واکنش فعالان اقتصادی به بخشنامه جدید بانک مرکزی/تسهیلات گیرندگان ارزی متضرر شدند
صدور بخشنامه بانک مرکزی مبنی بر این‌که افرادی که از حساب ذخیره ارزی وام دریافت کرده‌اند باید آن را به نرخ مبادله‌ای بازپرداخت کنند، با واکنش برخی از فعالان اقتصادی مواجه شده است.
پدرام سلطانی نایب رییس اتاق ایران درباره صدور این بخشنامه با بیان این‌که این نکته باید تعیین تکلیف شود که چرا بانک مرکزی برای وام‌های ارزی نرخ ریالی تعیین می‌کند، گفت: اگر ارزی به پروژه‌ای اختصاص داده می‌شود، باید بازپرداخت ارزی داشته باشد.
وی ادامه داد: امکان دارد هدف این بخشنامه به وام‌های ارزی تبدیل شده به ریال باشد که بانک مرکزی می‌خواهد با ماخذ دیگری ریال را دریافت کند.
سلطانی با بیان این‌که وام ارزی نباید به این دسته از وام ها اطلاق شود، گفت: اگر وام ارزی به پروژه‌ای اختصاص می‌یابد، باید با همان ارز بازپرداخت شود، اما اگر در زمان اعطای تسهیلات ریالی پرداخت شده، باید وام ریالی به حساب آید و بانک مرکزی نباید از این شرایط سوء‌استفاده کند.
نایب رییس اتاق ایران گفت: بانک مرکزی باید تکلیف خود را مشخص و موضع خود را نسبت به نرخ ارز مرجع بیان کند. اگر این نرخ مورد قبول بانک مرکزی است باید مبنای تمامی تعاملات و تراکنش‌های بانکی باشد، در غیر این صورت اگر نرخ ارز مرجع را قبول ندارد، چرا آن را مبنای بسیاری از خدمات قرار می‌دهد.
وی با تاکید بر این‌که این اقدام بانک مرکزی سیاست یک بام و دو هواست، خاطر نشان کرد: نرخ ارز مرجع در برخی از تعاملات بانک مرکزی مبنا قرار می‌گیرد و در جاهایی دیگر خود بانک مرکزی آن را زیرسوال میبرد.
سلطانی ادامه داد: بانک مرکزی باید از اصرار روی نرخ ارز مرجع دست بردارد تا نرخ ارزی که گویای واقعی نرخ ارز در کشور است مبنای این معاملات قرار گیرند.
نایب رییس اتاق ایران تصریح کرد: در فضای فعلی اقتصاد کشور که مشکلات وچالش‌ها روز‌افزون است، در این قسمت تدبیر لازم به خرج داده نشده که بازپرداخت وام‌های ارزی با بیمه نوسانات ارزی همراه شود.
وی با تاکید بر این‌که وجود چنین بیمه‌ای موجب می‌شد تولید‌کنندگان و صنعت کشور دچار چنین مساله‌ای نشوند، خاطر نشان کرد: بیمه‌ها با محاسبه ریسکی که درباره نرخ ارز در طول زمان می‌کردند، امروز می‌توانستند پاسخ‌گوی این خواسته بانک مرکزی باشند.
سلطانی بیان کرد: براین اساس اگر خواسته امروز بانک مرکزی قانونی بود، بیمه‌ها این خسارت را پرداخت کرده و در غیر این صورت با مراجعه به مراکز ذی‌صلاح خواستار ابطال این بخشنامه می‌شدند.
نایب رییس اتاق ایران با بیان این‌که دریافت تسهیلات ارزی یک شمشیر دولبه است، گفت: اگر اقتصاد باثبات باشد و دریافت تسهیلات از بهره کمتری برخوردار بوده باشد، مفید است اما روی دیگر این سکه این است که به محض این‌که چالش‌های اقتصادی به وجود می‌آید مصیبتی گریبانگیر تولید‌کنندگان می‌شود.
وی افزود: به تولید‌کنندگان توصیه می‌کنم که اگر به سمت وام‌های ارزی می‌روند همه محاسبات لازم را انجام داده و به تجارب گذشته و مشکلاتی که دامن‌گیر تولید‌کنندگان دریافت‌کننده‌ی این تسهیلات هستند توجه کنند.
سلطانی با بیان این‌که با توجه به ماموریتی که اتاق دارد این موضوع پیگیری می‌شود، خاطر نشان کرد: از ابزار‌ها و پتانسیل‌های خود در جهت رفع این مشکل استفاده می‌کنیم و نمی پذیریم که هیچ تصمیمی در بانک مرکزی با قوانین و مقررات پولی کشور مغایرت داشته باشد.
منصفانه نیست
مجید‌رضا حریری رییس کمیسیون واردات اتاق ایران نیز درباره این بخشنامه با تاکید بر این‌که بانک‌ها وقتی وام ریالی با ارز ۱۲۲۶ تومانی پرداخت می‌کنند، در هنگام بازپرداخت نرخ ارز مرجع را مبنای بازپرداخت وام قرار نمی‌دهند، گفت: از این‌رو تولید‌کنندگانی که این تسهیلات را دریافت کردند، باید دلاری را پس دهند که در بازار آزاد و یا مرکز مبادله ارزی تهیه می‌شود و این منصفانه نیست.
وی با بیان این‌که براساس این بخشنامه کسانی که تسهیلات دریافت کرده‌اند، باید نرخ بازار آزاد را مبنای بازپرداخت وام قرار دهند، گفت: به‌طور مثال بانک به کسی دو سال پیش وامی با ارز ۱۲۲۶ تومانی گرفته امروز که موعد بازپرداخت آن است می‌گوید ریال آن باید براساس نرخ ارز در بازار آزاد باشد و این به کسی که این وام را دریافت کرده فشار وارد می‌کند.
رییس کمیسیون واردات اتاق ایران افزود: به‌طور مثال اگر کسی دو سال پیش از حساب ذخیره ارزی ۱۰۰ میلیون ریال وامی دریافت کرده براساس بخشنامه‌ی که صادر‌شده‌است باید ۳۰۰ میلیون ریال بازپرداخت کند و این بخشنامه در شرایطی صادر شده که تفاوت نرخ ارز آزاد و مرجع معنادار شده است.
انحراف در فعالیت‌های حساب ذخیره ارزی
سید حمید حسینی یک عضو اتاق تهران نیز با تاکید بر این‌که منطق و ماهیت صندوق توسعه ارزی این است که به پروژه‌هایی که توجیه اقتصادی دارند، وام ارزی پرداخت کنند، بیان کرد: این پروژه‌ها باید توجیه اقتصادی داشته و کالاهایی را تولید کنند که با صادرات آنها دوباره ارز وارد کشور شود.
وی ادامه داد: ولی دادن وام به پروژه‌هایی که در داخل سرمایه‌گذاری می‌شوند و قرار نیست صادراتی داشته باشند منطقی نیست.
او با بیان این‌که مطرح‌کردن نرخ بازپرداخت این تسهیلات انحراف در فعالیت‌های حساب ذخیره ارزی ایجاد می‌کند، خاطر نشان کرد: پرداخت وام ریالی از سوی این حساب اساسا کار اشتباهی است و زمانی که یک تصمیم غلط گرفته می‌شود به دنبال راه‌حل‌های این‌چنینی هستیم.
این عضو اتاق تهران گفت: حال که چنین بخشنامه‌ای صادر شده همه از شرایط بازپرداخت وام آگاه می شوند ولی اساسا تبدیل‌شدن منابع حساب ذخیره ارزی به ریال اشتباه است.
حسینی در پایان با تاکید بر این‌که این امتیاز‌ها انحراف‌هایی را در سیستم کاری ایجاد می‌کند، خاطر نشان کرد: اگر وام ریالی است باید بازپرداخت آن نیز ریالی باشد نه این‌که وام ریالی باشد و در زمان بازپرداخت نرخ ارز آزاد مبنای بازپرداخت قرار گیرد.
بهره ۳۰۰ درصدی در بازپداخت تسهیلات
یک عضو کارگروه حمایت از تولید نیز با اشاره به صدور جدید بخشنامه بانک مرکزی درباره بازپرداخت تسهیلات گرفته شده از حساب ذخیره ارزی با نرخ مبادله‌ای گفت: در صورت اجرایی شدن این بخشنامه بسیاری از واحد‌های تولیدی با زیان انباشته و در نتیجه ورشکستگی مواجه می‌شوند.
آرمان خالقی با بیان این‌که زمزمه‌های صدور چنین بخشنامه‌ای از سوی بانک مرکزی شنیده می‌شد، گفت: در این زمینه کشور قبلا هم تجربه داشته است. در اواخر دهه ۷۰ تولید‌کنندگانی که تسهیلات ارزی با نرخ یورو ۸۰۰ تومان گرفته بودند، به یکباره با افزایش این نرخ به ۱۲۰۰ تومان مواجه شدند که پرداخت این مابه‌التفاوت مشکل‌ساز شد.
وی افزود: در شرایطی که ارزش پول ملی طی چند وقت اخیر به شدت کاهش یافته است، بازپرداخت تسهیلات ارزی در شرایط کنونی به این معناست که تولید‌کنندگان وام با سود ۳۰۰ درصدی گرفته‌اند که این وضعیت شرایط تولید را کاملا از بین میبرد.
خالقی با اشاره به این‌که هر کس از تسهیلات حساب ذخیره ارزی استفاده کرده باشد و حالا بخواهد بازپرداخت را با نرخ مبادله‌ای انجام دهد عملا ورشکسته می‌شود، افزود: بانک مرکزی مسوول مستقیم حفظ ارزش پول ملی است و متاسفانه مسوولان بانک مرکزی در حال انتقال تبعات منفی سوء‌تدبیر و تصمیمات بعضا اشتباه خود به دیگران هستند.
وی با ضد تولید خواندن بخشنامه تازه بانک مرکزی تاکید کرد: بانک مرکزی برای رفع تکلیف و مسوولیت خود چنین بخشنامه‌ای را صادر کرده است.
عضو کارگروه حمایت از تولید اظهار کرد: حتی اگر بازپرداخت تسهیلات ارزی را با نرخ مبادله‌ای و آزاد هم بپذیریم، سوال اینجاست که واحد‌های تولیدی ارز موردنیاز برای بازپرداخت تسهیلات را از کجا باید تهیه کنند.
براساس بخشنامه جدید بانک مرکزی گیرندگان تسهیلات از حساب ذخیره ارزی که هم‌اکنون سررسید اقساط آنها سرآمده است، در صورتی که تسهیلات ارزی گرفته باشند باید بر اساس همان ارز بازپرداخت کنند و کسانی که تسهیلات ریالی گرفته‌اند باید آن را به صورت ریالی بازپرداخت کنند. در شرایط فعلی که نرخ ارز بالا رفته، دریافت کنندگان تسهیلات ارزی متضرر شده‌اند و به همین دلیل دولت این امکان را برای آنان فراهم کرده که برای بازپرداخت تسهیلاتشان به جای تامین ارز از بازار آزاد آن را از بانک‌ها به به قیمت مبادله‌ای تامین کنند تا فشار کمتری را متحمل شوند.
