عکاسی از دختران با چه مجوزی؟

نویسنده: مهدی افروزمنش

به این تصاویر نگاه کنید! اینها نه زن خیابانی هستند و نه فروشندگان موادمخدر یا سارق، این زنان و دختران حتی مجرم یا متهم هم نیستند. تنها قرار است آنها پس از دقایقی «تذکر» و «ارشاد» در مورد وضعیت حجاب شان به خانه بازگردند. به تعبیری اغلب این دختران پوشاک خود را از فروشگاه هایی خریداری کرده اند که به قانونی ترین شکل ممکن و با پرداخت مالیات دولت و عوارض شهرداری و سایر وجوهات قانونی کالای خود را فروخته اند. پلیس اما اعتقاد دیگری دارد و به منظور آنچه سلامت روانی جامعه می خواند، قصد «ارشاد» این دختران و گاهی اوقات پسران را دارد. تا اینجای کار اقدام پلیس هر چند مخالفانی دارد اما واجد هیچ عمل غیرقانونی نیست. پلیس با مجوز مجلس و شورای انقلاب فرهنگی متولی برخورد با بدحجابی یا آنچه «مانکن ها در خیابان» نامیده می شود، است. ایراد اما در نقطه ای وارد است که پلیس به عکاسان اجازه می دهد به سادگی از چهره این دختران عکاسی کنند. پلیس حتی خود، این عکاسان را همراهی می کند تا عملیات شان را مستند سازی کنند اما آیا در این میان حریم خصوصی افراد رعایت می شود؟ پاسخ قطعا منفی است. پرسش اینجاست که پلیس به چه منظوری به عکاسان اجازه می دهد داخل گشت های خود تصویر دختران را ثبت کنند؟ گذشته از حریم خصوصی بودن چهره افراد که این اجازه را نمی دهد، عکاسان به سادگی از آنها عکاسی کرده و منتشر کنند، این امر واجد یک اشکال اخلاقی نیز هست. چرا باید تصویر «من» نوعی در حالی که به هر دلیلی برای دقایقی در اختیار پلیس بوده ام در اختیار کسانی قرار بگیرد که هیچ توانی در نظارت بر آنها ندارم. پلیس و عکاسان ممکن است بگویند مطابق قانون، چهره تمامی این افراد در هنگام انتشار عمومی پوشانده شده و شناسایی آنها غیرممکن است اما در این میان نکته دیگری نیز هست که پاسخی برای آن وجود ندارد. تصویر واضح و روشن این دختران در آرشیو عکاسان است و آنها می توانند هر لحظه از آنها استفاده کنند یا اینکه فرض کنیم این آرشیو براساس یک اتفاق به دست غیر بیفتد. تصور کنید در این شرایط چه اتفاقی ممکن است رخ دهد. این فرض را با در نظر داشتن هشدارهای پلیس مبنی بر موارد مکرر سوءاستفاده از تصاویر دختران در اینترنت تکمیل کنید تا به عمق اشتباه در حال انجام پی ببرید. این مساله به خصوص زمانی حاد تر می شود که با تماشای تصاویر متوجه حساسیت های این دختران در پوشاندن چهره خود به هر وسیله ممکن می شوید. این دختران راضی به عکاسی از خود در داخل ماشین یا هنگام ورود و خروج به ماشین های پلیس نیستند اما کاری هم از دست شان برنمی آید، چراکه عکاسان خبری با مجوز و همراهی پلیس اقدام به عکاسی می کنند. این عکاسان پس از اتمام برنامه هر یک به مسیر خود می روند و این تنها چهره و تصویر دختران است که بدون اجازه آنها در کیف و دوربین عکاسان در شهری به بزرگی تهران جابه جا می شود، ممکن است که هیچ گاه دیگر این تصاویر منتشر نشود و کسی این دختران را در خودرو پلیس نبیند یا نشناسد اما به همان میزان هم ممکن است به هر دلیلی از این تصاویر سوءاستفاده شود و تصویر بدون روتوش دختران در ماشین های پلیس منتشر شود، در این صورت است که هر انگ ناشایست و ناروایی به این دختران می تواند زده شود. پلیس باید به محدوده قانونی خود بازگردد و اجازه عکاسی را از عکاسان خبری سلب کند.

روزنامه شرق ، شماره ۱۵۳۳ به تاریخ ۳۱/۲/۹۱، صفحه ۱۹ (جامعه)