نقش مافیا در واردات ۲۴ میلیارد دلاری
نقش مافیا در واردات کالاهای پر مصرف و اختصاص۲۴ میلیارد دلار به واردات در سال تولید ملی که به گفته معاون اول رییس جمهور برای تنظیم بازار و به گفته وزیر صنعت، معدن و تجارت برای واردات مواد اولیه است ،نگرانی هایی را برای تولید کنندگان داخلی بوجود آورده است .
به گزارش خبرنگار اقتصادی مشرق، “مافیا” انجمن مخفی خلافکاران سیسیل(بزرگ‌ترین جزیره ایتالیا) بود. این گروه در اواسط قرن ۱۹ میلادی به دلیل بی اعتمادی مردم به حکومت و سیستم قانونی و وابستگی مردم به افراد محلی قدرتمند در سیسیل بوجود آمد و بعدها در شرق ایالات متحده آمریکا و استرالیا گسترش یافت.
امروز به دسته‌های غیرقانونی که برای انجام کارهای غیرقانونی تشکیل می‌شوند، اصطلاحا مافیا گفته می‌شود. این گرو‌ه‌ها در بخش‌هایی مانند واردات، صادرات، تولید، سینما و فوتبال حضور دارند.
درباره حضور مافیا در تولید و صنعت ایران بارها اظهار نظر شده‌است، اما نظرها در این بارها بسیار متفاوت است. برخی از فعالان حوزه تجارت تاکید دارند که واردات یا صادرات برخی کالاها به طور انحصاری در دست عده‌ای است که مافیایی عمل کرده و از ورود هر شخص یا گروه دیگری به این حوزه ممانعت می‌کنند، اما برخی مقامات دولتی یا حتی بخش خصوصی معتقدند که مافیا در تجارت ایران وجود ندارد.
مافیای واردات موز؟
یک نمونه از کالاهایی که به نظر می‌رسد انحصار در بازار آن وجود دارد و به همین دلیل هر از چندگاهی با نوسانهای قیمتی مواجه می‌شود، موز است.
تجارت موز در ایران درحالی طی چند سال اخیر بسیار پررونق بوده که به گفته نمایندگان مجلس و فعالان بازار میوه، انحصار واردات موز به کشور در اختیار تعداد بسیار محدودی است که این افراد در مواقع مختلف با به هم ریختن بازار سود کلانی را به جیب می‌زنند.
چندی پیش که قیمت موز در بازار میوه به شدت افزایش یافته و حتی دو برابر شد، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس با بیان این‌که سود واردات و گرانفروشی موز به جیب چند نفر می‌رود، خبر داد که واردکنندگان موز که تعداد بسیار محدودی هستند از مدتها پیش اقدام به واردات این میوه با قیمت پایین و با ارز دولتی کرده و پس از نگهداری موزها در انبارها قیمت آن را افزایش داده‌اند.
با این وجود، سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان درباره “مافیای موز” این طور توضیح داده که “واردات موز به صورت قانونی و براساس ضوابط و مقررات جاری کشور صورت می‌گیرد و در صورتی که واردکنندگان حائز شرایط باشند، می‌توانند برای واردات ین محصول اقدام کنند. بدیهی است این قیمت‌های کاذب ناشی از جو روانی موجود در بازار نشات می‌گیرد که باعث شده تا عده‌ای از این وضع سوء استفاده کنند. علی ایحال سازمان حمایت در صورت مشاهده هر گونه اقدام غیر قانونی و تخلفاتی که طبق ضوابط واساس‌نامه سازمن باشد از طریق مراجع ذیربط پیگیری می‌کند.”
مافیای واردات گوشت؟
کالای دیگری که ظن حضور مافیای واردات در آن وجود دارد، گوشت است. در حالی که به اعتقاد فعالان این حوزه، واردات گوشت در اختیار عده محدودی است و اجازه ورود افراد دیگر به آن وجود ندارد، اما مقامات دولتی این موضوع را رد می‌کنند.
برخی فعالان بخش خصوصی معتقدند اگر چه دولت رسما محدودیتی برای واردات ایجاد نکرده، اما پیچ و خم‌های اداری برای افتتاح ال.سی، دریافت ارز دولتی و انتظار در صف ثبت سفارش، رسما فضا را به سمتی کشانده که هر کسی نتواند به این عرصه وارد شود و فقط افراد دارای رانت‌های دولتی می‌توانند با سرعت از این موانع عبور کنند.
در این زمینه صدرالله دولت، مدیرعامل شرکت پشتیبانی امور دام می‌گوید: در حال حاضر ۱۰۷ شرکت واردکننده گوشت در کشور وجود دارد که یکی از آنها هم شرکت پشتیبانی امور دام وابسته به وزارت صنعت، معدن و تجارت است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا واردات گوشت قرمز مافیا دارد، می‌گوید: نه! هیچ مافیایی ندارد و واردات گوشت قرمز کاملا شفاف و روشن است. واردات این کالا و سایر کالاها در قالب قوانین کشور انجام می‌شود.
مافیای واردات چادر مشکی؟
ارزش بازار چادر مشکی در ایران چندان مشخص نیست، اما برآوردها نشان می‌دهد که از بابت واردات پارچه چادر مشکی به کشور سالانه چیزی در حدود نیم میلیارد دلار سود به جیب واردکنندگان این کالا می‌رود.
براساس آمار گمرک ایران، واردات پارچه چادر مشکی در سال ۸۹ معادل ۱۶ هزار تن به ارزش ۸۱ میلیون دلار بود. حال اگر فرض کنیم هر متر پارچه چادر مشکی ۲۰۰ گرم وزن داشته باشد، بنابراین در سال قبل حدود ۸۰ میلیون متر پارچه چادر مشکی وارد کشور شده است. متوسط قیمت هر متر پارچه چادری هم با محاسبه‌ای ساده حدود ۱۰۱ سنت درمی‌آید. همچنین متوسط هزینه واردات هر متر پارچه چادر مشکی در مجموع و با احتساب هزینه حمل و نقل و دیگر هزینه‌ها حدود ۱.۵ دلار می‌شود.
در حال حاضر هر متر پارچه چادر مشکی در بازار کشورمان به طور متوسط ۷ هزار تومان یعنی حدود هفت دلار به فروش می‌رسد. با احتساب ۸۰ میلیون متر پارچه وارداتی و سود ۵.۵ دلاری برای هر متر، سود کل سالانه از بابت واردات پارچه چادر مشکی به کشور حدود ۴۴۰ میلیون دلار برآورد می‌شود.
با این حساب چگونه می‌توان از سود کلان و باد آورده واردات پارچه چادر مشکی چشم‌پوشی کرد؟ و از آن مهمتر چگونه می‌توان در مقابل فشارهای واردکنندگان این کالا مقاومت کرد؟
همه این عوامل دست به دست هم داد تا با وارد شدن بیش از حد کالای ارزان، فکر تولید از سر سرمایه‌گذاران خارج شود. به نظر می‌رسد از این پس هم با توجه به هجوم پارچه‌های ارزان از اکثر مرزها به ایران، چنان نفس صنایع نساجی گرفته شده که دیگر مجالی برای اندیشیدن به تولید چادر نیست. اما چرا داستان پروژه تولید داخل پارچه چادر مشکی در ایران به اینجا رسید؟
جمشید بصیری تهرانی – دبیر سابق انجمن صنایع نساجی ایران که زمانی در سال ۱۳۸۵ از باز شدن رمز سامورایی تولید پارچه چادر مشکی در کشور خبر داده بود، با اشاره به این‌که دلیل شکست پروژه تولید پارچه چادر مشکی در ایران ربطی به مافیا نداشت، گفت: قاچاق شدید پارچه چادر مشکی به کشور مانع سرمایه‌گذاری در این حوزه شد و تولیدکنندگان هم دلسرد شدند.
او یادآوری کرد: حدود ۲۰ سال پیش دو نفر درصدد برآمدند که کارخانه‌ای را در ایران برای تولید پارچه چادر مشکی احداث کنند. به همین منظور جلساتی نیز با وزیر وقت صنایع برگزار کردند.
وی افزود: آنان مجوزهای لازم برای احداث این کارخانه را گرفتند و حتی کار ساختمانی هم شروع شد. اما در ادامه در زمینه تامین ماشین‌آلات اختلاف شدیدی بین وزارتخانه و آن دو نفر به وجود آمد که در نهایت باعث بگو مگو و قهر آقایان شد.
بصیری اضافه کرد: نظر وزارتخانه این بود که ماشین‌آلات حتما از یک کارخانه داخلی تامین شوند، اما این موضوع با طرح توجیهی دو سرمایه‌گذار تناقض داشت. این اولین تلاش برای تولید پارچه چادر مشکی ملی ۲۲ سال اخیر بود که شکست خورد.
تاجر به دنبال سود است
در این باره، عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی ایران، اصلا موضوع وجود مافیا را رد و سعی می‌کند تا در مورد واردات و راه‌کارهای مقابله با واردات بیش از حد، توضیحاتی بدهد.
مسعود دانشمند در مورد مافیای وارداتی این گونه واکنش نشان می‌دهد: مافیای وارداتی چیست؟ این ادبیات را نگوییم. من تعریفی از مافیا ندارم. من اصلا مافیا را نمی‌شناسم. ببینید مملکت تعرفه‌اش آزاد است و هر تاجری هم دنبال سود است. وقتی تاجری بتواند یک کالایی را ارزان‌تر وارد بازار داخلی کند، طبیعتا دنبال آن می‌رود.
وی ادامه می‌دهد: اگر دولت تصمیم به این داشته باشد که میوه وارد نکند و از تولید داخلی حمایت کند، دولت است که می‌تواند برای واردات کالا تعرفه بگذارد. بنابراین اصلا نباید به این ادبیات فکر کنیم. هرکسی که تاجر باشد اگر ببیند کالایی سودآور است آن را وارد یا صادر می‌کند.
وجود مافیا تایید شد؟
مسعود میرکاظمی که در دولت هشتم، وزیر بازرگانی و در دولت نهم، وزیر نفت بود و هم اکنون به عنوان نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی حضور دراد، اما در زمان وزارتش از حضور مافیا خبر داده بود.
او یک بار در اظهار نظری گفته بود: مبارزه با فساد وظیفه همه روسای دستگاه‌هاست. زمانی که من در وزارت بازرگانی بودم و اکنون که در وزارت نفت هستم، با فساد یا مافیا برخورد می‌کنم.
اظهار نظر غضنفری درباره مافیای واردات
مهدی غضنفری در پاسخ به این سوال که شایعه وجود انحصار واردات برخی کالاها در دست افرادی خاص، تا چه اندازه صحت دارد، گفت: بر اساس روال قانونی، هر کس که کارت بازرگانی دارد، می‌تواند برای واردات اقدام و ثبت سفارش انجام بدهد.
وی افزود: اگر کسی کالایی را با قیمتی وارد کند که بتواند با دیگران رقابت کند، در عرصه باقی خواهد ماند ولی اگر بخواهد طوری اقدام کند که قیمت بیشتر باشد، قطعا کسانی که بهتر عمل کرده‌اند و کالا را با قیمت کمتری عرضه می‌کنند، سهم بیشتری از بازار در اختیار خواهند داشت.
او در پاسخ به این که آیا مافیا در واردات برخی کالاها وجود دارد یا خیر؟ اظهار کرد: آنچه من گفتم مربوط به سیستم ثبت سفارش و روال قانونی بود، ولی درباره سیستم غیر رسمی باید از متولیان خودش سوال شود.
سرانجام چه شد؟
اظهارنظرهای ضد و نقیض درباره وجود مافیای واردات و انحصار برخی کالاها در اختیار عده‌ای خاص، باعث شده که نتوان نتیجه مشخصی از آنها گرفت. شاید بهتر است مسوولان دولتی و بخش خصوصی در این باره شفاف‌تر و مستدل‌تر صحبت کنند تا بتوان از اظهارنظرهای آنها نتیجه مشخصی گرفت. از سوی دیگر باید دانست که تایید یا تکذیب وجود مافیای واردات در کشور، مساله را حل نمی کند، چرا که اگر این باند انحصاری در کشور حضور داشته باشند، از تایید یا تکذیب مسوولان یا فعالان این بخش، تاثیری نمی‌پذیرند.
نکته دیگر این است که دولت در سال حمایت از تولید ملی، ۲۴ میلیارد دلار به واردات اختصاص داده است. وارداتی که به گفته معاون اول رییس جمهور برای تنظیم بازار و به گفته وزیر صنعت، معدن و تجارت برای واردات مواد اولیه است. اما نگرانی این است که بخشی از همین رقم نیز در اختیار مافیای واردکنندگان قرار بگیرد و به جای این که صرف واردات کالاهای پرمصرف شود، به واردات محصولاتی مانند رب گوجه فرنگی، بند شلوار و میخ از چین اختصاص یابد!
