کاشت بذر نابودی در بخش کشاورزی
سال جدید به تدبیر مقام معظم رهبری به نام سال «تولید ملی؛ حمایت از کار و سرمایه ایرانی» نامگذاری شد.
درباره چرایی نامگذاری سال جاری به این نام می‌توان مهمترین برداشت را اهمیت حیاتی مسأله تولید و بهره‌وری داخلی با توجه به تحریمهای اقتصادی کشور و ظرفیتهای کلان اقتصادی معطل مانده و تعطیل شده در بخشهای مختلف صنعتی و کشاورزی به دلیل برخی سیاستگذاری‌ها دانست. ولی این نامگذاری در واقع یک نشانه گذاری و سیاستگذاری است که با توجه به شرایط کنونی کشور، نشان دهنده اهمیت مبحث تولید و صیانت از سرمایه‌های داخلی در راستای رشد و توسعه کشور است.
بتازگی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی با بررسی وضعیت بازار تولید و تجارت فراورده‌های دامی و کشاورزی، از سیاست واردات محصولات کشاورزی در سالهای اخیر انتقاد کرد.
بررسی‌ها می‌گوید، یکی از سیاستهای راهبردی در بخش کشاورزی در برنامه‌های گذشته نیل به خودکفایی در محصولات راهبردی بوده، اما سیاستهای تجاری سالهای اخیر در تقابل با این راهبرد قرار گرفته و تلاشهای انجام شده برای تحقق این هدف را بی‌نتیجه کرده است.
در این زمینه با کاظم فرهمند، صاحب نظر مسایل اقتصادی و نایب رئیس اول کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس هشتم شورای اسلامی گفت و گو کردیم که در ادامه آمده است.
سال ۹۱ را که مقام معظم رهبری نامگذاری کردند، در راستای تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی بود. آیا حمایت از تولید در بخش کشاورزی اتفاق افتاده است؟
– شک نداریم که ایران استعداد و ظرفیت خوبی برای تولید محصولات کشاورزی دارد، اما این توانایی تحقق پیدا نکرده است. براساس آماری که مسؤولان وزارت جهاد کشاورزی اعلام کردند، تولید محصولات کشاورزی در سال گذشته در حدود ۱۰۰ تا ۱۱۰ میلیون تن رقم خورده است. این در حالی است که استعدادی در حد ۳۰۰ میلیون تن در کشور وجود دارد و با کمال تأسف باید تأکید کنیم که ما از این استعدادهای خوبی که وجود دارد، بخوبی نتوانسته‌ایم استفاده کنیم. بنا بر این باید راهکار مناسبی پیدا کنیم تا بتوانیم همه امکانات و ابزار تولید را به کار ببریم تا استعداد ۳۰۰ میلیون تنی تحقق یابد. از این رو، آن اهداف و امکاناتی که برای تولید در کشور وجود دارد، به کار گرفته نشده و ما هنوز قسمت زیادی از محصولات راهبردی را از خارج وارد می‌کنیم.
اما همواره از واردات گلایه داشته‌اید؟
– اعتراض ما به واردات محصولات کشاورزی نیست، بحث ما مربوط به واردات مواد اولیه روغن نباتی است که اکنون حدود ۷۰ درصد آن از خارج وارد می‌شود. در صورتی که توان تولید آن را در کشور داریم. امکان کشت محصولاتی نظیر کلزا، آفتابگردان روغنی، سویا و… که مواد اولیه تأمین کننده روغن نباتی است، در کشور وجود دارد. توانایی تولید کلزا در کشور ما از متوسط دنیا بالاتر است. در کشورمان بیش از ۸ تن در هکتار کلزا تولید کرده‌ایم، در صورتی که در دنیا هنوز بالای ۶ تن هم نداشته‌اند؛ یعنی ما می‌توانیم برنامه‌ریزی کنم که مواد اولیه روغن نباتی در کشور تولید بشود. هنوز قسمت زیادی از جو مورد نیاز دامداری‌ها و قسمت زیادی از ذرت مورد نیاز مرغداری‌ها نیز از خارج وارد می‌شود و همچنین مقدار زیادی برنج را از خارج وارد می‌کنیم. در حالی که می‌توانیم این محصولات را ظرفیت یابی کنیم و بر اساس آن چیزی که واقعاً امکان کاشت آن در کشور وجود دارد، برنامه ریزی کنیم.
چرا به این اهداف که در توان کشورمان است، نمی‌رسیم؟
– زیرا به حمایت بیشتر دولت نیاز داریم. اگر دولت در این زمینه کشاورزان را حمایت کند، ما در این زمینه‌ها موفق خواهیم شد. اکنون ۲۴ درصد اشتغال کشور را در بخش کشاورزی داریم، در صورتی که تسهیلاتی که به این امر اختصاص پیدا می‌کند، از حدود ۷ درصد بیشتر نیست! باید به سمتی پیش برویم که تسهیلات قابل دسترس به اندازه کافی در اختیار کشاورز و تولیدکننده قرار بگیرد. امکانات تجهیز و نوسازی اراضی کشاورزی و یک پارچه سازی آنها فراهم شود. باید سامانه‌های آبیاری نوین در کشور اجرا شود و زمینه اجرای آن فراهم بشود. بحث تشکلها و تعاونی‌هایی که در بخش کشاورزی وجود دارند، باید جدی گرفته شود تا محصولاتی که خریداری می‌شود توسط این تشکلها خریداری و به بازار عرضه شود. باید دست واسطه‌ها را با تقویت تعاونی‌ها قطع کنیم و بازاریابی توسط این تعاونی‌ها صورت بگیرد. تأمین نهاده‌های مورد نیاز با قیمت مناسب‌تر و با کیفیت بهتر توسط این تشکلها انجام بشود. اینها حلقه‌هایی است که باید بیشتر روی آن کار کنند تا بتوانیم زمینه تولید ملی را فراهم کنیم. البته به یک سری قوانین هم نیاز داریم. وزارت جهاد کشاورزی باید متناسب با قوانینی که نیاز داریم، لایحه به مجلس ارایه بدهد تا آنها در مجلس به تصویب برسد.
اما گلایه نمایندگان این است که قوانین به اندازه کافی وجود دارد؟
– البته بعضی از قوانین که تأثیرگذار است، به تصویب رسیده که متأسفانه اجرا نمی‌شود. بحث جلوگیری از واردات بی‌رویه محصولات کشاورزی که طی ۲ تا ۳ سال گذشته بشدت ادامه داشت، با تصویب قانون هم قطع نشد و سال گذشته هم این واردات بی‌رویه ادامه داشت و آسیبهای زیادی را به تولید داخلی وارد کرد. این واردات هم باید با حساب و کتاب انجام بگیرد. اگر نیاز به واردات محصول یا کالایی داریم، اشکالی ندارد و باید تأمین بشود، اما اگر نیاز نداریم، با واردات بی‌رویه آسیب به تولیدات داخلی وارد نکنند. به عقیده من اگر برنامه ریزی کامل و منسجمی در زمینه استعداد و ظرفیت یابی بخش کشاورزی انجام بگیرد و زمینه لازم را نیز برای تولید داخلی فراهم کنیم، مسلماً می‌توانیم در امر کشاورزی تولید را بشدت بالا ببریم.
چرا با وجود همه مخالفتها شاهد واردات بی‌رویه محصولات باغی و کشاورزی هستیم؟
– این کار دلالان و سرمایه داران و آنهایی است که جیب گشادی برای این مملکت دوختند تا در مواقع حساس بتوانند سرمایه این مملکت را چپاول کنند. هر چند که ما در زمینه واردات قانون داریم و قانون به صراحت تأکید کرده که آن دسته از محصولات کشاورزی را که نیاز نداریم، وارد نشوند. اما متأسفانه می‌بینید که این واردات انجام می‌شود. در بعضی جاها هم سهل انگاری از سوی بعضی وزارتخانه‌هاست که اقدام به واردات می‌کنند و از سرمایه دار حمایت سؤال برانگیزی می‌کنند تا هر زمانی که بخواهد، محصولی را وارد کند و بدون مشکل در بازار کشورمان عرضه نماید تا از این طریق به تولید داخلی آسیب بزند. به عقیده من باید قاطعانه جلوی این رفتارها گرفته شود و شرط آن در وهله اول این است که باید قانون رعایت شود. اگر قانون رعایت بشود، مسلم بدانید که دست واسطه‌ها و دلالان از فضای واردات بی‌رویه و غیرمنطقی قطع می‌شود.
در پیام مقام معظم رهبری بحث حمایت از کار و سرمایه ایرانی هم مطرح شده است. امسال وضعیت کشاورزان را چطور می‌بینید؟
– ما نیروی کار با تجربه و توانمندی بخصوص در بخش کشاورزی در کشور داریم. کشاورزانی که واقعاً تجربه کافی دارند و مهمتر اینکه قانع هستند و مشکلات را تحمل می‌کنند. این توانایی‌ها را داریم که باید مورد حمایت بیشتری قرار بگیرند. در زمینه بیمه تأمین اجتماعی آنها باید اقدامهایی صورت بگیرد تا در زمانی که بازنشسته می‌شوند، حداقل حقوق بازنشستگی دریافت کنند. از سوی دیگر مشکلاتی که در نتیجه خشکسالی یا سرمازدگی ایجاد می‌شود باید به کمک این قشر زحمتکش شتافته شود. اگر از حق نگذریم، مقداری هم در حق کشاورزان کم لطفی شده است. متأسفانه دولت در زمینه قانون هدفمندسازی یارانه‌ها درست عمل نکرد. اگر طبق قانون آن ۲۰ درصد یارانه‌ها را روانه بخش کشاورزی می‌کردیم و به سمت تولید و بخشهایی که مشمول افزایش قیمت شده بودند، هدایت می‌کردیم، مسلم بدانیم امروز دردسر و مشکلات کشاورز کمتر بود. الان افزایش هزینه برق کشاورزی و افزایش قیمت سوخت کشاورزی، مشکلات زیادی را برای کشاورزان ایجاد کرده و در بسیاری موارد هم سبب افت تولید شده است. دولت باید از این کشاورزان حمایت کند. اگر واقعاً به این قشر زحمتکش توجه نکنیم مسلماً جوانهای ما دیگر به سمت کشاورزی نخواهند رفت و آن زمان شاهد بروز فاجعه بزرگی خواهیم بود.
سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
– سرمایه‌گذاری بدرستی و به وفور باید در بخش کشاورزی انجام بگیرد. اگر سرمایه راهی بخش کشاورزی بشود، مسلم بدانید قسمتی از مشکل تولیدمان حل می‌شود. در بعضی نقاط که کاهش تولید داریم، به دلیل این است که سرمایه به بخش کشاورزی هدایت نشده است و تسهیلات با یارانه کم نیز کمتر در دسترس کشاورزان قرار می‌گیرد.معمولاً افرادی که سرمایه دارند، نقدینگی خود را به سمتی هدایت می‌کنند که از این سرمایه بتوانند درآمدی کسب کنند. اگر برای بخش کشاورزی، نهاده‌ها و محصولات تولیدی نرخ ثابتی وجود داشت و درآمد بخش کشاورزی هم کاملاً مشخص بود، در مواقعی که بحرانها، کشاورزان و بخش کشاورزی را دچار مشکل می‌کند، مطمئن بودند که خسارتهایشان پرداخت می‌شود. آن گاه مسلم بدانید سرمایه‌ها به این سمت هدایت می‌شد و می‌توانست تولید را بالا ببرد. اگر برای کشاورز تضمین وجود داشته باشد که اگر حادثه‌ای برای کشاورز یا محصول تولیدی‌اش ایجاد شود، دولت کمکش می‌کند، مسلم است که می‌توان سرمایه‌ها را به این سمت هدایت کند.
