عملکردپیش‌فروش سکه درمرحله اول
مدیر اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی با اشاره به رخدادهای سال گذشته در بازار طلا و سکه گفت: «در سال گذشته، به دنبال افزایش قیمت جهانی طلا و افزایش نرخ برابری دلار با ریال، بازار ارز و سکه دچار التهاب و نوسان شدید شد و بانک مرکزی در راستای ثبات بازارهای مالی و کمک به ایجاد تعادل و هدایت قیمت آنها در مسیر عوامل بنیادی، طرح پیش‌فروش سکه را به اجرا گذاشت.»
پیمان قربانی با بیان این نکته که طرح پیش‌فروش سکه طبیعتا ماهیت کوتاه‌مدت دارد و نباید از آن انتظار بلندمدت داشت افزود: «همچنان که ریشه التهابات اخیر در بازار طلا و ارز نیز ماهیت کوتاه‌مدت دارند و انتظار نمی‌رود در بلندمدت تداوم داشته باشند.»
این مدیر بانک مرکزی، ایجاد ثبات در بازارهای مالی را یکی از وظایف اصلی بانک‌های مرکزی بر شمرد و تاکید کرد: «زمانی که اختلاف قیمت سکه از ارزش طلای آن افزایش یابد بانک مرکزی با استفاده از ابزارها و امکانات خود در بازار مداخله می‌کند.»
قربانی اجرای طرح پیش‌فروش سکه در سال ۱۳۹۰را از روش‌هایی برشمرد که در آن زمان با توجه به شرایط بازار و محدودیت تعدیل سایر ابزارهای سیاستی، مناسب ارزیابی شد و در کنار سایر اقدامات انجام شده در حوزه پولی و ارزی زمینه بازگشت ثبات نسبی در بازار سکه و طلا را فراهم کرد.
وی با بیان اینکه ترکیب پیشخریدکنندگان سکه به هیچ وجه این ادعا که پیشخریدکنندگان سکه عمدتا دلالان و سوداگران سکه و ثروتمندان جامعه بوده‌اند را تایید نمی‌کند افزود: «به نظر می‌رسد بخش عمده افرادی که در این طرح شرکت کرده‌اند، افرادی هستند که سعی بر آن داشته‌اند ارزش حداقل اندوخته خود را از این طریق حفظ کنند، زیرا بیش از ۴۶ درصد از افرادی که در این طرح مشارکت کرده‌اند حداکثر ۱۰ سکه پیش خرید داشته‌اند و حدود ۸۰ درصد از آنها حداکثر ۳۰ سکه ثبت نام کرده‌اند و متوسط سکه‌های پیش خرید شده توسط این افراد نیز کمتر از ۱۰ سکه بوده‌است.»
جذب ۵۶ هزار میلیارد ریال نقدینگی سیال
مدیر اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی بیان کرد: «حتی اگر فرض شود که کلیه پیشخریدکنندگان سکه نیز دلالان و سوداگران بازار سکه و طلا بودند، در این صورت با توجه به اینکه در آن مقطع هنوز نرخ‌های سود بانکی مورد بازنگری قرار نگرفته بودند، بازهم طرح پیش‌فروش سکه اقدام مناسبی بود که از طریق آن بیش ۵۶ هزار میلیارد ریال از نقدینگی سیال موجود در دست این افراد جمع‌آوری و جذب سیستم بانکی شد. بنابراین، اجرای طرح پیش‌فروش سکه دامنه فعالیت دلالان و سوداگران مزبور را در آن مقطع زمانی به میزان قابل توجهی کاهش داد.»
وی با بیان اینکه ترکیب استفاده‌کننده‌ها از گواهی سپرده و سایر ابزارهای جایگزین نشان می‌دهد که بیشتر افراد شرکت‌کننده در طرح پیش‌فروش سکه، کسانی بوده‌اند که تمایل چندانی به فعالیت در بازارهای ریسکی نداشته‌اند تاکید کرد: «بیشتر کسانی که از ابزارهای جایگزین استفاده کردند افرادی هستند که تعداد بیشتری سکه پیش‌خرید کرده‌اند، بر این اساس این افراد را نیز نمی‌توان لزوما در زمره دلالان و سوداگران بازار سکه و طلا به شمار آورد.»
قربانی با اشاره به اینکه بانک مرکزی در آغاز اجرای طرح پیش‌فروش سکه از راه‌های مختلف سعی کرد توجه هموطنان را به شرایط بازار سکه و ارز و ریسک پذیر بودن این بازارها جلب کند افزود: «با این وجود، به منظور جلوگیری از خسارت پیشخریدکنندگان، بانک مرکزی آنان را در دریافت سکه یا اصل پول پرداختی آزاد گذاشت، همچنین با توجه به احتمال کاهش قیمت سکه در زمان سررسید، قیمت پیش‌فروش را براساس پیش‌بینی‌های به عمل آمده به نحوی تعیین کرد که احتمال ضرر و زیان افراد را به حداقل برساند.»
وی با بیان اینکه بانک مرکزی قبل از فرارسیدن موعد تحویل سکه‌ها با بررسی و تحلیل وضعیت ثبت‌نام‌کنندگان و شرایط بازار و با آگاهی از اینکه ورود حجم بسیار زیادی سکه در دوره‌ای محدود به بازار می‌توانست موجب کاهش بسیار زیاد قیمت آن به صورت مقطعی و پایین‌تر از سطح بنیادین و ایجاد ضرر و زیان برای افراد و نهایتا شکل‌گیری دوره جدیدی از سوداگری شود تاکید کرد: «بر این اساس بانک مرکزی ابزارهای جایگزین مختلفی معرفی کرده که ضمن اختیاری بودن، سود مناسبی را نصیب پیشخریدکنندگان سکه می‌کند.»
وی افزود: این ابزارها که با توجه به سلیقه‌های مختلف پیش‌خرید کنندگان سکه طراحی شده بود توانست ضمن کنترل نسبی بازار و مدیریت قیمت در راستای متغیرهای تعیین‌کننده قیمت سکه، مانع از ضرر و زیان هموطنان شرکت کننده در طرح پیش‌فروش سکه شود.
قربانی با اشاره به اینکه در نتیجه اجرای طرح پیش‌فروش سکه بیش از ۵۶ هزار میلیارد ریال از نقدینگی سیال شده در جامعه جذب بانک ملی ایران شد و به طور متوسط حدود ۵ ماه از فعالیت‌های سوداگرانه و سفته بازانه دور شد اضافه کرد: «با توجه به نیاز فعالیت‌های اقتصادی به منابع مالی، جذب این حجم از نقدینگی در بانک ملی و هدایت آن به بازار رسمی پول کشور، زمینه به خدمت گرفتن منابع فوق در فعالیت‌های اقتصادی کشور را فراهم کرد.»
مدیر اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی حفظ وجوه حاصل از پیش‌فروش سکه در بانک ملی و امکان تبدیل بخش قابل توجهی از سکه‌های پیش‌فروش شده به اوراق گواهی سپرده را از دیگر نتایج طرح پیش فروش سکه خواند و افزود: «تاکنون حدود ۵/۱۸ هزار میلیارد ریال از وجوه جمع آوری شده در نتیجه اجرای طرح پیش‌فروش سکه به اوراق گواهی سپرده ۲ ساله تبدیل شده که به معنی حفظ بخش قابل‌توجهی از مازاد نقدینگی جامعه در سیستم بانکی و هدایت آن به سمت فعالیت‌های مختلف اقتصادی از کانال رسمی است.»
