هشدار به کمبود غذا در جهان

همچنان که نوسان قیمت مواد غذایی در بازارهای جهانی ادامه دارد سازمان‌های مختلف دیده بان نیز در تلاش برای رسیدن به راهی برای مبارزه با گرسنگی هستند. در این میان به تازگی دو راهکار عمده از سوی سازمان جهانی خواربار و کشاورزی(فائو)، ارائه شده است.

کارشناسان بین‌المللی از یک سو بر لزوم افزایش میزان تولید محصولات کشاورزی تاکید دارند و از سوی دیگر می‌گویند: برای جلوگیری از اتمام ذخایر محدود غذایی باید مانع هدر رفتن تولیدات شد. البته هفته گذشته فائو اعلام کرد: بازارهای جهانی هنوز با بحران مشابه سال ۲۰۰۸-۲۰۰۷ که طی آن قیمت‌های بالای غذا موجب بروز ناآرامی در کشورهای فقیرتر شد، روبه‌رو نیستند، اما با این وجود افزایش قیمت‌ غلات؛ یعنی یک گروه از کالاهای اساسی خوارکی که حاصل خشکسالی شدید در آمریکاست، نگران‌کننده است. قیمت‌های ذرت آمریکا با ادامه خشکسالی در این کشور، بیش از ۵۵ درصد در پنج هفته گذشته افزایش یافته است. این بدترین خشکسالی آمریکا از سال ۱۹۵۶تاکنون است که نگرانی را نسبت به کمبود غذایی برانگیخته است.
با این همه عبدالرضا عباسیان، اقتصاددان ارشد و کارشناس غله در فائو می‌گوید: عرضه فراوان برنج و موجودی مناسب گندم به این معنی است که وضعیت به وخامت چهار یا پنج سال گذشته نیست.

همراه شدن عوامل مختلف شامل قیمت‌های بالای سوخت و نفت، استفاده رو به رشد از سوخت‌های زیستی، آب و هوای بد و افزایش بهای معاملات غلات، موجب صعود قیمت‌های مواد غذایی در سال ۲۰۰۸-۲۰۰۷ شده و اعتراضات خشونت باری را در کشورهایی از جمله مصر، کامرون و‌ هائیتی برانگیخته بود.

رکورد بالای قیمت‌های کالاهای غذایی اساسی در سال ۲۰۱۱ یکی از عوامل عمده‌ای بود که در وقوع تحولات جهان عرب در خاورمیانه و شمال آفریقا و همچنین اعتراضات نان در نقاط دیگر جهان نقش داشت.
به گفته عباسیان دو دلیل برای نگرانی وجود دارد. نخست روندی که افزایش قیمت‌ها در پیش گرفته اند و دوم اینکه در حال حاضر هیچ کاهشی در قیمت‌ها به ویژه قیمت ذرت، گندم و سویا مشاهده نمی شود.

افزایش اخیر قیمت‌های غله به همراه صعود ارزش دلار و کندی اقتصادی در بسیاری از کشورهای غربی که موجب کاهش درخواست مصرف‌کننده شده، احتمالا لطمه سنگینی به کشورهای در حال توسعه وارد می‌کند که بسیاری از آنها غلات را وارد کرده و کالاهای دیگر را صادر می‌کنند.
فائو پیش بینی می‌کند: تامین غله جهان در فصل جاری به دلیل مشکلات مربوط به محصول ذرت مناطق خشکسالی زده آمریکا دشوار می‌شود.

۱۰ سال گرانی

به این ترتیب فائو تخمین می‌زند: با افزایش مصرف و کاهش آهنگ رشد تولیدات کشاوری قیمت جهانی محصولات کشاورزی تا ده سال آینده افزایش خواهد یافت.
سازمان جهانی خواربار و کشاورزی در گزارش مشترکی با سازمان توسعه و همکاری اقتصادی اعلام کرد: قیمت جهانی مواد غذایی و محصولات کشاورزی تا ده سال آینده نیز افزایش خواهد یافت.

رشد فزاینده تقاضا در کشورهای در حال توسعه و نو ظهور تاثیر زیادی بر رشد قیمت جهانی محصولات کشاورزی تا ده سال آینده خواهد داشت. رشد درآمد در کشورهای نو ظهور تاثیر زیادی بر افزایش تقاضای محصولات کشاورزی و مواد غذایی خواهد داشت و در این مدت رشد سطح ذخایر جهانی غلات و محصولات کشاورزی با چالش‌های زیادی روبه‌رو خواهد شد.

بر این اساس، قیمت اسمی محصولات کشاورزی و مواد غذایی تا ده سال آینده افزایش خواهد یافت؛ ولی قیمت ثابت(واقعی) این اقلام با کاهش روبه‌رو خواهد شد یا بدون تغییر خواهد بود؛ ولی نسبت به دهه گذشته با رشد ۱۰ تا ۳۰ درصدی روبه‌رو می‌شود.
افزایش قیمت محصولات کشاورزی و مواد غذایی تاثیر زیادی در وقوع تحولات جهان عرب در کشورهای آفریقایی و خاور میانه داشته است. بر اساس گزارش فائو، قیمت محصولات کشاورزی طی سه ماه اخیر کاهش داشته است، ولی پیش‌بینی می‌شود بار دیگر طی ۲۰۱۲ میلادی با افزایش روبه‌رو شود.

خشکسالی در آمریکا و کاهش تولید ذرت و غلات تاثیر زیادی بر افزایش دوباره قیمت محصولات کشاورزی خواهد داشت. پیش‌بینی می‌شود رشد تولید محصولات کشاورزی طی ده سال آینده به کمتر از ۷/۱ درصد در سال برسد. این رقم در ده سال گذشته به بیش از ۲ درصد رسیده است.
به اعتقاد کارشناسان اقتصادی فائو افزایش مصرف گوشت قرمز و روغن‌های گیاهی در کشورهای در حال توسعه و نوظهور تاثیر زیادی بر افزایش قیمت محصولات کشاورزی تا ده سال آینده خواهد داشت.

در این شرایط راهکار اصلی فائو افزایش تولید توام با کاهش مصرف مواد غذایی در جهان است. به نظر کارشناسان فائو جهان در سال‌های آینده به شرطی می‌تواند مواد غذایی مورد نیاز خود را تامین کند که از حیف و میل کردن و مصرف بیش از حد مواد غذایی و محصولات کشاورزی جلوگیری کند و به سوی استراتژی با ثبات و پایدار کشاورزی حرکت کند.بر این اساس اگر الگوی کنونی مصرف در جهان ادامه یابد، میزان تولید محصولات کشاورزی و مواد غذایی در جهان باید تا سال ۲۰۵۰ میلادی نسبت به سال ۲۰۰۷ بیش از ۶۰ درصد افزایش یابد تا مواد غذایی مورد نیاز جمعیت ۹ میلیارد نفری جهان تا سال ۲۰۵۰ میلادی تامین شود.
این در حالی است که جهان می‌تواند با بهینه‌سازی مصرف مواد غذایی و جلوگیری از اسراف و حیف و میل محصولات کشاورزی، با تولید مواد غذایی کمتر تا سال ۲۰۵۰ میلادی، غذای مورد نیاز جمعیت رو به رشد کره زمین را تامین کند.

این گزارش حاکی است، در بخش تولید، سیستم‌های کشاورزی و مواد غذایی باید تاثیرات منفی خود بر محیط زیست را کاهش دهند که این مساله شامل کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای، مصرف بهینه منابع آبی و حفظ منابع خاک است.
فائو هشدار می‌دهد مردم جهان باید از حیف و میل و اسراف بیش از ۳/۱ میلیارد تن مواد غذایی در سال خودداری کنند. با این میزان مواد غذایی می‌توان غذای مورد نیاز یک سوم جمعیت کره زمین را تامین کرد.

۱۸ میلیون گرسنه

با همه این اوصاف سازمان خواربار و کشاورزی جهانی ملل متحد (فائو) اعلام کرده است: با وجود افزایش تولید و اندوخته موادغذایی در جهان، مردم خاورمیانه و منطقه ساحلی آفریقا در معرض خطر گرسنگی قرار دارند.
کارشناسان فائو می‌گویند: هر چند تولید فرآورده‌های کشاورزی افزایش یافته و ذخیره غلات در جهان با رشد ۳ درصدی مواجه شده است، اما همچنان به دلیل خشکسالی و درگیری‌های مسلحانه در بسیاری از نقاط خطر قحطی و گرسنگی وجود دارد.

بر اساس این گزارش، به دلیل درگیری‌ها و اعمال خشونت در نقاط مختلف جهان شاهد آوارگی و مهاجرت ناخواسته مردم هستیم، زیرا در مناطق درگیری کمبود مواد غذایی به وضوح مشاهد ه می‌شود.
کارشناسان فائو تصریح کردند: مردم کشورهای چاد، مالی، موریتانی، نیجر، کامرون و نیجریه در معرض قحطی و گرسنگی مضاعف قرار دارند.

در گزارش این سازمان دیده‌بان به درگیری‌های مسلحانه در سوریه و یمن اشاره و تصریح شده است: خشونت‌ها در این دو کشور شمار زیادی را با خطر گرسنگی و قحطی مواجه کرده است.
علاوه بر مناطقی که در معرض خطر قحطی‌ هستند، ۳۵ کشور دیگر در جهان به ویژه افغانستان و کره شمالی نیاز به کمک‌های انسان‌دوستانه دارند.

هشدار فائو نسبت به کمبود گندم

در همین حال فائو نسبت به خطر کاهش گندم در کشورهای آسیایی نیز هشدار داده و اعلام کرده است برای جلوگیری از وقوع بحران امنیت غذایی و کمبود گندم در آسیا باید این قاره میزان تولید گندم خود را تا سال ۲۰۵۰ میلادی بیش از ۷۵ درصد
افزایش دهد.

آسیا پر جمعیت‌ترین قاره جهان به شمار می‌رود و گندم محصول راهبردی و استراتژیک برای کشورهای آسیایی است.
به همین خاطر هفته پیش نشست کارشناسان ارشد و پژوهشگران کشاورزی فائو در شهر بانکوک برگزار شد که مهم‌ترین هدف از برپایی این نشست یافتن راهکارهای جدیدی برای افزایش تولید گندم در جهان اعلام شده است.
به این ترتیب امنیت غذایی جهان طی سال‌های آینده بستگی زیادی به افزایش تولید جهانی گندم و برنج به ویژه در آسیا خواهد داشت.
برنج و گندم مهم‌ترین محصول کشاورزی و غذایی مورد نیاز مردم آسیا به شمار می‌رود و محرومیت از دو محصول مهم و راهبردی می‌تواند امنیت غذایی این کشورها را تهدید کند.

بانک جهانی به کمک گرسنگان می‌آید

علاوه بر فائو، بانک جهانی نیز نسبت به افزایش قیمت مواد غذایی در جهان هشدار داده است. در این حال بانک جهانی اعلام کرد که آماده است تا به دولت‌ها به علت افزایش قیمت غلات کمک کند.
رییس بانک جهانی در بیانیه‌ای با ابراز نگرانی از افزایش قیمت مواد غذایی در جهان اعلام کرد که این بانک آماده است به کشورها کمک کند.

به گفته جیم یانگ کیم مسوولان نمی‌توانند اجازه دهند افزایش کوتاه‌مدت مواد غذایی نتایج طولانی‌مدتی برای فقیرترین و آسیب‌پذیرترین کشورهای دنیا داشته باشد.
به گفته او بانک جهانی این شرایط را به دقت زیرنظر دارد و می‌تواند به دولت‌ها برای اعمال سیاست‌های بجا کمک کنیم.
رویترز گزارش داد خشکسالی شدید در آمریکا، پیش‌بینی تولید غلات را به طرز چشمگیری کاهش داده است و خاطرات سال ۲۰۰۸ را زنده کرده است که افزایش شدید قیمت مواد غذایی سبب شورش‌هایی در برخی از کشورها شد.

از نیمه ژوئن قیمت گندم بیش از ۵۰ درصد و قیمت ذرت بیش از ۴۵ درصد افزایش یافته است و خشکسالی در روسیه، اوکراین و قزاقستان و آب و هوای به شدت مرطوب در اروپا و دمای هوای پایین در هند نیز بر نگرانی‌های جهانی در مورد برداشت محصولات افزوده است.