پارچه ایرانی شایسته پوشاک وطنی
نگاهی به دلایل رکود بزازی ها و چالش های پیش روی صنعت نساجی (بخش پایانی)
رنگ، طرح ها و جنس پارچه ها گویی حرف ها دارند و این رنگارنگی اگرپشتش مدیریتی هوشمندانه و روشنگرایانه باشد، آنوقت است که رنگین کمان رونق در قلب صنعت نساجی درخشیدن خواهد گرفت.درخششی که میلیارد ها دلار سود و میلیون ها فرصت شغلی را رقم خواهد زد. خاصه اینکه کشورمان از لحاظ نیروی کار و مواد اولیه مورد نیاز این صنعت در موقعیت چشمگیری قرار دارد.قاچاق منسوجات به داخل کشور، عدم امکان تامین مواد اولیه با کیفیت مطلوب و ارزان، افزایش قیمت تمام شده محصولات از مشکلات عمده صنعت نساجی کشور در حال حاضر است.با این حال هستند کشورهایی که تا همین چندی پیش در زمینه صنعت نساجی شان با مشکلات مشابه دست و پنجه نرم می کرده اند و هم اکنون به جایگاه قابل قبول و چشمگیری دراین صنعت به شدت درآمدزا با پتانسیل بالای اشتغال زایی دست یافته اند. نقش صنایع در اقتصاد کنونی بر هیچ کس پوشیده نیست و در ایران نیز صنایع ۲۰ درصد سهم ارزش افزوده را به خود اختصاص می دهند که در این بین صنایع منسوجات و پوشاک از اهمیت ویژه ای برخوردارند.
در خبر ها آمده است: «در حالی صنعت مد و پوشاک ترکیه به رشد چشمگیری دست یافته که از برخی جهات، شباهت هایی با ایران دارد و هر دو کشور به مواد اولیه فراوان و نیروی کار تحصیلکرده و آماده دسترسی دارند.» در این کشور بیش از هر چیز برای رونق صنعت نساجی بر سیاست های تشویقی برای فعالین این صنعت تاکید شده است.تداوم این قبیل سیاست ها آنچنان باعث رونق صنعت نساجی در این کشور شده که هم اکنون ترکیه دومین تهیه کننده محصولات نساجی اروپا به حساب می آید. توجه به بازارهای جهانی از قبیل یافتن مشتری در بازار عربستان و عراق و…، توجه به استانداردهای بین المللی، پرداخت وام های کوچک و هدفمند، سرمایه گذاری تجهیزاتی، استفاده از بحران اقتصادی روز دنیا و توجه بیش از حد به صادرات، برند سازی، تولید مد اسلامی برای جذب کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و… ازجمله ده ها تمهیداتی است که در بسته سیاستی رونق بخشی به صنعت نساجی ترکیه گنجانده شده است.
اشتغال ۹ میلیون نفر در صنعت پوشاک ترکیه، بزرگترین صادر کننده جوراب و پارچه جین دنیا و چهارمین صادرکننده بزرگ دنیا بودن، ۸۰ میلیارد دلار صادرات نساجی و پوشاک ترکیه تاسال ۲۰۲۳، افزایش دستمزدهای ۴ تا ۵ برابری نسبت به چین، هند، تایلند و اندونزی و سرمایه گذاری ۱۱ درصد تولید ناخالص ملی ترکیه در فناوری و ماشین آلات نوین و… همگی از جمله ده ها نتیجه مثبت اجرای سیاست های رونق بخشی به صنعت نساجی ترکیه بوده است.
بهره وری از پتانسیل صنعت نساجی در خراسان رضوی
ظرفیت قابل تاملی در صنعت نساجی خراسان رضوی وجود دارد و کارخانجات قوی از جمله بافندگی فرش، ریسندگی و پارچه بافی در استان مشغول فعالیتند.
سیدرضا کاوه طباطبایی نایب رئیس انجمن صنایع نساجی خراسان رضوی می گوید: «در ایران صنعت نساجی از قدمت طولانی برخوردار بوده و یکی از مهم ترین بخش های اشتغال زایی کشور به شمار می رود، اما در سال های اخیر با مشکلاتی روبرو شده که از جمله آنها می توان به قاچاق منسوجات به داخل کشور، عدم امکان تامین مواد اولیه با کیفیت مطلوب و با قیمت ارزان، افزایش تمام شده محصولات نساجی اشاره کرد.»
نایب رئیس انجمن صنایع نساجی خراسان رضوی با بیان اینکه یکی دیگر از مشکلات صنعت نساجی کمبود نقدینگی است، می گوید: «مستهلک بودن ماشین آلات تولید در تعدادی از واحد های تولیدی و بازار فروش در داخل و خارج از مواردی است که بر سر راه این صنعت قرار گرفته است.»
این مسئول با اشاره به اینکه بیشتر مواد اولیه صنعت نساجی در داخل کشور تولید می شوند، متذکر می شود: «وجود تخصص و تجربه مدیران و کارشناسان واحد های تولیدی، تجار، تنوع در زنجیره های تولید و همچنین وجود زیر ساخت های صنعتی از جمله مواد اولیه و بازار مصرف و شهرک صنعتی تجهیز شده از مزیت های این صنعت در استان خراسان رضوی است.»
برند سازی حلقه مفقوده صنعت نساجی کشور
وحید صالحی دست اندرکار صنعت پوشاک ونساجی درباره مشکلات تولیدکننده های این صنف و توضیح می دهد: «متاسفانه سیاست های حمایتی از سوی دولت برای برندسازی اتخاذ نشده است. تا برندسازی صورت نگیرد پارچه و لباس ایرانی همچنان بی هویت می ماند. یکی از مهم ترین مشکلات ما هزینه های بالای برند سازی است.حلقه مفقوده در صنعت پوشاک ایران برندسازی است. مشکل بعدی واردات پارچه است.از یک سو تعرفه واردات بالاست و از سوی دیگر هر روز از تعداد تولیدکنندگان پارچه در داخل به خاطر خیل مشکلات کاسته می شود.اگر تولید کننده ایرانی با توجه به تعرفه های بالای واردات پارچه بتواند محصولی را در حد استاندارد تولید کند جای تقدیر دارد. اما برای برندسازی نیاز به حمایت دولت است. دولت باید تولیدکنندگان برتر را شناسایی کند و به آنها تسهیلاتی جهت برندسازی ارائه دهد. لازم هم نیست که دولت پولی خرج کند. در حال حاضر سرمایه های سرگردانی در بخش خصوصی وجود دارد که دولت می تواند آنها را به سمت برندسازی سوق دهد.»
وی ادامه می دهد: «صنعت پوشاک مانند صنعت مسکن می تواند اشتغالزایی داشته باشد و جا دارد دولت سیاست های حمایتی در این بخش را تصویب کند.در حال حاضر مشخص نیست مصرف کننده پیرو تولیدکننده است یا تولید کننده پیرو مصرف کننده، اگر از مصرف کننده دلیل انتخاب یک پارچه و لباس را بپرسید، می گوید چیز دیگری در بازار نیست. از تولیدکننده هم بپرسید چرا این محصول را تولید کرده اید، می گوید این چیزی است که خریدار دارد. اما اگر برندسازی وجود داشته باشد و مرجع مد داشته باشیم، سلیقه مصرف کننده در نظرگرفته می شود. در این صورت هم تولیدکننده و هم مصرف کننده راضی می شوند.»
این کارشناس در ادامه به دلایل نبود تنوع در حوزه لباس اشاره کرده و می گوید: «تنوع پارچه در ایران نداریم، یعنی کارخانه های نساجی ما تولیدات محدود دارند و خیلی از پارچه هایی که مصرف زیادی هم در ایران دارند باید از خارج وارد شوند. پارچه های مانتویی تعرفه وارداتی ۷۰ درصدی دارند. بنابراین تعرفه زیاد مانع از وارد کردن پارچه های متنوع و به تبع آن مدل های متنوع می شود.»
شناسایی اهلیت سرمایه گذار در زمینه تولید پارچه چادر مشکی
ایران با مصرف سالیانه در حدود ۵۵ تا ۶۰ میلیون متر پارچه چادر مشکی، رتبه نخست مصرف این کالارا در جهان به خود اختصاص داده است. این در حالی است که فقط ۱۰ درصد از نیاز کشور در داخل تولید می شود و حدود ۹۰ درصد آن وارداتی است.
علیرضا حائری عضو هیات مدیره جامعه متخصصین نساجی ایران ضمن بیان آمار بالامی گوید: «به جرات می توان ادعا کرد که در سال های نه چندان دور کشورهایی مانند سوئیس، ژاپن و کره که به هیچ وجه مصرف کننده پارچه چادر مشکی نیستند، عمده تامین کنندگان بازار داخلی کشورمان بودند، اما اخیراً تولیدات سایر کشورها مانند تایلند، اندونزی و ویتنام نیز اضافه و بعضاً جایگزین شده اند، در حالی که ما همچنان اندر خم نحوه تولید، چگونگی سرمایه گذاری، تهیه لایحه و طرح و همچنین بررسی مکان و محل احداث کارخانه تولید پارچه چادر مشکی هستیم و هر از چند گاهی مطلبی و یا مصاحبه ای از یک مقام مسئول و یا غیرمسئول، تولید آن را به سوژه روز تبدیل می کند، ولی مثل همیشه هیچ اتفاقی نمی افتد.»
وی ادامه می دهد: «همه چیز روال عادی خود را سپری می کند و واردات سالانه ۵۰ تا ۶۰ میلیون دلاری آن از طریق مبادی رسمی و مقادیر متنابهی دیگر از طریق قاچاق، کالای همراه مسافر و تجارت چمدانی همچنان ادامه دارد.هر از چندگاهی نیز برای اینکه کم کاری و سهل انگاری خود در تامین این نیاز داخلی را توجیه نماییم، دست به دامان مافیای تجارت آن می شویم و وجود آنان را دلیل عدم توسعه مناسب تولید این محصول در کشورقلمداد می کنیم.مسائلی مانند مشکلات تکنولوژیکی را مطرح می کنیم، در حالی که به خوبی می دانیم یکی از دلایل اصلی عدم تولید این محصول در کشور، نبود عزم و اراده ای جدی در تولید پارچه چادر مشکی است وگرنه می توان با تعریف مشوق هایی برای سرمایه گذاری در تولید این محصول و قرار دادن این مشوق ها و تسهیلات در اختیار کارآفرینان و سرمایه گذاران موفق صنعت نساجی، نسبت به خودکفایی در این رشته قدم های اساسی برداشت.»
این کارشناس اهل فن شناسایی اهلیت سرمایه گذار در این بخش را از مهم ترین عوامل موفقیت در تولید پارچه چادر مشکی معرفی کرده و می گوید: « شناسایی اهلیت سرمایه گذارتضمینی خواهد بود تا سرانجام سرمایه گذاری های جدید نیز به سرنوشت سرمایه گذاری های قبلی دچار نشود. اینک تولید پارچه چادر مشکی از حالت تولید یک محصول صرفاً اقتصادی خارج شده و به نماد و شاخصی برای ارزیابی پیشرفت و موفقیت صنعت نساجی در کشور تبدیل شده است و بعضاً مثالی برای عدم توانمندی این صنعت به حساب می آید.جا دارد هم اینک که صنعت نساجی در بسیاری از زیرشاخه های خود از قبیل تولید انواع کفپوش ها، انواع الیاف، منسوج نبافته، نخ های فیلامنت و میکروفیلامنت و تولید انواع نخ های ظریف پنبه ای و ترکیبی به موفقیت های شایانی دست یافته است، این نقیصه نیز با مساعدت و همراهی مسئولان تصمیم گیر یکبار برای همیشه حل و فصل شود تا ضمن جلوگیری از خروج سالیانه مقادیر معتنابهی ارز از کشور، بازارهای مصرفی کشورهای مسلمان و به ویژه کشورهای عربی را نیز به تسخیر خود در آورد و از این محل ارزآوری مناسبی برای کشور ایجاد کند.»
خرید مواد اولیه با ارز آزاد کمرشکن است
علیمردان شیبانی نایب رئیس هیئت مدیره انجمن صنایع نساجی ایران با اشاره به اینکه تولیدات پنبه کشور محدود است وبهای مواد اولیه صنعت نساجی از اول سال جاری تا کنون بر خلاف پایین آمدن قیمت جهانی آن در بورس کالاافزایش یافته، می گوید: « در حال حاضر۱۰ هزار واحد نساجی دارای پروانه بهره برداری در بخش نساجی در کشور مشغول به کارند و حداقل ۴۰۰ هزار نفر در این واحدها فعالیت می کنند که از ریسندگی تا کف پوش ها و تمامی صنایع نساجی را در بر می گیرد. صنعت نساجی در کشورما یک صنعت بومی است و می تواند ارزش افزوده بالایی به همراه داشته باشد و اگر مشکلات آن برطرف شود، هیچ صنعتی به اندازه صنعت نساجی اشتغال زایی و ارزش افزوده بالابه دنبال ندارد. متاسفانه محصولات نساجی به صورت قاچاق به راحتی وارد کشور می شود و در چمدان های همراه مسافران همه روزه مقادیر فراوانی وارد کشور می گردد و این امر قطعا به صنعت کهن نساجی و بالطبع به اقتصاد مملکت لطمه می زند.»
وی ادامه می دهد: «اگربرای هر نفر از جمعیت کشور تنها ۱۸ متر پارچه مورد نیاز باشد، حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون متر پارچه نیاز این کشور است که تنها از این میزان ۸۰۰ تا ۹۰۰ هزار متر در شرایط کنونی تولید داخل است اما آنچه مسلم است با وجوددر اختیارداشتن تکنولوژی و ماشین آلات این صنعت متاسفانه به دلیل پاره ای از مشکلات منجمله کمبود شدید مواد اولیه به صورت فراگیر از آن بهره نمی بریم. این در حالی است که همه عوامل و پتانسیل ها برای پیشرفت فراهم است و کشورهایی مانند انگلیس، آلمان، کره و آمریکا که جزو کشورهای صنعتی پیشرفته به حساب می آیند شروع کارشان از صنعت نساجی بوده است.»
نایب رئیس هیئت مدیره انجمن صنایع نساجی ایران در تکمیل صحبت هایش می گوید: «انتظار جامعه نساجی این است که دولتمردان هرچه بیشتر دست در دست بخش خصوصی بگذارند تا بتواند این موضوع را مدیریت کنند. یکی از مشکلات اصلی و قابل حل صنعت نساجی تامین مواد اولیه است، در سال های اخیر در زمینه پنبه با کمبودهایی رو به رو بوده ایم. تولیدات پنبه کشور حدود ۶۰ هزار تن است واین در حالی است که حداقل نیاز ما ۱۸۰ تا ۱۹۰ هزار تن پنبه در سال می باشد. در زمینه مواد اولیه مصنوعی نیز صنعت نساجی دچار کمبودهای شدیدی است که یکی از آنها به دلیل صادرات (خام فروشی) مواد اولیه پتروشیمی ها ست.در حالی که پتروشیمی ها خوراک خود را با ارز مبادله ای دریافت می کنند، فروش تولیدات حاصل از آن را از طریق بورس با ارز آزاد محاسبه می کنند. نمونه دیگری از افزایش بی رویه محصولات پتروشیمی قیمت وم (ونیل استات)که تنها توسط یک شرکت پتروشیمی از اول سال تا به امروز حدود ۳ برابر افزایش قیمت داشته است. بالطبع چنین افزایش قیمتی، قیمت تمام شده محصول نهایی را بالابرده و با توجه به قدرت خرید پایین مردم در نهایت منجربه انباشته شدن محصول تمام شده در کارخانجات و شاید توقف ناخواسته و بیکاری خیل عظیم شاغلان در این صنعت باشد.جا دارد با توجه به اشتغالزایی و ارزش افزوده بالای این صنعت دولتمردان محترم در جهت حمایت از آن هر آنچه امکان دارد مبذول دارند.»
نویسنده: گالیا توانگر
