چطور می‌توان مد و لباس ایرانی اسلامی را با نگاهی بین المللی ترویج داد؟
برای بسیاری مهم است که چه بپوشند. لباس، جزو نیازهای اولیه ماست و پوشیدن لباس خوب و راحت از حقوق اولیه هر کسی، اما چقدر برای رفع این نیاز، تقاضاسنجی و بازاریابی شده است؟
آیا فروشگاه‌های لباس با انبوهی از تولیدات داخلی و لباس‌های وارداتی پر شده که باسلیقه و نیاز مخاطب همخوانی ندارد؟ چرا هر زمان صحبت از فقدان پوشش ایرانی اسلامی می‌شود پیکان اتهام را به سمت مردمی نشانه می‌گیرند که مشتری بازار خالی از لباس خوب هستند؟ سال‌هاست که نمایشگاه مد و لباس ایرانی اسلامی برگزار می‌شود اما چقدر طرح‌های این نمایشگاه، قابلیت و فرصت راهیابی به بازار فروش را داشته است؟ آیا برای حوزه صادرات پوشاک و لباس‌هایی با طراحی ایرانی اسلامی‌فکری شده است؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها و مواردی پیرامون موضوع تولید و ترویج لباس ایرانی- اسلامی‌با چند کارشناس و طراح لباس گفت و گو کردیم که می‌خوانید.
طراحان لباس باید حمایت شوند
مینو پدرام، مدرس دانشگاه الزهرا (س) و طراح لباس در پاسخ به این پرسش که چرا طرح‌های نمایشگاه مد و لباس ایرانی اسلامی‌کمتر در بازار به چشم می‌خورد؟ به خبرنگار ما می‌گوید: برخی طراحان ما دانش فنی طراحی لباس را ندارند. از سوی دیگر طراحان لباس باید حمایت شوند که کارشان به تولید انبوه برسد، اکنون حرکت‌هایی انجام شده، اما کافی نیست. وی با بیان اینکه ترویج لباس‌های ایرانی- اسلامی در جامعه نیاز به زمان دارد، تأکید می‌کند: روند طراحی تا تولید لباس، نیاز به ساماندهی دارد تا بتوان این حلقه‌ها را مانند زنجیره ای به هم متصل کرد. این کار دارد انجام می‌شود و در آینده ای نزدیک، شاهد عرضه طرح‌های جدیدی به بازار خواهیم بود.
این طراح درباره بالا بودن قیمت لباس‌های عرضه شده در نمایشگاه و امکان تولید انبوه آن می‌گوید: طرح‌هایی که به نمایشگاه می‌آید، طرح‌های تک‌دوزی است، بنابراین قیمت آن نسبت به تک‌دوزی بودنش، بالا نیست چون کیفیت بالایی دارد. اگر این لباس‌ها قابلیت تولید انبوه داشته باشد، قیمتش شکسته می‌شود و پایین‌تر می‌آید.
ضعف در دانش و مدیریت تخصصی
به گفته پدرام، مردم خرده می‌گیرند که چرا لباس‌های عرضه‌شده در نمایشگاه، گران است؟ در حالیکه نسبت به کاری که انجام می‌شود و تک‌دوزی است نه سری‌دوزی، قیمت مناسبی دارد.
او با اشاره به اهمیت حمایت‌های دولتی از طراحان لباس می‌گوید: اگر طرح‌هایی مناسب با سلیقه عمومی باشد، تولیدکنندگان بایستی از تولید انبوه آن طرح حمایت کنند.
ما در کشورمان ظرفیت‌های بالایی در طراحی و تولید لباس‌های ایرانی اسلامی داریم. پدرام درباره موانع پیش‌ِروی صادرات طرح‌های ایرانی خاطرنشان می‌کند: مشکل پیشِ‌رو، ضعف در دانش و مدیریت تخصصی است که البته با آموزش‌هایی که داده می‌شود برای رفع این ضعف هم تلاش می‌شود. به باور مینو پدرام، زنجیره طراحی تا عرضه باید به هم اتصال پیدا کند تا طراحی، تولید، عرضه و فروش لباس در زنجیره درستی بهم پیوند بخورد و هر چیزی سرجای درست خودش جا بگیرد.
او ضعف را در همه حلقه‌های این زنجیره معیوب دانسته و خاطرنشان می‌کند: البته هر کدام از این حلقه‌ها نقطه قوت دارند ولی تا به هم پیوند نخورند، این نقاط قوت ظهور نمی‌یابد.
تقلید از الگوهای خارجی
نغمه میرعلی، طراح لباس نیز به خبرنگار ما می‌گوید: ما کشوری اسلامی هستیم که باید لباس‌های طراحی شده، پوشش اسلامی‌داشته باشد. بانوان ما دوست دارند که وقتی با لباسی بیرون می‌آیند در عین رعایت قوانین کشور، شیک هم باشند. هماهنگی این دو در طراحی لباس نیاز به تخصص خاصی دارد که ضعف این تخصص وجود دارد.
به گفته او، اینکه کسی بتواند رنگ و جنس خوبی را انتخاب کند و با هماهنگی این‌ها کنار هم، لباسی با ظاهر خوبی را طراحی کند که هم مشتری راضی باشد، هم مناسب فصل باشد، هم پوشیده و متناسب با شرایط عرفی جامعه باشد، این یعنی تخصص در طراحی.
میرعلی معتقد است: به دلیل اینکه نوع آموزش به طراحان اشتباه بوده، خودشان نمی‌دانند که چطور باید کاری را آغاز کنند که به مرحله تولید برسد. او با بیان اینکه بیشتر طراحان ما از الگوهای خارجی تقلید می‌کنند و این تقلیدها در فرهنگ ما، خیلی جواب نمی‌دهد، می‌گوید: مشکل اصلی آموزش ماست.
دانشگاه‌هایی که طراح لباس تربیت می‌کنند باید سرفصل‌های دروس‌شان را مطابق با اصول بین‌المللی به روز کنند ضمن اینکه قوانین و عرف پوششی کشور هم رعایت شود.
نغمه میرعلی با بیان اینکه سرفصل‌های درسی در رشته طراحی لباس خیلی بومی‌نیست و وارداتی است، می‌گوید: بیشتر طرح‌ها من‌درآوردی است و با اصول بین‌المللی هماهنگی ندارد.
سر فصلهای جدید در دانشگاه
وی اضافه می‌کند: زمانی که کار بیرون می‌آید، مشتری ندارد. کارخانه‌های نساجی خوبی در کشورمان داریم اما خیلی به روز نیستند تا پارچه‌های خوبی تولید کنند در حالیکه نوع پارچه‌هایی که در لباس استفاده می‌شود خیلی مهم است.
میرعلی تأکید دارد که دانشگاه ما به صورت ریشه‌ای در آموزش طراحی لباس مشکل دارد. استادانی داریم که در خارج از ایران تحصیل کرده‌اند، بهتر است از تجربیات و دانش این استادان برای تدوین سرفصل‌های جدید استفاده و بومی‌سازی شود.
در کشورهای اسلامی، فشن دارند و خیلی از آنها کارهای خوب و به روزی تولید می‌کنند چون دانشگاه‌های آن کشورها طبق اصول بین‌المللی کار می‌کنند. وقتی این اصول را یاد بگیرند آن را باید بومی‌سازی کنند.
کپی برداریهای ناقص
کشور ترکیه برای بسیاری از کشورهای خاورمیانه، لباس طراحی می‌کند چون اصول اولیه در طراحی لباس را بلد است. میرعلی با بیان این مطلب اضافه می‌کند: آنها بازار کشورهای همسایه را شناسایی می‌کنند و با بومی‌کردن طراحی‌ها برای مردم آن کشور، لباس تولید می‌کنند.
او می‌گوید: اگر این دانش را وارد کشورمان بکنیم می‌توانیم اصول جهانی را بومی‌سازی کنیم.
لباس ایرانی اسلامی‌باید طوری طراحی شود که وقتی در سطح بین‌المللی از آن رونمایی می‌شود، بگویند این لباس کار طراحی ایرانی است در حالی که طراحی‌های ما عموما کپی برداری‌هایی ناقص است.
این طراح با اشاره به طراحی‌هایی که شرکت‌های بزرگ طراحی لباس در جهان برای زنان مسلمان و محجبه داشته‌اند، می‌افزاید: اگر طراحان ما به اصول علمی اولیه واقف باشند، مگر دانشجویان و طراحان ما کم استعداد هستند؟ مطمئناً تولیدات خوبی در طراحی لباس خواهند داشت.
میرعلی، یکی از ضرورت‌های پیش رو را به روز کردن دانش طراحی لباس و بومی‌کردن آن می‌داند.
طراح باید خلاق باشد
یک طراح، لباس‌های طراحی شده خودش را می‌پوشد؟ میرعلی می‌گوید: این به دانش شناخت سبک‌های مختلف برمی‌گردد. وقتی طراح، سبک‌ها را بشناسد بر اساس سلیقه مشتری، طراحی می‌کند.
ما نمی‌توانیم افراد را مجبورکنیم که از یک سبک پوششی خاصی پیروی کنند اما می‌توان با تنوع سبک، حق انتخاب را به مشتری داد. سبک‌های متفاوتی وجود دارد و طراحان باید با این سبک‌ها آشنا شوند و آن را بومی‌سازی کنند.
حمید مهدیان، مدرس دانشگاه و معاون آموزشی دانشگاه علمی‌کاربردی چرم تهران نیز به خبرنگار ما می‌گوید: متأسفانه اکثر طراحی‌های انجام شده توسط طراحان داخلی کپی و الگوبرداری از مشابهِ کارهای خارجی است.
به گفته او، اگر طراح ما به معنای واقعی کلمه، خلّاق باشد و به عبارت دیگر، اصطلاح «طراح» را معادل «خلاق» قرار دهیم، که در واقع باید همینطور باشد، تا حد زیادی مشکلات و موانع پیش رو حل خواهد شد.
این طراح، دخالت‌های زیاد و بدون حساب و کتاب برخی مسؤولان غیرمتخصص را در حوزه طراحی و تولید لباس از دیگر موانع پیش روی خلاقیت طراحان لباس در کشورمان می‌داند.
