهت فرش ایرانی نه تنها از لحاظ زیبایی و هنر دارای اهمیت است بلکه منبع ارتزاق گروه عظیمی از مردم کشور محسوب میشود ( فرحبخش، ۱۳۹۱).
در خصوص اهمیت فرش ماشینی باید گفت، نتیجه تحقیقات انجام شده حکایت از آن دارد که در عصر حاضر، صنعت فــرش ماشــینی در جهــان از اقبال خوبــی برخوردار اســت با توجه به تنوع بالای فرشهای ماشینی و رقابت شــدید میان تولیدکنندگان این صنعت، لازم اســت طراحی فرشها بر اساس سلیقه و نیــاز خود مصرف کننــدگان صورت گیــرد ( صباغپور آرانی و همکاران ۱۳۹۹).

در همین رابطه باید اشاره کرد، فناوری، به ســرعت، رو به رشــد و بازاری با رقابت فشرده بــه مشــتریان حــق انتخــاب بیشتــر میدهــد. امــروزه، در نظــر گرفتــن نیــاز مصرف کننــده و انتقــال مفاهیــم از طریــق طراحــی محصولاتی کــه بــا مصرف کننــدگان ارتبــاط عمیق و احساســی برقرار میکنند، بــه انــدازه عملکرد اصلــی محصول اهمیــت دارد ( باقری، ۱۳۹۱: ۶۰)

اما با توجه به منابع در دسترس در زمینــه شــناخت سـلائق مشــتریان خصوصا مشتریان سایر کشورها، تحقیق مدونی که سلائق مردم سایر کشورها را از ابعاد گوناگون مورد بررسی قرار دهد، یافت نشده و آنچه که بیشتر در این زمینه موجود بوده مطالبی است که از طریق وب سایت های شرکت های تولیدی در اختیار مخاطبان خود قرار گرفته است.

در همین خصوص باید اذعان کرد در رابطه با شناخت سلیقه مخاطبان، پژوهشهایی صورت پذیرفته است که هدف آنها شناخت رفتار اجتماعی خریداران و هم چنن شناخت عوامل موثر بر انتخاب خریداران فرش ماشینی درکشور عزیزمان ایران بوده است. از آن جمله میتوان به نتایج پژوهش صباغپور و همکاران (۱۳۹۹) تحت عنوان” بررسی رفتار اجتماعی و ترجیحات احساسی خریداران فرش ماشینی در رابطه با طرح و رنگ با استفاده از مهندسی کانسی” اشاره کرد. نتایج این پژوهش نشان داد کــه همــواره، رنــگ زمینــه کــرم، پرطرفدارتریــن رنــگ در میــان مصرف کنندگان ایرانی بوده اســت. رنگ زمینه سورمه ای در گذشته بعنوان دومیــن رنــگ بعــد از رنــگ کــرم بــوده، ولــی در حــال حاضــر، بــه جایــگاه ســوم تنــزل یافتــه اســت.

بــا ایــن حــال، همچنان رنگ مــورد علاقه تعــداد قابــل توجهی از مشــتریان میباشــد. رنگهای طوســی، فیلــی و آبی رشــد قابــل توجهی نســبت به قبل داشــته و مورد توجه مصرف کنندگان قــرار گرفته اند. هم چنین نتایج این مطالعه نشان داد که، خریداران برای سالنهای پذیرایی منازل خود بیشتر به دنبال طرحهای جلوه دار، ظریف و پررنگ و سرزنده هستند و جلوه دار بودن طرح از طریق طراحی دو یا چند متن، اســتفاده از نقوش ظریف، اسپیرالهای ختایی و حاشیه منقطع افزایش مییابد.

علاوه بر این دیگر یافته های این مطالعه نشان داده شد از دیگر اولویتهای مشتریان ایرانی در انتخاب و خرید، عامــل کیفیت حــدود ۶۷ درصــد، جــزو ســه اولویت اول آنهــا بــوده و عامــل هماهنگــی بــا مبلمــان بــرای حــدود ۶۶ درصــد از پاســخ دهنــدگان و عامــل قیمــت بــرای حــدود ۵۲ درصــد از آنهــا از اولویتهــای اول تــا ســوم در انتخــاب فــرش ماشینی بــوده اســت.

هم چنین پژوهشی دیگر توسط موسوی و همکاران (۱۳۹۸) با عنوان “بررسی عوامل موثر روانشناختی و اقتصادی در انتخاب فرش ماشینی صورت گرفته است”. این مطالعه عوامل موثر بر انتخاب مشتریان را در دو محور عوامل روانشناختی شامل: عامل برند بودن، ارتباط ، چیدمان و دکوراسیون، طرح و رنگ، تبلیغات و عوامل اقتصادی شامل: قیمت کالا، کیفیت کالا و عامل تسهیلات ارائه شده هنگام خرید را از دیدگاه شهروندان اهوازی مراجعه کننده به بازار فرش امام رضا (ع) مورد بررسی قرار داده است.

نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد است که در محور عوامل موثر اقتصادی عامل مناسب بودن قیمت فرش ماشینی بر قالی دست بافت به عنوان اولین عامل موثر در خرید بیشترین میانگین وزنی را به خود اختصاص داده است و در زمینه تاثیر عوامل روانشناختی اولویت قرار دادن طرحها و نقوش سنتی با الهام از فرش های دست بافت به عنوان موثرترین عامل در انتخاب مشتریان فرش ماشینی بوده است. در این پژوهش هم چنین نشان داده شد عامل قیمت به عنوان یک عامل اقتصادی رتبه چهارم را از دیدگاه مشتریان به خود اختصاص داده است.

در پژوهشی دیگر که توس میرزا امینی و صدیقی ارفعی (۱۳۹۰) در چند مرحله نظر سنجی صورت پذیرفت، نشان داده شد . که ۶۹ % ازافراد نظر سنجی شده در مرحله اول قیمت مناسب فرش ماشینی را عامل تعیین کننده ای در انتخابشان عنوان نمودند، در همین رابطه جهانگیر (۱۳۹۵) نیزدر مطالعه خوداظهار داشته است که عدم توانایی همه ی خانواده های ایرانی در تهیه فرش دستباف ازجمله عواملی است که گرایش به فرش ماشینی را در مشتریان بوجود میاورد.

در همین راستا و در رابطه با اهمیت آشنایی با سلیقه مخاطب نتایج مطالعات خسروی دانش (۱۳۹۴) نشان داده است مشتری باید این را درک کند که شما خصوصیات کالای مورد نیاز او را کاملاً شناخته اید و در واقع لذت بردن مشتری از کالای خریداری شده به معنای ارتقاء سطح زندگی وی می باشد. و هم چنین استادی (۱۴۰۰) بیان میدارد: صادرات فرش ماشینی در ایران کمتر از پتانسیل های موجود در این حوزه است زیرا نگاه فعالان این حوزه بیشتر به سمت بازارهای داخلی بوده و محصولات خود را بر اساس نیازها و سلیقه‌های مناطق ایرانی تولید میکنند اما برای موفقیت در حوزه صادرات فرش باید نگاهی بین المللی داشت و نیازهای بازارهای هدف را مد نظر قرار داد.

با توجه به آنچه گفته شد و با توجه به جایگاه پر ارزش فرش ایرانی، این پژوهش در نظر دارد تا با بررسی سلائق سایر مردم کشورهای مختلف ( با تاکید بر کشورهای قاره اروپا ) بتواند زمینه مناسبی را جهت ارائه یک بینش همه جانبه نگر به صاحبان این حرفه ارائه داده و تا حد راهنمای جامعی برای صادرکنندگان این محصول به سایر کشورهای جهان باشد.

۲- اهمیت و ضرورت پژوهش
دربیان اهمیت و ضرورت پرداختن به موضوع مورد مطالعه باید اشاره کرد، به روز بودن و استفاده از افکار و سلائق متفاوت مردم دنیا درصنعت فرش اعم از فرش دستباف و ماشینی خصوصا در طراحی آن میتواند به عنوان یک عامل مهم هم در تولیدات داخلی و هم درصادرات این کالا، خصوصا برای رهایی از اقتصاد تک محصولی نفت نقش ارزنده ایی ایفا نماید ( هادی راد، ۱۳۹۷و جهانگیر، ۱۳۹۵).

هم چنین باید یادآور شد، ذوق و هنر ایرانی که فرش دستباف ایران را در طول سالهای متمادی زبانزد جهانیان کرده است، نقطه قوتی است که بر اساس آن و با تکیه بر فناوری های نوین میتوان فرشهای ماشینی را با طرح های زیبا و مورد پسند همگان تولید کرد که روح هنر ایرانی را در خود جای داده باشد ( اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران، ۱۳۹۳).

در واقع یکی از مهمترین و اساسی ترین نیازها برای بافندگان و صادرکنندگان فرش ، اطلاع از سلیقه و سبک و نیاز مشتریانشان است که چه فرش هایی دوست دارند و نیاز به چه طرح، رنگ و نقش و چه سایزی دارند. نتیجه بررسیها نشان داده است یکی از مهم‌ترین عوامل در کنار کیفیت و قیمت فرش، شناخت سلیقه مخاطب است که در واقع تعیین کننده فروش محصول است. شناخت سلیقه‌های متفاوت مردم در دنیا کمک می کند تا در زمینه فرش بتوانیم فرش‌هایی باب سلیقه مخاطبان و مشتریان تولید کنیم که قطعا بر بازار فروش این محصول تاثیر چشم گیری خواهد داشت ( ناظری، ۱۳۹۹).

بنابراین انجام پژوهشهای مختلف در این زمینه و کاربردی کردن نتایج آن علاوه بر آنکه میتواند باعث گسترش هر چه بهتر و بیشتر این صنعت شود، میتواند عاملی جهت اشتغالزایی و هم چنین حفظ و استحکام هر چه بهتر این محصول به عنوان برند ملی و نماد فرهنگی کشور عزیزمان باشد.

۳- تعاریف مفهومی و عملیاتی

۳-۱ تعریف مفهومی فرش: کلمه ای است عمومی که به هر چیز گستردنی اعم از نمد، حصیر، قالی، سنگفرش و …. گفته میشود ( فرهنگ معین، ۱۳۷۸: ۷۶۱) فرش واژه ای است عربی که در فرهنگ به معنای گستردن و گستردگی است ولی در اصطلاح به زیر اندازی گفته میشود که با دست یا ماشین بافته شده باشد ( حشمتی رضوی، ۱۳۸۷). لذا در حالت گسترده مراد از فرش هر چیز دست بافت یا گسترده و یا هر جنسی است ( میرزا امینی و صدیقی ارفعی، ۱۳۹۰).

۳-۲ تعریف عملیاتی فرش: در این پژوهش منظور از فرش، فرش در دو نوع ماشینی و دستبافت است . قالی یا فرش دستبافت به نوعی محصول نساجی گفته میشود که از الیاف پنبه ، پشم ، کرک و ابریشم با هنر دست بافته میشود و فرش ماشینی محصولی است شبیه به فرش دستبافت که توسط ماشین آلات و بکارگیری الیاف مصنوعی مانند پلی استر ، آکریلیک و … بافته میشود ( استادی، ۱۴۰۰).

۳-۳ – قاره اروپا
قاره اروپا در نیم‌کره شمالی قرار گرفته و پس از اقیانوسیه، دومین قاره کوچک جهان است. قاره اروپا با قاره آسیا در یک پهنه خشکی قرار گرفته‌اند و با یکدیگر اوراسیا را تشکیل می‌دهند. مرز میان اروپا و آسیا را کوه‌های آرال تشکیل می‌دهند. مساحت اروپا حدود ۱۰ میلیون کیلومتر مربع است و با وجود مساحت نسبتاً کم خود، اروپا پس از آسیا دومین قاره جهان از نظر تراکم جمعیت است.

اروپا در اصل شبه جزیره‌ای در شمال غرب اوراسیا و در شمال قاره آفریقا است. اروپا که به دلیل قرار گرفتن در منطقه معتدل شمالی به قاره سبز معروف است بین آب‌های دریای خزر و دریای سیاه در جنوب شرقی، مدیترانه در جنوب، اقیانوس اطلس در غرب و دریای آدریاتیک در شمال قرار دارد.

اروپا هم‌چنین جزایر بسیاری دارد که از جزایر بزرگ آن می‌توان به جزایر بریتانیا و ایسلند اشاره کرد. شماری از شهرهای مهم و تاریخی جهان ازجمله لندن، رم، مسکو، آتن، و برلین در این قاره قرار گرفته‌اند ( همشهری آنلاین، ۱۳۹۴).

۴- روش پژوهش
پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کیفی میباشد و داده های حاصله از طریق مصاحبه با صاحبان حرف صنعت فرش ماشینی و هم چنین مطالعه منابع در دسترس معتبر جمع آوری شده است. هم چنین با توجه به عنوان موضوع مورد پژوهش، تا حد امکان تلاش شده است تنوع سلائق مردم کشورهای اروپایی در زمینه مواردی چون طرح و رنگ، قیمت کالا، مواد و الیاف، و ابعاد و اندازه مورد بررسی قرار گرفته تا از این طریق با ارائه یک دیدگاه همه جانبه نگر در تولید و ارائه هر چه بهتر این محصول برای مشتریان مخاطب خارج از کشور در این قاره باشیم.

۵- سلائق مردم کشورهای اروپایی در انتخاب فرش

۵-۱ سلیقه مردم سوئد در انتخاب فرش

سوئدی ها از قدیم با فرش ایرانی مانوس بوده و این کشور یکی از مهمترین مراکز عرضه و فروش فرش های قدیمی است. خریداران فرش ایران در این کشور به دو گروه عمده تقسیم میگردند. گروه اول نسل میانسال و کهنسال این کشور هستند که عمدتاً آنان که از طبقه اشراف و ثروتمندان هستند و دنبال فرشهای قدیمی و کهنه اراک و بختیار و فراهان و همدان و قلتوق و هریس و فرشهای عشایری قشقایی و بلوچ می باشند این گروه از خریداران اگر چه تعدادشان اندک است ولی حجم منابع مالی که صرف اینکار می شود کم نیست.

اما گروه دوم مصرف کنندگان فرش در این کشور جوانانی هستند که اعتقادی به فرشهای نفیس و گران ندارند و عمدتاً دنبال خرید فرش های تجاری هستند که از نظر قیمت مناسب بوده و البته دارای رنگبندی خوبی باشد.

مهمترین نکات مورد توجه بازار فرش سوئد به شرح زیر می باشد:

رنگبندی: رنگ های خیلی تیره در بازار سوئد جایگاهی ندارد و رنگهای روشن بالاخص در مایه رنگبندی قالی قشقایی و رنگهای قدیمی و کلاسیک مورد توجه مردم این کشور میباشد.

طرح ها و نقوش: طرح های اصیل ایرانی بالاخص فراهان، ساروق، مشک آباد، مشهد، اصفهان، تبریز، هریس، همدان، زنجان و فرش های عشایری مورد علاقه این بازار هستند و همچنبن به طرح های تصویری و شکارگاهی علاقه ای نشان نمی دهند.

اندازه: ابعاد کوچک پارچه همانند قالیچه و کناره و پرده ای و بالاخره قالیهای مورد نیاز این بازار حداکثر ۶ مترمربع می باشد چرا که منازل مردم این کشور نیز از زیر بنای کمی برخوردار است.

مواد اولیه: از دیدگاه خریدار و مصرف کننده سوئدی بهترین پشم مصرفی در قالیبافی پشم گوسفندان ایرانی است و باید توجه داشت استفاده از پشم ضایعاتی یا پشم خارجی باعث از دست رفتن سهم ما از فرش در کشور سوئد می گردد.

بافت: برای خریداران قدیمی تکنیک بافت نسبتاً اهمیت دارد ولی خریداران جدید عمدتا موضوع قیمت و رنگبندی برایشان مهم است ( احراری، ۱۴۰۰و آزاد بخت، ۱۳۸۹).

۵-۲ سلیقه مردم هلند در انتخاب فرش

مهمترین نکات مورد توجه بازار فرش هلند به شرح زیر می باشد:

رنگبندی: به رنگهای لاکی و مسی و صورتی و کرم و شکلاتی علاقمند هستند و رنگبندی مناسب فاکتور بسیار مهمی در فروش فرش محسوب می گردد.

طرح ها ونقوش: از طرحهای مختلف افغانی ، ماهی درهم ، افشان گل درشت ، موصل، همدان ، انواع گبه، هریس و لچک ترنج استقبال می کنند.

اندازه: تقریباً تمامی اندازه ها تا حدودی تقاضا دارد ولی اندازه ها ۲×۳ و ۵/۲×۵/۳ مورد توجه بیشتری است.

نوع بافت: برای بیشتر مردم این کشور تکنیک بافت عامل مهمی محسوب نمی گردد بلکه بیشتر خواهان طرح های سنتی با رنگبندی مناسب دکوراسیون خود می باشند. رجشمار نیز عامل مهمی محسوب نمی گردد.

مواد اولیه: استفاده از پشم گوسفند ایرانی توصیه میگردد ( احراری، ۱۴۰۰).

علاوه بر آنجه در مورد سلیقه مردم هلند در انتخاب فرش اشاره شد، هم چنین در این خصوص، استادی (۱۴۰۰) اینگونه بیان میدارد: هلندی ها رنگ‌های کرم خوش‌رنگ ولعاب و همچنین رنگ‌های ساده که اصلا تند نباشد می پسندند. حتی اگر خانه‌ها بزرگ باشد اندازه فرش باید کمتر از ۶ متر باشد. آنها نقشه‌های خلوت که در آن از طرح و نقش شلوغ خبری نباشد و هندسی را دوست دارند .

۵-۳ سلیقه مردم فرانسه در انتخاب فرش

مهمترین نکات مورد توجه بازار فرش فرانسه به شرح زیر می باشد:

رنگبندی: مردم فرانسه در عین علاقمندی به رنگهای طبیعی تمایلشان به رنگهای شاد همانند کرم، روناس، آبی، صورتی و بژ است ، در بخش هایی از فرانسه نیز رنگهای مرده و مات مورد توجه می باشد.

طرح ها و نقوش: گفته شده مردم فرانسه به فرش‌های ساده علاقه دارند هرچند که در مورد فرش‌های دستباف به سراغ طرح‌های محلی مانند طرح‌های فرش در جنوب شرق ایران میروند. که از طبیعت و حیوانات الهام گرفته شده باشد. هم چنین با توجه به آنچه که به شکل پراکنده از منابع در دسترس گزارش شده در زمینه طرح، طرحهای گلکی هریس ، قالیچه های اصیل بلوچ ، ماهی در هم بیرجند ، نقوش قشقایی اعم از گبه و قالی و قالیچه، همدان بالاخص جوزان ، لچک ترنج کاشان ، خشتی بیرجند و چهارمحال بختیاری ، افشان ترنجدار و افشان خلوت نیز مورد توجه بازار فرانسه می باشند.

در اینجا باید اضافه کرد چون خریداران فرانسوی، اطلاعات زیادی از شیوه طراحی، نوع مواد اولیه و ابزارهای تولید فرش ندارند، به این ترتیب رنگ و طرح، اولویت اول خرید میباشند، با توجه به این نکات، با ایجاد تنوع در طرح فرش میتوان خریداران جستجوگر و مشکل پسند را قانع کرد.

کیفیت: ۵۰ درصد فرشهای وارداتی به فرانسه پشمی با کیفیت مرغوب دارد و این نشان میدهد که اکثر آنان طالب فرشهای با کیفیت خوب هستند.

قیمت: برای مردم فرانسه قیمت فرش نیز مهم است. قیمت فرشهای صادراتی به این کشور به لحاظ عامل قیمت باید قابل رقابت با فرش های پاکستان باشد و ضخامت فرش نیز عامل مهمی است ، به نظر میرسد گلیمهای سوزنی در این بازار میتواند مورد استقبال قرار گیرد.

اندازه: مردم فرانسه طرفدار فرشهای کوچک پارچه به صورت ذرع و نیم و قالیچه و پرده ای و حداکثر در ابعاد ۲×۳ متر می باشند و هم چنین انواع کناره با عرض ۷۰ لغایت ۱۰۰ سانتی متری در این بازار جایگاه خاصی دارد. حداکثر اندازه مطلوب فرش در فرانسه فرش ۶ متری میباشد.

مواد اولیه : استفاده از مواد رنگرزی طبیعی و پشم لرستانی باعث موفقیت در بازار فرانسه خواهد بود اگرچه در ظاهر امر ممکن است برایشان چندان مهم نباشد ولی در دراز مدت میتواند به عنوان یک عامل موثر عمل نماید. موثر است.

بافت: تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش خراسان با توجه به امکان بافت فرش ها ۲۵ تا ۳۵ رجی مناسب در اقصی نقاط استان می توانند بخش قابل توجهی از نیازهای مردم این کشور به خصوص با طرح های بلوچ و افشان ترنج و ماهی درهم (هراتی) و ترکمن و خشتی و بالاخره نایین زمینه خلوت را تامین نمایند ( ناظری، ۱۳۹۹).

۵-۴ سلیقه مردم آلمان در انتخاب فرش

نمایشگاه‌های متعددی در زمینه فرش دستباف در این کشور برگزار می شود. مردم آلمان به فرش اهمیت می دهند و کیفیت آن برایشان مهم است. هم جنین قابل ذکر است که، در آلمان تقاضا برای فروش، قبل از عید کریسمس و عید پاک به نحو قابل ملاحظه ایی افزایش پیدا میکند. مهمترین زمان واردات در ماههای اوت، نوامبر، فوریه و مه است. مرغوبیت فرش و همچنین قیمت آن برای آلمانیها بسیار قابل توجه است.

با این حال طبق طبق بررسیها اتجام شده فرشهایی که با هدف فروش در بازار آلمان تولید می شوند اگر دارای ویژگی های زیر باشند با استقبال بهتری مواجه خواهند شد.

رنگبندی: رنگ‌های ملایم و سبک در فرش برای مردم آلمان بسیار جذاب است. آلمانی ها بیشتر خواهان رنگ های کرم ، زمینه کر م، و حاشیه خاکی ملیح هستند. هر چه تعداد رنگ ها کمتر باشد خریداران بیشتری را جذب خواهد کرد ( استادی، ۱۴۰۰) هم چنین تحقیقات ناظری (۱۳۹۹) و آزاد بخت (۱۳۸۹) در زمینه رنگبندی نیز حکایت از آن دارد که، در کشور آلمان آن دسته از فرش های دستبافی که در رنگ آنها هارمونی یکسانی وجود دارد ، مشتریان آنها یه مراتب بیشتر از سایر فرش هاست.

طرح ها و نقوش : در زمینه طرح توجه به هنر،‌ فرهنگ و اصالت فرش ایرانی از ویژگی‌های آن‌ها در خرید فرش است. اکثرا طرح های خلوت و بدون ترنج مورد توجه مردم آلمان میباشد (استادی، ۱۴۰۰).
در همین رابطه آزاد بخت (۱۳۸۹) اشاره میکند وضعیت فرشهای مورد تقاضا در بازار آلمان برحسب اولویت در طرح و نقش نشان می دهد که نقش های اصیل ایرانی از قبیل افشان ، افشان شاه عباسی ، طرحهای هندسی ، ماهی ، طرح گبه ، لچک ترنج شاه عباسی بیش از سایر نقوش و طرحها مورد توجه مردم این کشور در انتخاب فرش میباشد.

اندازه: مردم آلمان معمولا به سراغ ابعاد کوچک‌تر فرش مانند فرش‌های ۶ متری می روند ( استادی، ۱۴۰۰).

۵-۵ سلیقه مردم ایتالیا در انتخاب فرش

طبق بررسیهای انجام شده فرشهایی که با هدف فروش در بازار ایتالیا تولید می شوند اگر دارای ویژگی های زیر باشند با استقبال بهتری مواجه میشوند.

رنگبندی: مردم قسمت های شمالی این کشور عمدتاً طرفدار رنگهای تیره همانند سورمه ای و لاکی و شتری می باشند و در شهر های جنوبی از رنگهای زنده و شاد همانند کرم و صورتی و طلایی و سبز شفاف را می پسندند.

طرح و نقوش: بر خلاف بسیاری از کشورها هنوز هم طرح های شلوغ و پر در این کشور بالاخص در مناطق شمالی طرفداران زیادی دارد. طرح های خلوت درمناطق جنوبی بیشترطرفدار دارد. به فرشهای عشایری تمامی مناطق ایران و همچنین طرح های اصیل کاشان و نائین و اصفهان و تمامی مناطق ایران علاقه مند هستند.

اندازه: فرشهای کوچک پارچه ومتوسط بالاخص ابعاد پرده ای و ۶ متری مورد توجه این بازار می باشد.

نوع بافت: خریداران فرش در این کشور به دو گروه طبقه بندی می شوند گروه خریداران خاص که عمدتاً طرفدار فرش عتیقه می باشند این فرشها باید علاوه بر طرح و رنگ باید دارای مواد اولیه مرغوب و بافت ویژه ای باشند. بخش قابل توجه و عمده مشتریان ایتالیا نیز کسانی هستند که عمدتاً رنگبندی فرش و تناسب آن با دکوراسیون و مناسب بودن قیمت را مد نظر قرار می دهند ( آزاد بخت، ۱۳۸۹).

علاوه بر آنچه که در مورد سلیقه مردم ایتالیا در مورد انتخاب فرش اشاره شد، در همین خصوص مطالعات استادی (۱۴۰۰) نیز نشان میدهد که، در شمال ایتالیا مردم رنگ‌های آرام و ملیح را دوست دارند. آنجا بیشتر رنگ‌های آبی کم‌رنگ، کرم بژ و قرمز ملایم فروش دارد و در جنوب ایتالیا مردم این کشور رنگ‌های تند را انتخاب می کنند.

وی اضافه میکند: در مورد طرح‌ها، مردم شمال و جنوب بیشتر دنبال طرح‌های هندسی و بدون ترنج هستند و هم چنین، اندازه فرش مورد نظر مردم ایتالیا، فرش‌های کوچکتر از ۶ متر است. اندازه‌های ۲٫۵×۲ متر ، ۲×۲ متر و ۱٫۵×۱ میتواند مورد استقبال بیشتری قرار گیرد.

۵-۶ سلیقه مردم کشور انگلستان

مهمترین نکات مورد توجه بازار فرش انگلستان به شرح زیر می باشد:

قیمت: برای مردم کشور انگلیس عامل قیمت مهم میباشد و مقایسه نسبتهای وزنی و ارزشی نشان می دهد که این بازار بیشتر مناسب فرشهای تجاری با قیمت مناسب می باشد.

رنگبندی: مردم انگلیس از نظر رنگبندی تابع مد روز هستند و دوست دارند رنگ فرش آنها با رنگ رومبلی ، پرده و رنگ ساختمان خوانایی داشته باشد و خریداران خاص و آشنا به فرش، رنگهای طبیعی و آرام را می پسندند.

طرح ها و نقوش: طرح های اصیل قشقایی، کردستان، بالاخص بیجار، گلفرنگ، بلوچ ، اصفهان، قم، تبریز و زیر خاکی کاشمر، افشان مشهد، همدان و بالاخص طرحهای خلوت شیرازی را دوست دارند.

اندازه: فرشهای کوچک پارچه و متوسط شامل قالیچه و کناره و پرده ای و ۲×۳ متری و ۵/۲×۲ متری و ۷/۲×۱/۳ و به مقدار کم ۴×۳ متری و ۵/۳×۵/۲ متری در این کشور مورد تقاضا می باشد.

نوع بافت: همانطور که اشاره شد، در بازار انگلیس قیمت فرش نقش بسیار عمده ای را ایفا می نماید ولی برای مصرف کنندگان خاص، رج شمار بالا و براق بودن موضوع مهمی در انتخاب فرش محسوب می گردد و برای فرشهای عتیقه نیز مشتریان زیادی در این کشور وجود دارد.

مواد اولیه: در این خصوص تلفیقی از پشمهای مختلف ایرانی بگونه ای که قیمت تمام شده مناسب باشد و در عین حال از کیفیت لازم برخوردار باشد مورد تقاضا میباشد. در این بازار لازم است که بیشترین تمرکز تولید کنندگان در زمینه چیدن رنگها باشد. میتوان گفت: استفاده از مواد رنگرزی طبیعی و پشم لرستانی باعث موفقیت در این بازار خواهد بود اگرچه در ظاهر امر ممکن است برایشان چندان مهم نباشد ولی در دراز مدت موثر است.

هم چنین باید اضافه کرد کشور انگلستان و بالاخص شهر لندن در گذشته ای نه چندان دور مجموعه ای از نفیس ترین فرشهای جهان در این بازار عرضه می شد و از طرفی انگلیس از جمله کشورهایی است که استقبال خوبی از تابلو فرش‌ها دارد ( ناظری، ۱۳۹۹).

۵-۷ سلیقه مردم بلژیک در انتخاب فرش
مهمترین نکات مورد توجه بازار فرش بلژیک به شرح زیر می باشد:

رنگبندی: میانسالان و افراد پیر و متمکن بلژیکی عمدتاً به رنگهای سورمه ای و لاکی و کرم علاقمند هستند ولی جوانترهای این کشور بیشتر رنگ های روشن راتقاضا دارند.

طرح ها و نقوش: در این کشور به طرح های افشان و لچک، ترنج گل درشت و ماهی درهم و در مجموع به نقشه های خلوت در حال حاضر بیشتر توجه میشود. فرشهای عشایری نیز میتواند مورد توجه مردم این کشور واقع شود.

اندازه: با توجه به سبک معماری کشور بلژیک بیشتر فرشهای کوچک پارچه و حداکثر ۶ متری مورد توجه است.

بافت: بخش قابل توجهی از خریداران فرش دنبال فرشهای قدیمی هستند ولی برای فرشهای جدید تکنیک بافت از اهیمت چندانی برخوردار نیست ( ناظری، ۱۳۹۹).

۵-۸ سلیقه مردم اتریش در انتخاب فرش

اگر چه کشور اتریش بازار کوچکی برای فرش دستباف بوده ولی یکی از قدیمی ترین بازارهای فرش دستباف جهان محسوب می گردد.

قیمت: در بازار اتریش نیز همانند سایر کشورهای اروپا به سمت فرشهای تجاری با قیمت مناسب بوده و عمدتاً خواهان فرشهایی هستند که از نظر قیمت هزینه بالایی را نداشته باشند. یکی از وجوه تمایز بازار فرش اتریش با بسیاری از کشورهای اروپایی از جمله بلژیک و لوکزامبورگ و سوئد و فنلاند و… آن است که فرش مورد نیاز این کشور به صورت مستقیم از کشورهای تولید کننده تأمین میگردد و این موضوع بسیار مهم را باید صادر کنندگان فرش کشورمان در مورد این کشور مد نظر قرار دهند.

رنگبندی: مشتریان قدیمی این کشور به رنگهای تیره و برای اکثریت مشتریان یعنی زوجهای جوان رنگهای روشن متناسب با دکوراسیون مهم است

طرح ها و نقوش: مردم اتریش به طرح های عشایری و اصیل ایرانی اعم از افشان مشهد و لچک ترنج تبریز و اصفهان و هریس و اراک علاقه دارند.

اندازه : اتریشی ها معمولا فرشهای کوچک پارچه تا متوسط حداکثر ۶ متری را متقاضی هستند.

بافت: عمدتاً به لحاظ اینکه دیر وقت است که مردم اتریش با فرش آشنا هستند به نکات فنی بافت توجه دارند اما قیمت برایشان مهم تر است.

مواد اولیه: پشم صد درصد ایرانی جهت بافت فرشهای ۴۰-۲۵ رجی توصیه میگردد (آزاد بخت، ۱۳۸۹).

۵-۹ سلیقه مردم اسپانیا در انتخاب فرش

اسپانیا از دیگر مراکز فروش فرش دستباف در بین کشورهای اروپایی است. مردم و شهروندان اسپانیا بالاخص در شهرهای بارسلون، والنسیا، سویلیا، ساراگوازا، ملاگا بیلیائو کم و بیش با فرش دستباف آشنا هستند. با این حال ویژگیهای فرش مورد تقاضای این بازار که تولید کنندگان و صادر گنندگان فرش باید به آن توجه لازم را داشته باشند به شرح زیر میباشد.

قیمت: با توجه به قیمت و درآمد سرانه مردم اسپانیا موضوع قیمت برای مردم این کشور مهم بوده و برای این بازار باید فرشهای تجاری با قیمت مناسب بالاخص طرحهای خلوت با رجشمار متوسط عرضه کرد. هم جنین باید اشاره نمود که، حضور و سابقه تاریخی اسلام در بخشهایی وسیعی از این کشور یقیناً موقعیت مطلوبتری را برای حضور پر رنگ فرش ایرانی فراهم می نماید، مشروط به آن که صنعت گران این حرفه بتوانند از این موضوع استفاده نمایند. .

رنگبندی: به رنگهای شاد و ملایم علاقمندی خاصی دارند. کرم و روناس و بژ و آبی را بیشتر دوست دارند

طرح ها و نقوش: قشقایی و بلوچ و قفقاز و ترکمن و تبریز و قم و نایین مورد توجه است

اندازه: عمدتاً کوچک پارچه حداکثر تا ۶ متری را متقاضی هستند و فرشهای بزرگ پارچه در این بازار جایگاهی ندارد

بافت: برای مردم اسپانیا رجشمار و تکنیک بافت از اهمیت ویژه ای برخوردار نمی باشد و همانطور که اشاره شد قیمت برایشان مهم تر است.

مواد اولیه: در رابطه با مواد اولیه باید گفت، استفاده از پشم گوسفندان توصیه می شود ( ناظری، ۱۳۹۹).

۵-۱۰ سلیقه مردم دانمارک در انتخاب فرش

کشور پادشاهی دانمارک زمانی پس از سوئد دومین وارد کننده فرش دستباف ایرانی بوده است. با عنایت به اینکه در این کشور نیز مدتهاست بالاخص در بین جوانان فرش دستباف از کالای سرمایه ای به کالای مصرفی تغییر یافته است لذا در این کشور نیز با دو گروه مصرف کننده مواجه هستیم.

گروه نخست افراد میانسال و پیر هستند که خواهان فرشهایی نفیس هستند و علاوه بر رنگبندی و طرح و نقشه خوب خواهان اصالت و کیفیت بافت آن هستند اما از دیدگاه گروه دوم که گروه غالب خریداران فرش دستباف ایرانی هستند فرش خوب فرشی است که ظاهر خوبی داشته باشد. نکته دیگر آنکه در بازار دانمارک نیز فرشهای قدیمی جایگاه خاص خود را دارند.
مهمترین ویژگی های بازار فرش دانمارک به شرح زیر است که میتواند مورد توجه تولید کنندگان قرار گیرد به شرح زیر است.

رنگبندی: مردم دانمارک رنگ های بسیار تیره را دوست ندارند و عمدتاً به رنگهای کلاسیک و سنتی قدیم و روشن علاقمند هستند.

طرح و نقشه: علاوه بر طرح ها و نقوش عشایری به طرحهای نهاوند، کرمانشاه، سنه، کاشان، کرمان، مشهد، همدان و مناطق مختلف اراک علاقه داشته و برای اینگونه فرشها در بین مردم این کشور تقاضا وجود دارد.

اندازه: با توجه به سبک معماری و حتی کوچکتر شدن منازل و خانه ها طبعاً اندازه های کوچک پارچه حداکثر تا ۶ متر مربع میتواند مورد توجه قرار گیرد. ( قالیچه و ذرع و نیم و پرده ای و ۲×۳ متری وکناره و ..)

بافت: در دانمارک برای خریداران خاص تکنیک بافت مهم است، ولی برای خریداران جوان موضوع مهم رنگبندی و طرح و نقشه است
مواد اولیه: استفاده از رنگ طبیعی و پشم گوسفند برای این بازار کشور دانمارک توصیه توصیه میشود ( آزاد بخت، ۱۳۸۹).

۵-۱۱ سلیقه مردم سوئیس در انتخاب فرش

مهمترین ویژگی های بازار فرش سوئیس به شرح زیر است که میتواند مورد توجه تولید کنندگان قرار گیرد.

رنگبندی: در زمینه رنگبندی بازار فرش سوئیس بیشتر به رنگهای مرده ، آرام و ملایم و بالاخص به رنگهای کهنه طبیعی علاقمند است. رنگهایی همچون پوست پیازی و کرم و سورمه ای مورد توجه مردم این کشور است.

طرح ها و نقوش: طرح های خلوت و گل درشت نائین، گبه فارس، طرح ها و نقوش اصفهان، تبریز، طرح ماهی درهم ، رهند و لچک، ترنج، افشان مشهد و بالاخره انواع فرش های کهنه قدیمی میتواند مورد تقاضا و توجه بازار این کشور قرار گیرد.

اندازه: ابعاد متوسط همچون پرده ای ۵/۲×۲ ، ۲×۲ و۱۰/۲ .۷۰/۱ و به ندرت ۹ متری مورد نیاز است.

نوع بافت: اگر چه اهل مردم سوئیس در زمینه فرش اهل تشخیص می باشند و لی عمدتاً خواهان فرش با قیمت مناسب بوده و بیشتر رنگبندی برایشان مهم است ولی در مورد فرش های قدیمی به بافت های ریز توجه میشود.

مواد اولیه: استفاده از پشم گوسفندان ایرانی خصوصاً نژاد لری، قشقایی، بلوچ، کرمانشاهی و سایر نژاد های مشابه و رنگهای طبیعی باعث موفقیت در این بازارخواهد بود.

۶- بحث و نتیجه گیری
با توجه به مطالعات انجام شده میتوان اذعان کرد، مجموعه ای از عوامل باعث ا محبوبیت و شهرت فرش ایرانی شده است اما به عنوان یکی از مهمترین دلایل اصلی می توان به این مهم اشاره نمود که فرش ها و بافته های ایرانی در جهان بیشتر مورد توجه قرار گرفته است و مشتری پسندی بیشتری دارد چراکه تولیدات ایرانی نسبت به فرش هایی که در سایر کشورها تولید تولید می شود تنوع بیشتری دارد ، این تنوع در رنگ ، نقشه ، جنس الیاف ، شانه و تراکم ، ابعاد و اندازه ، کاربرد و کیفیت به چشم می خورد .

برای مثال کشور ایران تنها کشوری است که شانه و تراکم های بسیار متفاوت تولید می کنند. کیفیت مواد و مصالح از زمان های گذشته و در بافت فرش های دستبافت تا کنون زبانزد خاص و عام بوده است و در تولید فرشهای ایرانی چه نوع ماشینی ، چه نوع دستبافت مرغوب ترین و بهترین الیاف با بهترین تکنولوژی های بکار گرفته شده است و در کمتر جای دنیا به چشم می خورد .

طرح های سنتی و اصیل ایرانی از جمله ترنج ، طرح های افشان ، طرح شاه عباسی ، بوته جقه و غیره از جمله نقوشی است که در بین مشتریان کشورهای اروپایی جایگاه بی نظیری به خود اختصاص داده است .

هنر و ظرافت خاص به کار رفته در نقشه ها، کاربرد رنگ ها زنده و طبیعی و متنوع در کنار یکدیگر که نه تنها تضادی با هم ندارند بلکه در عین تفاوت به خوبی با یکدیگر ست شده اند ، نگارهای جذاب پر معنا و مفهوم که نگاه کردن به آنها یاد آور تاریخ ، فرهنگ و اصالت ایران است همه و همه در کنار هم موجب گیرایی و جذب بیننده به خود می شود و چشم خریدار را نوازش می دهد . محبوبیت فرش ایران مدیون تمام ویژگی هایی ست که در طول تاریخ وجود داشته و همه در شهرت فرش ایرانی موثر عمل نموده اند تا در نهایت ، امروزه فرش ایرانی معروفیت و محبوبیت خاص خود را در بازارهای جهانی بدست آورده است .

در ادامه باید اضافه نمود یشنهاد میشود مشابه این پژوهش برای بررسی سلائق مردم سایر کشورها در زمینه انتخاب فرش در سایر قاره ها صورت پذیرد. باشد که از این طریق دیدگاه جامعتری نسبت به صادرات این محصول داشته باشیم.

فهرست منابع

– اتحادیه تولید و صادرات نساجی پوشاک ایران، (۱۳۹۳)، آینده پژوهی صنعت فرش ماشینی ایران. قابل دسترسی در سایت www.tccim.ir، شانزدهم شهریور ۱۳۹۷.
– احراری، ع. (۱۴۰۰). بازارهای جهانی، کشور هلند. قابل دسترسی در سایت : https://blog.iran-carpet.com تاریخ ۲۳ تیر ماه ۱۴۰۰.
– استادی، ح. (۱۴۰۰). صادرات صنعت فرش ماشینی. قابل دسترسی در سایت: https://www.kalafarsh.com مصاحبه شده با دفتر مرکزی در کاشان در تاریخ ۲۲ تیر ماه ۱۴۰۰
– آزاد بخت.(۱۳۸۹). سلیقه یابی مشتریان. قابل دسترسی در سایت: http://www.bazarganikohdasht.blogfa.com تاریخ ۲۰ تیر ماه ۱۴۰۰.
– باقری، ا. (۱۳۹۱). مفاهیم کاربردی در طراحی احساس گرا.. هنرهای زیبا. هنرهای تجسمی- شماره ۵. صص ۵۱-۶۰
– جهانگیر، ع، (۱۳۹۵)، رتبه برتر تولید فرش ماشینی در چنگ ایران، روزنامه گسترش تجارت ، شماره ۱۱۴، ص ۹.
– حشمتی رضوی، ف. (۱۳۸۷). تاریخ فرش، سیر تحول و تطور فرش بافی ایران. انتشارات سمت.
– خسروی دانش، ن. (۱۳۹۴). بررسی تکنیک های فروش در بازار فرش ماشینی. قابل دسترسی در: www.faramodiran.blogfa.com تاریخ هفدهم تیر ماه ۱۴۰۰.
– راد، ه، (۱۳۹۷)، ضربه فرش بژیکی به بازار فرش ماشینی و دستباف، خبرگزاری فارس نیوز، قابل دسترسی در سایت www.farsnews.ir، تازیخ دوازدهم اردیبهشت ۱۳۹۷.
– صباغپور آرانی، ط. طالب پور، ف. افهمی، ر. (۱۳۹۹). بررسی رفتار اجتماعی و ترجیحات احساسی خریداران فرش ماشینی در رابطه با طرح و رنگ با استفاده از مهندسی کانسی. نشریه مبانی هنرهای تجسمی ( شماره ۹ ) بهار و تابستان ۱۳۹۹.
– فرحبخش، ن، (۱۳۸۱)، بررسی عوامل موثر بر صادرات فرش، پژوهش نامه اقتصادی، صص۲۳۵-۲۲۳.
– معین، م. (۱۳۷۸). فرهنگ فارسی معین. انتشارات آراد. ص ۷۶۱
– موسوی، ع. اکبری ناغانی، م. علیزاده، س. صادقی، م. میرشکاری، س. (۱۳۹۷). بررسی عوامل موثر روانشناختی و اقتصادی در انتخاب فرش ماشینی از دیدگاه شهروندان اهوازی. ارائه شده در هفتمین همایش ملی پژوهش های مدیریت و علوم انسانی در ایران. قابل دسترسی در: http:// civilica.com
– میرزا امینی، م، صدیقی ارفعی، ف، (۱۳۹۰)، عوامل موثر بر فرش ماشینی و دستباف، فصلنامه گلجام، شماره ۲۰، صص ۲۱-۲۹
– ناظری، م. (۱۳۹۹). سلیقه خرید فرش مشتریان خارج از کشور چگونه است؟. قابل دسترسی در سایت: https://firoozehcarpet.ir. تاریخ ۲۱تیر ماه ۱۴۰۰. مصاحبه شده با دفتر مرکزی در اصفهان.
– همشهری آنلاین. (۱۳۹۴). آشنایی با کشورهای اروپا. قابل دسترسی در سایت: https://www.hamshahrionline.ir (کد خبر: ۳۲۳۱۹۷ ).