مصاحبه با آقای مهندس آرین رئیس سازمان استاندارد کاشان

مهندس آرین کیفیت فرش ایرانی را بررسی کرد

 بی شک مرغوب ترین فرش ماشینی جهان در ایران تولید می شود

اداره استاندارد کاشان یکی از مهم ترین مراکز دولتی در این منطقه محسوب می شود که وظیفه کنترل کیفی محصولات منطقه کاشان و آران بیدگل را بر عهده دارد. از آن جایی که “فرش ماشینی” مهم ترین محصول تولیدی این منطقه محسوب می شود؛ اداره استاندارد کاشان یکی از مهم ترین مراکزیست که با این واحدهای تولیدی در ارتباط است. در همین راستا و به منظور بررسی ” استاندارد وکیفیت فرش ماشینی ایران” راهی اداره استاندارد کاشان شدیم و با مهندس آرین؛ رئیس این سازمان به گفت و گو نشستیم.

◄ در حال حاضر چند واحد صنعتی در منطقه کاشان مشغول به فعالیت اند؟ چه تعدادی از آن  مربوط به نساجی و فرش ماشینی  ست؟
با عرض سلام و احترام خدمت جنابعالی و کلیه مسئولان و دست اندرکاران محترم مجله نساجی کهن و فعالان صنعت فرش ماشینی و نساجی ایران در حال حاضر بیش از یک هزار و ۳۰۰ واحد صنعتی در منطقه کاشان به صورت رسمی ثبت شده اند که تعداد ۱۰۰۰ واحد آن مربوط به فرش ماشینی است که از این تعداد ۵۴۰ واحد صنعتی در شهرستان کاشان و ۵۰۰ واحد صنعتی در شهرستان آران و بیدگل مشغول به فعالیت اند.

◄ ترکیب صنایع در منطقه کاشان به چه صورت است؟
در طبقه بندی ما صنایع در گروه فلزی و غیر فلزی جای می گیرند. صنایع فلزی شامل فولاد، لوازم خانگی، صنایع گازسوز و خودرو می شود و صنایع غیرفلزی شامل فرآورده های غذایی، نساجی، شیمیایی و مصالح ساختمانی می شود که هر یک  در مراتب پایین تر به زیر مجموعه هایی تفکیک می شوند.

◄ سنجش کیفیت محصولات در منطقه کاشان چگونه صورت می گیرد؟
در حال حاضر اداره استاندارد کاشان مجهز به هشت آزمایشگاه تخصصی است که نمونه محصولات این واحدهای تولیدی در آن ها  کنترل کیفیت شده مورد آزمون قرار می گیرند. نمونه تولیدات بعضی از واحدهائی که تعدادشان اندک است و انجام آزمون آن ها در این اداره امکان پذیر نمی باشد برای  ارزیابی به آزمایشگاه های همکار فرستاده می شود، در حال حاضر حدود هجده آزمایشگاه همکار در کاشان وجود دارد، چنانچه آزمایشگاه  همکار دیگری در کاشان نباشد نمونه را جهت آزمون به استان های دیگر ارسال می شود.

◄ کدام کالاهای تولیدی تحت پوشش استاندارد قرار می گیرد؟
کالاهایی که مشمول استاندارد اجباری است در حقیقت کالاهایی که با خطر، ایمنی و سلامت مردم رابطه دارد و از لحاظ اقتصادی حائز اهمیت می باشند.
از جمله این کالاها فرش ماشینی ست.

◄ چه مواردی از فرش باید مورد بررسی قرار بگیرد؟
در خصوص فرش ماشینی اطلاعات برچسب یا مشخصات فنی فرش ماشینی مورد بررسی قرار می گیرد. استاندارد ۱۳۶۰ مربوط به مشخصات فنی مندرج در برچسب می باشد که به صورت اجباری صورت می گیرد. البته بعضی از واحدهای تولیدکننده فرش ماشینی به دلیل برخورداری از ماشین های بافندگی پیشرفته و فن آوری جدید درخواست پروانه استاندارد “ویژگی های فرش” هم می نمایند که در این آزمایش نه تنها صحت اطلاعات برچسب بلکه کل ویژگیهای فرش شامل تراکم، شانه، جنس نخ خاب و جنس نخ تار و پود و غیره مورد بررسی قرار می گیرد.

◄ معیارهای سنجش در آزمایش ویژگی های فرش که به آن اشاره کردید شامل چه مواردی می شود؟
استاندارد ۱۰۷۵۳ مربوط به ویژگی های فرش ماشینی است. آزمون در این نوع استاندارد از تراکم شروع می شود و تا بررسی ویژگی ها و کیفیت بافت و نخ های مورد مصرف از لحاظ ثبات های نوری، مالشی و شست و شو ادامه می یابد؛ سپس فرش تحت بار دینامیک، استاتیک و مقاومت آهار  قرار می گیرد.

◄همانطور که گفتید استاندارد برچسب اجباریست، در حالی که استاندارد ویژگی های فرش اختیاریست. چطور می توان این دو را تفکیک کرد تا امکان دور زدن قوانین وجود نداشته باشد؟
علامت و نشان این دو استاندارد با یکدیگر تفاوت دارد؛ استاندارد ویژگی ها دارای نشان ملی استاندارد ایران است و نشان استاندارد برچسب گذاری همان قالب استاندارد اما داخل آن عبارت برچسب گذاری درج شده است و از این جهت امکان تقلب و دور زدن قوانین وجود ندارد.

◄ این کنترل کیفیت توسط کدام گروه از آزمایشگاه های تحت پوشش شما انجام می گیرد؟
علاوه بر آزمایشگاه اداره استاندارد، سه آزمایشگاه همکار در این زمینه در کاشان  فعالیت می کنند که عبارتند از شرکت سپاس نور و آزمایشگاه انجمن مدیران کنترل کیفیت که در انجام آزمون ویژگی های فرش ماشینی فعال هستند ـ همچنین آزمایشگاه هنرستان نساجی کاشان می باشد که به تازگی به آزمایشگاه های همکار افزوده شده است و به هنرجویان این مجموعه آموزشی کمک می کند که علاوه بر مفاهیم تئوری به صورت عملی با فرش و ویژگی های آن آشنا شوند و این خود پلی است میان آموزش و پرورش و صنعت برای جذب نیروهای کارآزموده و ماهر به بخش صنعت فرش ماشینی.

◄ رابطه کیفیت فرش های ماشینی ایرانی که از استاندارد ایران تائیدیه می گیرند را با میزان صادرات چگونه ارزیابی می کنید؟
فرش ایرانی ازگذشته تا به امروز به سبب پشتوانه غنی که دارد توانسته در بازار جهانی جایگاه مناسبی را از آن خود کند. برند فرش ایرانی خصوصاً فرش کاشان در سطح جهان شناخته شده است و شهرت بسزایی دارد. طراحی نقشه و تنوع رنگ و نوآوری و ایجاد جذابیت طبق سلایق و درخواست مشتریان و ارتقای کیفیت فرش باعث حضورگسترده و  فعال فرش ماشینی در بازارهای جهانی شده است.

◄ اطلاعاتی در خصوص میزان صادرات فرش ماشینی از کاشان در اختیار دارید؟
اقلام صادراتی کاشان حداقل چهل و شش قلم کالابه بیش از ۵۰ کشور می باشد که  عمده ترین آن ها  فرش ماشینی است. میزان صادرات فرش ماشینی از منطقه کاشان در سال گذشته بیش از ۹ میلیون متر مربع به ارزش۱۵۶ میلیون دلار بوده است. در مجموع، ۸۰ درصد از تولید فرش ماشینی ایران و ۸۵ درصد از میزان صادرات آن مربوط به منطقه کاشان است که به صورت تقریبی می توان گفت که این سهم از تولید و صادرات، بین کاشان و آران و بیدگل به شکل برابر می باشد.

◄ شما می دانید اغلب این فرش ها به کدام کشورها صادرات می شود؟
فرش ماشینی به ۲۵ کشور صادر می شود و اغلب به افغانستان و عراق و پاکستان  و ترکمنستان می باشد. در گذشته این کشورها  مشتریان فرش هایی با تراکم و شانه هایی پایین تری بودند اما اخیراً با تغییراتی که در سلیقه آن ها اتفاق افتاده است و امروز به ندرت سراغ فرش های کمتر از پانصد شانه می روند.

◄ تا به حال شکایت یا نامه ای مبنی بر مغایرت نتایج آزمایش فرش های صادراتی از اداره استاندارد کشور مقصد دریافت کرده اید؟
حقیقت امر تا به امروز با چنین موردی مواجه نشدم…  دو نوع فرش صادر می کنیم؛ یکی  بر اساس پروانه استاندارد ویژگی های فرش ماشینی طبق استاندارد ۱۰۷۵۳ و دیگری بر اساس مشخصات فنی و اطلاعات برچسب گذاری طبق استاندارد ملی ۱۳۶۰.

◄ نظارت بر واحدهای تولیدی به چه شکل انجام می گیرد؟
نظارت بر محصولات واحدهای تولیدی به دو صورت انجام می گیرد؛ در نوع اول، بازرسی به صورت مستقیم و با مراجعه به واحدهای تولیدی صورت می گیرد که شامل نمونه برداری از محصولات، بازرسی از محل تولید و انبار و… می شود. در نوع دوم، بازرسی از محل عرضه و فروش به اصطلاح در بازار صورت می گیرد که به طرح طاها معروف است؛ در این طرح محصولات از فروشگاه ها خریداری می شود و مورد آزمایش قرار می گیرند. این طرح این امکان را فراهم می کند که یک محصول به صورت سراسری در کشور مورد بررسی و آزمون قرار بگیرد؛ به طور مثال فرشی که در کاشان تولید شده در فروشگاهی در استانهای دیگر توسط ادارات استاندارد آن محل خریداری می شود و مورد آزمون قرار می گیرد. چنانچه در آزمایش ها مواردی از تخلف مشاهده شود؛ اداره استاندارد محل خرید کالا  نامه ای جهت رسیدگی به استاندارد محل تولید کالا ارسال می کند که ما تا به امروز موارد متعددی از آن را داشته ایم.

◄ در این موارد اداره استاندارد چگونه به این مسئله رسیدگی می کند؟
از طریق مراجعه به واحد تولیدی پیگیری می کند و ضمن تذکر و اخطار برای موارد عدم انطباق با استاندارد مربوطه، نمره منفی در نظر گرفته می شود. اگر نمرات منفی به ۹۰ برسد پروانه استاندارد آن واحد تعلیق و اگر به ۱۲۰ برسد باطل و به مراجع قضایی معرفی می شود.

◄  در سال گذشته با چند مورد از این موارد در حوزه نساجی و فرش مواجه شده اید؟
به صورت دقیق عددی در ذهن ندارم اما در سال گذشته پنج یا شش مورد از استان های دیگر به ما گزارش شده است. البته در مواردی از شکایت، تولیدکننده نیز مقصر نبوده است؛ مثلا مشتری از نحوه نگهداری و نظافت صحیح فرش آگاهی نداشته  و یا در مواردی هویت تولیدکننده و آدرس ها مشخص نبوده است و امکان شناسایی واحد تولیدی به سرعت وجود نداشته و یا اینکه از برند و نام واحدهای تولیدی دیگر استفاده شده و یا اینکه تولید کننده وجود خارجی نداشته است.

◄ بعضی تخلفات بین تولیدکنندگان فرش ماشینی به کرات شنیده می شود؛ مثلا عدم مرغوبیت کیفیت فرش که در مدتی کوتاه مستهلک می شود یا عدم خلوص نخ ها در حالیکه در برچسب ذکر شده صد در صد… و یا کپی برداری از عناوین برندهای دیگر و… .
تا به حال با این موارد برخورد داشتید؟
طی یکی دو سال اخیر کمتر از گذشته با این تخلفات مواجه هستیم معمولاً واحدهای تولیدی فاقد پروانه صنعتی و بدون هویت مرتکب چنین تخلفاتی می شوند به طور مثال از نخ های مخلوط استفاده می کردند اما با گذشت زمان و افزایش نظارت ها کمتر با این موارد روبه رو هستیم. اما ممکن است مواردی باشد که از طریق گزارش بازرسی مستقیم کارکنان ما یا طرح طاها یا  شکایت مشتریان و نیز در بازرسی های مشترک ادارات نظارتی شناسایی و پیگیری می شود و در صورتی که این تخلف محرز گردد مجبور به پرداخت و جبران خسارت به مصرف کننده می شود. از طرفی دیگر پرونده ای دراین خصوص بعنوان کم فروشی تشکیل و به مراجع قضایی معرفی می شوند .

◄ نظارت شما بر واحدهای ریسندگی منطقه کاشان به چه صورت انجام می گیرد؟
حدود ۳۰ واحد ریسندگی در شهرستان های کاشان و آران و بیدگل فعالیت دارند. از آن جایی که نخ های مصنوعی مشمول استاندارد اجباری نیست این واحدها الزام به دریافت پروانه استاندارد نیستند، چراکه در آزمون یک فرش تمام اجزای آن از جمله نخ های مصرف شده مورد بررسی قرار می گیرد. با این حال اغلب واحدهای ریسندگی بنا به اطمینانی که از بالابودن کیفیت محصولات خود دارند به دریافت پروانه استاندارد اقدام نموده اند و اکثراً توانسته اند پروانه استاندارد را  کسب نمایند.

◄ استاندارد و کیفیت فرشی که در کاشان تولید می شود در مقایسه با فرش ماشینی ترکیه به عنوان بزرگ ترین رقیب ما به چه صورت است؟
در ابتدا باید عرض کنم استانداردهای ملی که در ایران تدوین و اجرا می شود از  استاندارد کشورهای صنعتی پیشرفته نیز الهام گرفته است. علاوه بر این از ایده ها و نظرات اساتید دانشگاهها و صاحب نظران هر حوزه و مدیران واحدهای تولیدی به طور مشخص استفاده می شود. من اطمینان دارم فرش ایرانی به مراتب از فرش ماشینی ترکیه و چین مرغوب تر و با کیفیت تر است.

◄ معیارهای شما برای بیان برتری در مرغوبیت چیست؟
دارا بودن پروانه کاربرد علامت استاندارد ایران معیاری بر مرغوبیت و کیفیت فرش ماشینی می باشد.
شما اگر به ماشین های بافندگی که در واحدهای تولیدی فرش در ایران وجود دارد نگاهی بیندازید متوجه می شوید. بهترین و پیشرفته ترین ماشین آلات بافت فرش ماشینی در ایران وجود دارد خصوصاً ماشین های بافندگی با تراکم ۱۰۰۰ و ۱۲۰۰ شانه در کاشان رو به افزایش است.

◄ از گفته شما می توان اینطور  برداشت کرد که افزایش شانه و ارتقای ماشین آلات به معنای افزایش کیفیت فرش ماشینی ست. این برداشت صحیح است؟
تا حدی… توجه کنید که در استاندارد ملی معیارهایی در راستای کیفیت فرش ماشینی وجود دارد که شامل مقاومت فرش تحت بار دینامیک و استاتیک، مقاومت آهار و… که فرش های شانه پایین ایرانی که با ماشین آلات قدیمی هم بافته و عرضه می شوند توان عبور از این آزمایش ها را دارند.
لازم به ذکر است که فرش های تولید شده با ماشین های بافندگی پیشرفته با توجه به استفاده از مواد اولیه مرغوب و استاندارد ، طراحی زیبا و ایجاد جذابیت برای خریداران و لحاظ نمودن سلایق مشتریان و کیفیت بافت برای خریداران داخلی از اقبال بالاتری برخوردار هستند و درصورت بهره گیری از نیروی انسانی ماهر، حضور مستمر در نمایشگاه های داخلی و خارجی و شناسایی بازارهای هدف و ایجاد واحد تحقیق و توسعه که خوشبختانه امروز برخی از واحدهای تولیدی  اهمیت آن را دریافتند و اقدام به ایجاد آن کرده اند در بازارهای داخلی و خارجی هم موفقیت بیشتری خواهند داشت.

◄ آیا بازرسان شما بر واحدهای آهار و تکمیل فرش هم نظارت دارند؟
ببینید تست مقاومت آهار به تنهایی مشمول استاندارد اجباری نیست؛ با این حال بازرسان ما به واحدهای آهار و تکمیل فرش ماشینی مراجعه می کنند و راهنمائیهای لازم را ارائه می دهند تا از برچسب هایی با مندرجات استاندارد برای الصاق به فرش های ماشینی استفاده نمایند درصورتیکه مسئولیت اصلی با واحد تولید کننده فرش است نه با واحد آهار که در قسمتی از فرآیند تولید فرش دخالت دارد.

◄ کلام آخر…
صنعت فرش ماشینی برای کشور اهمیت ویژه ای دارد و کاشان از این جهت که از امکانات لازم برای این صنعت برخوردار است می تواند برای اقتصاد کشور مفید و موثر باشد. در این راستا اداره استاندارد کاشان آمادگی ارائه هر گونه خدمات به صنایع عظیم فرش ماشینی در این منطقه را دارد. با آرزوی پیشرفت و توسعه اقتصادی روز افزون برای واحدهای تولیدی و تقدیر و تشکر از مسئولان محترم مجله نساجی کهن که به رفع مسائل و مشکلات صنعت نساجی کشور عنایت خاص دارند.

مصاحبه: شیما شعاعی

منبع: شماره ۲۹ مجله کهن

تلفن اشتراک: ۷۷۲۴۵۷۸۰-۰۲۱