نساجی بازیگراصلی اقتصاد مقاومتی درزنجان/صنعتی که هرروزلاغرترمی شود.

در حالی که قرار است سال‌جاری اقتصاد مقاومتی شکل عملی به خود بگیرد و اقدامات تاثیرگذار در این خصوص به انجام برسد، وضعیت حاکم بر صنعت نساجی استان زنجان در تضاد با این دستورالعمل گام برمی‌دارد و ورود کالاهای خارجی به اقتصاد مقاومتی ضربه می‌زند.

بعد از اینکه پیش‌قراولان چینی به حوزه نساجی ایران وارد شدند و بازار نساجی و صنایع وابسته ایران را مورد هجمه قرار دادند، هندی‌ها نیز برای عقب نماندن از قافله رقیب خود در حوزه نساجی وارد این بازار سودآور شدند و با همکاری چینی‌ها صنعت نساجی ایران را به حاشیه راندند.

اشباع شدن بازار داخلی از محصولات نساجی وارداتی باعث شده فعالان این صنعت با چالش‌های عدیده‌ای مواجه شونداشباع شدن بازار داخلی از محصولات نساجی وارداتی باعث شده فعالان این صنعت با چالش‌های عدیده‌ای مواجه شوند و با توجه به نبود اقبال در خرید جنس تولید داخل، تولیدکننده داخلی نیز تمایلی به نوسازی خط تولید خود نداشت و این چالش باعث شد اقتصاد ایران در حوزه صنعت نساجی با چالش‌های متعددی روبه‌رو شود.

بی‌شک، صنعت نساجی از قدیمی‌ترین صنایع موجود در جهان است. قدمت بسیار طولانی و تاثیری که در پیشرفت صنعت و اقتصاد دنیا گذاشته و می‌گذارد، اهمیت این صنعت را عیان می‌کند، به گونه‌ای که این صنعت به عنوان یک صنعت پایه شناخته می‌شود.

سرمایه‌گذاری در صنعت نساجی دارای مزایای بسیاری بوده و این صنعت ارزش‌افزوده به نسبت بالایی دارد و نسبت به سرمایه‌گذاری که در آن می‌شود، اشتغال نسبتا بالایی را ایجاد می‌کند. در صورت تمرکز بر صادرات، ارزآوری بسیار مطلوبی دارد و همین مزایا باعث شده کشورهای در حال توسعه که اکثرا فاقد منابع معدنی، نفت و گاز هستند برای ارتقا و رونق اقتصاد خود به سرمایه‌گذاری در این صنعت روی آورند.

مواد اولیه در این صنعت نظیر پنبه، پلی‌استر، ویسکوز، پشم و غیره به طور متوسط ۱.۵ تا ۸ دلار برای هر کیلوگرم ارزش دارد. در صورت تبدیل این مواد به محصولات نساجی و به خصوص به کالای نهایی، ارزشی به طور میانگین ۲۰۰ دلار و یا بیشتر در هر کیلو می‌تواند داشته باشد که خود نشان‌دهنده میزان ارزش‌افزوده بالایی است که تولید می‌شود.

طبق آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت در حدود ۱۰ هزار واحد دارای مجوز در زمینه تولید انواع محصولات نساجی، پوشاک و چرم فعالیت دارند (۱۱ درصد از نظر تعداد واحدهای صنعتی) که مجموع سرمایه‌گذاری ۸۰۰ میلیارد تومانی (پنج درصد سرمایه‌گذاری صنعتی) را شامل می‌شود. این صنعت حدود ۳۵۰ هزار اشتغال مستقیم، ۱۴ درصد اشتغال صنعتی و یک میلیون نفر اشتغال غیرمستقیم ایجاد کرده است.

وضعیت صنعت نساجی در استان زنجان

استان زنجان به عنوان قطب صنایع نساجی در کشور مطرح است و در زمینه تکنولوژی مورد استفاده، پس از اصفهان رتبه دوم را در کشور دارد. گروه نساجی و پوشاک در استان حدود ۸۰ واحد فعال با اشتغال‌زایی بیش از پنج‌هزار نفر را شامل می‌شود. از این تعداد واحدهای فعال، ۱۱ واحد در حوزه چرم و کفش و ۳۱ واحد در حوزه پوشاک و ۴۰ واحد در حوزه تولید انواع منسوج در این دسته‌بندی قرار می‌گیرد.

تولیدات متنوع این صنعت شامل انواع نخ با سیستم ریسندگی الیاف کوتاه و بلند، فرش، پارچه پرده‌ای، پارچه فاستونی، پارچه جین، تولید الیاف مصنوعی، انواع منسوج نبافته با محدوده گسترده کاربردهای بهداشتی تا ژئوتکستایل و برخی محصولات خاص و منحصر به فرد مانند منسوج نبافته اسپان‌لس (منحصر به فرد در خاورمیانه) و پوشاک آنتی باکتریل، موقعیت و مزیت مناسبی برای استان فراهم آورده است.

مهم‌ترین محصولات تولیدی استان بر اساس واحدهای فعال

ریسندگی انواع پنبه و مخلوط با ویسکوز و پلی‌استر (سیستم ریسندگی الیاف کوتاه) با ظرفیت اسمی بیش از ۲۰ هزار و ۵۰۰ تن در سال، بافندگی پارچه تاری پودی با ظرفیت اسمی بالغ بر ۳۵ میلیون و ۴۰ هزار مترمربع، ریسندگی انواع نخ سیستم ریسندگی بلند (نخ فرش) با ظرفیت اسمی ۱۰ هزار و ۱۵۰ تن فرش ماشینی با ظرفیت اسمی یک میلیون و ۱۷ هزار و ۷۸۰ مترمربع، نخ با ظرفیت اسمی پنج‌هزار و ۲۵۰ تن، تولید انواع الیاف پلی‌استر و پلی پروپیلن با ظرفیت اسمی ۳۹ هزار و ۴۵۰ تن، انواع منسوج بی‌بافت با ظرفیت اسمی ۲۸ هزار و ۷۰۰ تن، رنگ‌رزی الیاف با ظرفیت اسمی ۷۱۱۰ تن منسوج استخوان‌بندی تایر با ظرفیت اسمی ۱۵ هزار تن، بافندگی و تکمیل پارچه گردبافی پنج‌هزار تن.

با توجه به بازدیدهای انجام شده و بازخورد کسب شده از واحدهای استانی در تولید محصولات فوق تا ۷۰ درصد فعال هستند ولی تولید انواع الیاف پلی‌استر، پلی پروپیلن و بی‌سی‌اف با ظرفیت کمتر از ۴۰ درصد فعالیت دارد. شرکت‌های جوراب کاسپر، جوراب مهیار و زامینی پوشان از واحدهای مطرح در تولید جوراب و پوشاک هستند و شرکت زامینی پوشان دارای ظرفیت تولید بیش از دو میلیون قطعه در سال است.

طرح‌های مهم و بزرگ نساجی در استان زنجان در دست اجرا است که با پیشرفت فیزیکی بالا به علت مشکلات متوقف مانده‌اند، از جمله مه‌ریس ابهر که در صورت راه‌ا‌ندازی با اشتغال بیش از یک‌هزار نفر همراه خواهد بوددر استان زنجان طرح‌های مهم و بزرگ نساجی در دست اجرا است که با پیشرفت فیزیکی بالا به علت مشکلات متوقف مانده‌اند، از جمله مه‌ریس ابهر که در صورت راه‌ا‌ندازی بیش از ۸۰۰ میلیارد ریال سرمایه‌گذاری با اشتغال بیش از یک‌هزار نفر را خواهد داشت و به همین تربیت سرجین بافت، اشتغال ۱۴۰۰ نفری و سرمایه‌گذاری بیش از یک‌هزار میلیارد ریال ایجاد می‌کند. از جمله طرح‌های مهم دیگر پویا ریس ابهر و سرمه‌پود را می‌توان نام برد.

با توجه به افزایش و تثبیت نرخ ارز که به طور خودکار باعث افزایش درآمد ریالی حاصل از صادرات شده و واردات غیرمجاز کالای نساجی توسط مکانیزم قاچاق کالا را غیراقتصادی‌تر کرده، لازم است حمایت بیشتر و هدفمند با رویکرد صادرات جهت سرمایه‌گذاری در این بخش انجام گیرد.

همچنین قیمت تمام شده محصولات نساجی می‌بایست کاهش یابد، که با توجه به افزایش قیمت ارز و کاهش قدرت خرید مردم به واسطه آن، کاهش در قیمت تمام شده باعث حفظ بخشی از توان خرید مردم می‌شود.

ارتقای کیفیت و اصلاح نژاد پنبه‌ای که در داخل کشت می‌شود از نژاد هندی به نژادهای برتر و نیز مدرنیزه کردن واحدهای تصفیه پنبه در کشور برای بهره‌وری بیشتر و افزایش کیفیت به عنوان مهم‌ترین ماده اولیه مدنظر باشد. تکمیل زنجیره تولید در استان به خصوص در تولید کالای نهایی بسیار ضروری است، از جمله می‌توان به تولید صنعتی پوشاک جین، کت و شلوار و سایر پوشاک که در استان موجود نیست، اشاره کرد.

ارائه تسهیلات بازسازی و نوساری در قالب طرح‌های ایجادی جهت جلوگیری از فرسوده شدن خطوط تولید واحدها، تولید محصولات نساجی تحت امتیاز برندهای معتبر باعث توجه به کیفیت محصول و یافتن بازارهای صادراتی می‌شود که در کشورهای چین، جنوب و جنوب‌شرقی آسیا رایج است. برندسازی و استفاده از مزایای آن باید مورد توجه تولیدکنندگان این صنعت قرار گیرد. در وزارت صنعت، معدن و تجارت دفتر نساجی و پوشاک مشارکت با دانشگاه‌ها، دانشگاه امیرکبیر و صنعتی اصفهان جهت ورود به بحث مد و طراحی پوشاک به صورت علمی جهت افزایش کیفیت و به روز بودن محصولات نهایی مورد نیاز است.

با توجه به قیمت بالای ماشین‌آلات نساجی فرآیند ورود ماشین‌آلات دست‌دوم با زیر سه سال ساخت تسهیل شود. زنجان پتانسیل‌های لازم برای توسعه صنعت نساجی را دارد و در این میان باید زیرساخت‌های لازم برای ایجاد صنعت نساجی در استان فراهم شود. صنعت نساجی زنجان، امروز به یک جوان پخته تبدیل شده است؛ صنعتی که بیش از ۳۰ سال از فعالیت ماشین‌آلات آن در استان می‌گذرد و نیازمند نوسازی و به‌روز شدن ماشین‌آلات است تا حداقل حیات خود را در گردش چرخ‌هایش ببیند.

زنجان جزو پنج استان برتر در حوزه نساجی کشور

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان در این زمینه می‌گوید: صنعت نساجی استان ظرفیت مناسبی برای توسعه دارد و توانسته است در این زمینه دستاوردهای خوبی داشته باشد.

ناصر فغفوری به وضعیت صنعت نساجی در استان زنجان اشاره کرد و می‌افزاید: زنجان جزو پنج استان برتر در حوزه صنعت نساجی در کشور است. استان زنجان جایگاه بسیار خوبی در صنعت نساجی دارد و در بحث ریسندگی، رنگرزی و بافندگی در کشورحرفی برای گفتن دارد. مزیت این صنعت در استان این است که اگر ۱۰ سرمایه‌گذار در این زمینه در کشور فعال باشد، پنج سرمایه‌گذار حوزه صنعت نساجی در استان زنجان مستقر هستند. واحدهایی که در صنعت نساجی در استان زنجان فعال هستند، بسیار فعال بوده و صادرات هم دارند.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان، به مشکلات واحدهای صنعت نساجی در استان اشاره کرد و تصریح می‌کند: سرمایه در گردش، مشکل عمده این صنعت در استان است، بنابراین باید تلاش کنیم تا این مشکل رفع شود؛ چراکه صنعت نساجی بسیار اشتغال‌زا است. همچنین سه پروژه مهم در استان داریم که مه‌ریس، پویاریس و سروجین باف عملیاتی می‌شود. خوشبختانه وضعیت صنعت نساجی استان زنجان در سه سال اخیر خوب شده است و بهتر هم خواهد شد.

فغفوری با بیان اینکه متاسفانه زنجیره تولید تکمیل نشده در استان نداریم و قیمت‌ها متفاوت است که در این راستا سیاست سازمان بر این است که ارزش افزوده نهایی در بخش صنعت دوزندگی و در فولاد نورد را حمایت کنیم تا سرمایه‌گذار فعالیت کند، ادامه می‌دهد: مشکلی در خصوص صنعت نساجی در واحدهای کوچک همچون پتوبافی و جوراب‌بافی نداریم، اما تعداد واحدهای ریسندگی کوچک در استان بسیار کم است. مشکلات صنعت نساجی در استان زنجان متفاوت‌تر از کشور است و ما در برنامه‌ خود راه‌اندازی واحدهای نساجی در استان را داریم.

وی با اشاره به اینکه متاسفانه ورود محصولات چینی، بازار پوشاک و پارچه را تحت‌تاثیر قرار داده و این امر صنعت نساجی را در استان با مشکل مواجه می‌کند، خاطرنشان می‌کند: گرایش مردم به سمت مصرف محصولات خارجی باعث می‌شود که صنعت ما حرفی برای گفتن در بازار نداشته باشد. باید طراحی پارچه‌ها به سمتی پیش برود که مطابق با سلایق افراد باشد و بتوانیم با فرهنگ‌سازی خرید تولیدات بومی را توسعه بدهیم. مردم ما نیاز به جذابیت و تازگی دارند و در این راستا این صنعت با نیازهای روز مردم ارتباط دارد و برای توسعه فعالیت‌ها باید به نیاز مردم توجه داشت.

زنجان جزو پنج استان برتر در حوزه نساجی است و در حوزه صنعت ۳۷ هزار نفر مشغول به کار هستند که ۳۰ درصد آن مربوط به بخش صنعت نساجی استفغفوری  با یادآوری اینکه استان جایگاه بسیار قوی در صنعت نساجی کشور دارد، اظهار می‌کند: زنجان جزو پنج استان برتر در این حوزه است. در حوزه صنعت ۳۷ هزار نفر مشغول به کار هستند که ۳۰ درصد آن مربوط به بخش صنعت نساجی است. استان زنجان در بحث ریسندگی، رنگ‌رزی و بافندگی جایگاه بسیار قوی دارد و تنها در دوزندگی مشکلاتی بود که این مشکل هم رفع شد. بزرگ‌ترین حسن صنعت نساجی این است که در این زمینه ۱۰ سرمایه‌گذار در کشور فعال باشد، شش سرمایه‌گذار در استان زنجان مستقر هستند.

فغفوری با ابراز خرسندی از وضعیت رو به بهبود صنعت نساجی استان زنجان طی سه سال اخیر، می‌گوید: برق و الکترونیک و صنایع معدنی و نساجی و صنایع غذایی و شیمیایی از اولویت‌های مهم سازمان صنعت، معدن و تجارت استان است. صنعت نساجی در استان زنجان کم‌ترین مشکل را نسبت به واحدهای مشابه خود در استان‌های دیگر دارد. از طرفی، صنعت نساجی استان، ظرفیت مناسبی برای توسعه دارد و توانسته در این زمینه دستاوردهای خوبی داشته باشد.

فرسودگی ماشین‌آلات؛ دغدغه همیشگی صنعت نساجی زنجان

رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان زنجان نیز با بیان اینکه در حال‌ حاضر صنعت نساجی استان زنجان با فرسودگی ماشین‌آلات مواجه است و برای برون‌رفت از مشکلات موجود، باید نوسازی این بخش از صنعت استان به‌صورت جدی و فوری انجام گیرد، می‌افزاید: صنعت نساجی در کل کشور با مشکلات عدیده‌ای مواجه است، متاسفانه فرسودگی ماشین‌آلات نساجی مهم‌ترین مشکل است و صنعت نساجی به سرمایه‌گذار نیاز دارد ولی متاسفانه در مجموع در حوزه صنعت نساجی سرمایه‌گذاری کم شده و علت این امر هم حضور پررنگ چین و هندوستان است.

سیدسجاد نباتچیان با اشاره به اینکه توسعه صنعت نساجی در استان زنجان نیاز به حمایت و توجه جدی دارد؛ چراکه اشتغال در صنعت نساجی پرکاربردترین اشتغال است، اظهار می‌کند: در بحث اشتغال‌زایی، صنعت نساجی موقعیت خوبی دارد و خوشبختانه در استان زنجان بیش از ۳۵ درصد اشتغال در صنعت نساجی است. در این میان باید دولت بر این امر اذعان داشته باشد که حمایت از صنعت، یعنی توسعه اشتغال و اقتصاد و باید برای تحقق این مهم برنامه‌ریزی شود.

اگر وضعیت صنعت نساجی بهتر شود، بسیاری از مشکلات هم حل می‌شود و البته استان زنجان فرصت و پتانسیل لازم برای توسعه این صنعت را داردرئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان زنجان با بیان اینکه این روزها از دولت انتظاری نداریم، ادامه می‌دهد: دولت تدبیر و امید طی دو سال گذشته دست صنعت‌گران را گرفته و امیدواریم در سال‌های آینده حمایت دولت از صنعت نساجی بهتر شود. اگر وضعیت صنعت نساجی بهتر شود، به تبع آن بسیاری از مشکلات هم حل می‌شود و در این راستا استان زنجان فرصت و پتانسیل لازم برای توسعه این صنعت را دارد.

رئیس انجمن صنایع نساجی استان زنجان با تاکید بر عقب‌ماندگی این صنعت به لحاظ تکنولوژی و تجهیزات، خاطرنشان می‌کند: استفاده از ماشین‌آلات و تجهیزات روز دنیا در هندوستان موجب شده تا شش برابر نسبت به ظرفیت تولید ماشین‌آلات داخل کشورمان، تولید داشته باشند و سرمایه‌گذاری برای خرید تجهیزات با دلار بالای سه هزار تومانی برای تولیدکننده این صنعت صرفه اقتصادی ندارد. بانک‌ها تسهیلات ۲۲ درصدی در اختیار صنعت‌گران این عرصه قرار می‌دهند و با دریافت سود ۲۴ درصدی از محل فروش محصولات، تنها دو درصد سود خالص عاید آن‌ها خواهد شد که با این اوضاع ادامه حیات آن‌ها سخت است.

فعالیت ۸۰ واحد نساجی در زنجان

معاون امور صنایع سازمان صنعت و معدن استان زنجان نیز از فعالیت ۸۰ واحد نساجی در استان خبر داده و می‌گوید: برای بیش از پنج‌هزار نفر در بخش نساجی اشتغال‌زایی شده است. در حال حاضر شاهد اشتغال پنج‌هزار نفر در ۸۰ واحد صنعتی نساجی استان زنجان هستیم که باعث شده زنجان جزو پنج استان برتر فعال در حوزه صنعت نساجی باشد. همچنین این استان در بحث ریسندگی، رنگ‌رزی و بافندگی جایگاه بسیار قوی در سطح کشور دارد و تنها در دوزندگی مشکلاتی بود که این مشکل هم رفع شد.

علی کلانتری با بیان اینکه این صنعت در استان زنجان کم‌ترین مشکل را نسبت به واحدهای مشابه خود در استان‌های دیگر دارد، تاکید می‌کند: صنعت نساجی در استان بسیار فعال و در اقتصاد و اشتغال استان بسیار مثمرثمر بوده است.

این در حالی است که برق و الکترونیک، صنایع معدنی، نساجی، صنایع غذایی و شیمیایی از اولویت‌های مهم سازمان صنعت، معدن و تجارت استان است. همچنین صنعت نساجی استان، ظرفیت مناسبی برای توسعه دارد و توانسته در این زمینه دستاوردهای خوبی داشته باشد.

صنعت نساجی با توجه به قدمت طولانی‌مدت در استان زنجان و اشتغال بخش قابل‌توجهی به این صنعت به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم می‌تواند درزمینه توسعه اقتصادی و صنعتی استان داشته باشد.

نوسازی چرخه و خط تولید محصولات نساجی، تلاش برای از بین و یا کاهش اتکای بازار به محصولات خارجی، کیفیت‌بخشی به محصولات تولید و توجه به ذائقه و سلیقه مشتری داخلی می‌تواند نقش مهمی در احیایی مجدد صنعت نساجی در استان زنجان داشته باشد.